organ¹·/·o

organ¹·o

   1.
          Er⭑·o plen⭑·um·ant·a apart⭑·an {funkci¹·o} n en⭑·e de⭑ tut⭑·o.

        a)
                Difin⭑·it·a ĉel⭑·ar·o en⭑ viv⭑·ant·a {korp⭑·o} , t.e. ( {organism¹·o} )
                plen⭑·um·ant·a special⭑·an funkci¹·on: la⭑ dent⭑·oj, {stomak⭑·o} ,
                intest⭑·ar·o de⭑ la⭑ viand⭑·o-manĝ⭑·ant·a leon⭑·o est⭑·as esenc⭑·e
                mal·egal⭑·aj je⭑ la⭑ sam⭑·aj organ¹·oj de⭑ la⭑ kresk⭑·aĵ·o-manĝ⭑·ant·a
                elefant⭑·o ; la⭑ help⭑·ant·oj de⭑ Tifon⁽⁺⁾·o […] en⭑ ĉiu·n el⭑ la⭑ urn⭑·oj
                met⭑·is iu·n intern⭑·an organ¹·on de⭑ l'⭑ mort⭑·int·o ; ili⭑·aj voĉ⭑·aj
                organ¹·oj tut⭑·e ne⭑ montr⭑·is ia·n grand⭑·an antaŭ·kapabl⭑·on por⭑ la⭑
                kant⭑-art⭑·o ; la⭑ organ¹·oj de⭑ parol⭑·o (lang⭑·o, gorĝ⭑·o,
                voĉ⭑-kord⭑·o...) .

        b)
                Grup⭑·o da⭑ komisi⭑·it·oj kajaŭ ofic⭑·ist·oj, plen⭑·um·ant·aj apart⭑·ajn
                funkci¹·ojn en⭑ organiz¹·o, parti⭑·o aŭ⭑ ŝtat⭑·o: Dum⭑ pli⭑ ol⭑ 130
                jar⭑·oj la⭑ Esperant⭑·o-mov⭑·ad·o est⭑·as batal⭑·ant·a … por⭑ ke⭑ la⭑
                decid⭑-organ¹·oj (politik¹·aj kaj⭑ scienc⭑·aj) ne⭑ konsider⭑·u ĝi·n
                kiel⭑ fenomen¹·on ne·grav⭑·an kaj⭑ hobi⁽⁺⁾·an .

        c)
                En⭑ {maŝin⭑·o} , ĉiu er⭑·o destin¹·it·a por⭑ plen⭑·um·i special⭑·an
                funkci¹·on: la⭑ organ¹·oj de⭑ lokomotiv⭑·o, de⭑ horloĝ⭑·o. {pec⭑·o}

                Rim.: {Blok³·o} implic⁽⁺⁾·as kun⭑·an aranĝ⭑·on (pec⭑·oj kun⭑·e
                munt⁴·it·aj), organ¹·o emfaz³·as difin⭑·it·an funkci¹·on.

   2.
          Iu aŭ⭑ io esprim⭑·ant·a la⭑ pens⭑·ojn de⭑ grup⭑·o da⭑ hom⭑·oj: la⭑ fond⭑·o de⭑
          centr⭑·a organ¹·o hilel⁽⁺⁾·ist·a ; la⭑ Gazet⭑·o est⭑·is […] oficial⭑·a organ¹·o
          grav⭑·a por⭑ advokat¹·oj, milit⭑·ist·oj, k.t.p. ; la⭑ SAT-organ¹·oj ankaŭ⭑
          ebl⭑·ig·as objektiv²·an, sen·insult⭑·an diskut¹·ad·on pri⭑ ĉiu·j teori⭑·oj, pri⭑
          ĉiu·j vid⭑-punkt⭑·oj ; parol⭑·i antaŭ⭑ difin⭑·it·a juĝ⭑·a organ¹·o ; la⭑
          intern⭑·aj regul⭑·ar·oj de⭑ lok⭑·aj aŭ⭑ provinc⭑·aj konsil⭑·ant·ar·oj, de⭑
          parlament¹·oj, de⭑ divers⭑·aj organ¹·oj de⭑ Unu⭑·iĝ·int·aj Naci⭑·oj […] kutim⭑·e
          antaŭ·vid⭑·as kiu rajt⭑·as parol⭑·i, kiam⭑ oni rajt⭑·as parol⭑·i, eĉ⭑ kiom⭑
          oni pov⭑·as parol⭑·i sen·inter·romp⭑·e .

organ¹·a

   1.
          Rilat⭑·a al⭑ organ¹·o: se⭑ mi hav⭑·us sam⭑·an organ¹·an lez⁽⁺⁾·aĵ·on kiel⭑ mi⭑·a
          onkl⭑·in·o, ŝi pens⭑·is, mi pov⭑·us mort⭑·i subit⭑·e ; la⭑ ne·kurac⭑·ist·a laik³·o
          ne⭑ pov⭑·is rimark⭑·i la⭑ organ¹·an mank⭑·on ; ili kred⭑·ig·as, kvazaŭ⭑ lingv⭑·o
          est⭑·as objekt⭑·o natur⭑·a, organ¹·a, kiu de·pend⭑·as de⭑ apart⭑·aj
          fiziologi¹·aj ec⭑·oj de⭑ la⭑ organ¹·oj de⭑ parol⭑·o .

