palt¹·/·o

palt¹·o

          {Super·vest⭑·o} , {surtut⭑·o} port⭑·at·a ekster·dom⭑·e, vintr⭑·e aŭ⭑ ĝeneral¹·e
          en⭑ mal·varm⭑·a veter⭑·o: li ĵet⭑·is la⭑ palt¹·on sur⭑ la⭑ ŝultr⭑·ojn, kaj⭑,
          kri⭑·ant·e ankoraŭ⭑ unu⭑ foj⭑·on ‐ mi kur⭑·as, flug⭑·as, rapid⭑·as ‐, li
          efektiv⭑·e kur⭑·is, rapid⭑·is kaj⭑ flug⭑·is de⭑ la⭑ ŝtup⭑·ar·o ; bru⭑·e ferm⭑·iĝ·is
          la⭑ pord⭑·o, en·ir⭑·is ne·kon⭑·at·a jun⭑·a vir⭑·in·o en⭑ bon⭑+kvalit¹·a drap⭑·a palt¹·o
          border⭑·it·a per⭑ flav⭑~ruĝ⭑·a fel⭑·o ; li est⭑·is rimark⭑·ind·a per⭑ tio, ke⭑ li
          ĉiam⭑, eĉ⭑ en⭑ veter⭑·o tre⭑ bel⭑·a, port⭑·is galoŝ⭑·ojn, pluv⭑-ombrel⭑·on kaj⭑
          nepr⭑·e ankaŭ⭑ palt¹·on vat⭑·it·an ; sur·met⭑·int·e la⭑ pez⭑·ajn palt¹·ojn kaj⭑ la⭑
          pelt⭑·o-ĉap⭑·eg·ojn, ili salut⭑·is per⭑ ĝentil⭑·a gest⭑·o .

   Rim.: Kvankam⭑ la⭑ vort⭑·o est⭑·as evident¹·e franc⭑-de·ven⭑·a, ŝajn⭑·as ke⭑ la⭑ franc⭑·a
   lingv⭑·o ne⭑ hav⭑·as preciz⭑·an vort⭑·on por⭑ la⭑ signif⭑·o kiu·n ĝi akir⭑·is en⭑
   Esperant⭑·o (kaj⭑ en⭑ plur⁴·aj lingv⭑·oj de⭑ nord⭑·aj popol⭑·oj). La⭑ 1a Oficial⭑·a
   Al·don⭑·o (1909) difin⭑·as ĝi·n per⭑ la⭑ kvar⭑ naci⭑+lingv⭑·aj traduk⭑·oj, el⭑ kiu·j la⭑
   traduk⭑·oj angl⭑·a, pol⭑·a kaj⭑ rus⭑·a klar⭑·e indik³·as la⭑ senc⭑·on „_varm⭑·a_
   super·vest⭑·o“; la⭑ franc⭑·aj traduk⭑·oj est⭑·as du⭑, el⭑ kiu·j unu⭑ (pardessus)
   est⭑·as la⭑ franc⭑·a vort⭑·o plej⭑ proksim⭑·a al⭑ la⭑ senc⭑·o angl⭑·a-pol⭑·a-rus⭑·a, dum⭑ la⭑
   senc⭑·o de⭑ la⭑ ali⭑·a (paletot) probabl³·e ne⭑ plu⭑ klar⭑·as al⭑ la⭑ franc⭑·oj mem⭑;
   ebl⭑·e, ĝi⭑·a senc⭑·o ŝanĝ⭑·iĝ·is post⭑ 1909. Ebl⭑·e ankaŭ⭑ la⭑ oficial⭑·a traduk⭑·o
   german⭑·a (Überzieher) hav⭑·is ali⭑·an senc⭑·on en⭑ 1909 (vort⭑·ar·o german⭑·a-angl⭑·a
   traduk⭑·as tiu·n vort⭑·on per⭑ „overcoat, greatcoat“, kio konform⭑·as al⭑ la⭑
   senc⭑·o angl⭑·a-pol⭑·a-rus⭑·a; sed⭑ vort⭑·ar·o german⭑·a-rus⭑·a don⭑·as tut⭑·e ali⭑·an
   senc⭑·on: „vir⭑·a surtut⭑·o somer⭑·a“). PV kaj⭑ la⭑ PIV-oj mal·atent⭑·as la⭑
   oficial⭑·an senc⭑·on, preter·atent⭑·as ties⭑ ver⭑·e esenc⭑·an kaj⭑ karakteriz¹·an ec⭑·on
   (ke⭑ tem⭑·as pri⭑ _varm⭑·a_ super·vest⭑·o), kaj⭑ trud⭑·as al⭑ la⭑ vort⭑·o ne·karakter⭑·ajn
   ec⭑·ojn: ke⭑ palt¹·o est⭑·u nepr⭑·e _vir⭑·a_ super·vest⭑·o (malgraŭ⭑ aŭtoritat⭑·aj
   ekzempl⭑·oj pri⭑ ekzist⭑·o de⭑ in⭑·aj palt¹·oj en⭑ Esperant⭑·o, iam⭑ eĉ⭑ kun⭑ invers⁴·a
   kontrast¹·ig·o: sur⭑ flav⭑·a lign⭑·a vest⭑-ten⭑·il·o, ramp⭑·ant·e unu⭑ sur⭑ la⭑ ali⭑·an,
   pend⭑·is _vir⭑·aj mantel⭑·oj_ kaj⭑ _vir⭑·in·aj palt¹·oj_ kun⭑ mult⭑·e~kost⭑·aj fel⭑·oj );
   ke⭑ palt¹·o est⭑·u „ordinar⭑·e pli⭑ mal·long⭑·a ol⭑ mantel⭑·o“ ‐ sed⭑ oft⭑·e la⭑ invers⁴·o
   est⭑·as ver⭑·a (kp du⭑·on-palt¹·o). Laŭ⭑ mi, la⭑ esenc⭑·a diferenc⭑·o inter⭑ palt¹·o kaj⭑
   pluv⭑-mantel⭑·o est⭑·as ne⭑ fason⭑·o (la⭑ fason⭑·o pov⭑·as est⭑·i unu⭑ sam⭑·a), sed⭑ la⭑
   funkci¹·o ‐ kaj⭑ sekv⭑·e, la⭑ material⭑·o. Por⭑ pluv⭑-mantel⭑·o pli⭑ grav⭑·as, ke⭑ ĝi
   est⭑·u akv⭑·o-rezist⁴·a; por⭑ palt¹·o, ke⭑ ĝi est⭑·u varm⭑·a. Tial⭑ palt¹·o oft⭑·e est⭑·as el⭑
   drap⭑·o -- tio konven⭑·as al⭑ la⭑ neĝ⭑·a, mal·varm⭑·a kaj⭑ sek⭑·a vintr⭑·o Siberi⁽⁺⁾·a, kaj⭑
   mal·konven⭑·as por⭑ la⭑ aŭtun⭑·o (aŭ⭑ la⭑ pluv⭑·a franc⭑·a vintr⭑·o, kiu est⭑·as kiel⭑ la⭑
   Siberi⁽⁺⁾·a aŭtun⭑·o). Krom⭑·e, palt¹·o est⭑·as kontrast¹·ig·