   2.
          Organ¹+hav⭑·a, posed⭑·ant·a organ¹·ojn: en⭑ la⭑ Mal·viv⭑·a Mar⭑·o, kiel⭑ oni
          almenaŭ⭑ pens⭑·is ĝis⭑ nun⭑, nenia viv⭑·a organ¹·a kre⭑·it·aĵ·o pov⭑·as ekzist⭑·i
          .

organ¹·ar·o

          Tut⭑·o de⭑ organ¹·oj, ordinar⭑·e kun⭑ komun⭑·a rol¹·o aŭ⭑ util⭑·o;
          {aparat¹·o^1.b} : li hav⭑·as iu·jn problem¹·ojn pri⭑ la⭑ digest⭑·a organ¹·ar·o
          ; per⭑ tio est⭑·as korp⭑·o lim⭑·ig·it·a nur⭑ al⭑ pur⭑·e materi¹·a karakter⭑·o: ĝi
          est⭑·as nur⭑·a organ¹·ar·o, funkci¹·ar·o kaj⭑ fort⭑~ar⭑·o, kiu·jn oni uz⭑·ad·as nur⭑
          laŭ⭑ postul⭑·oj de⭑ ĝu⭑·o kaj⭑ pov⭑·um·o . {organism¹·o} , {sistem⭑·o^1.e}

organ¹·et·o

          Iu el⭑ la⭑ grajn⭑·et·oj vid⭑·ebl·aj en⭑ {ĉel⭑·o} plasm⁽⁺⁾·o, plen⭑·um·ant·a propr⭑·an
          funkci¹·on: eŭkariot⁽⁺⁾·oj est⭑·as pli⭑ grand⭑·aj ol⭑ prokariot⁽⁺⁾·oj, kaj⭑ hav⭑·as
          pli⭑ komplik¹·an intern⭑·an struktur¹·on, kun⭑ divers⭑·aj organ¹·et·oj ;
          rest⭑·as nur⭑ kelk⭑·aj gen⁹·oj, kiu·j neces⭑·as por⭑ la⭑ re·produkt⭑·ad·o kaj⭑ la⭑
          funkci¹·ad·o de⭑ la⭑ organ¹·et·o ; la⭑ {ribosom⁽⁺⁾·o} j est⭑·as et⭑·aj en·ĉel⭑·aj
          organ¹·et·oj, [kiu·j] konstru⭑·as la⭑ protein⁹·an ĉen⭑·on laŭ⭑ la⭑ […]
          vic⭑-ord⭑·o de⭑ la⭑ nukleotid⁽⁺⁾·oj .

sen·organ¹·a

          Ne⭑ posed⭑·ant·a organ¹·ojn: far⭑·it·a el⭑ ŝton⭑·o, el⭑ sen·organ¹·a materi¹·o .
          {organik⁹·a}

lum⭑-organ¹·o

          Organ¹·o natur⭑·e lum⭑·ant·a, trov⭑·ebl·a precip⭑·e ĉe⭑ fiŝ⭑·oj kaj⭑ cefalopod⁽⁺⁾·oj
          de⭑ profund⭑·a mar⭑·o: tiu […] mark⭑+ankr⭑·et·o posed⭑·as, kiel⭑
           kaj⭑ ali⭑·aj, lum⭑-organ¹·ojn . {lampir⭑·o}

sen·sorg⁸·an·o

          Organ¹·o kun⭑ sens⁸·a funkci¹·o: bedaŭr⭑·ind·e ni ne⭑ pov⭑·as tiel⭑ fid⭑·i ni⭑·ajn
          propr⭑·ajn sen·sorg⁸·an·ojn ; bhikŝuo rest⭑·ad·as inter⭑ la⭑ aĵ⭑·oj,
          observ⭑·ant·e la⭑ aĵ⭑·ojn, nom⭑·e la⭑ ses⭑ sen·sorg⁸·an·ojn . {sens⁸·il·o^1}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.110 2024/01/30 16:09:26 ]
     __________________________________________________________________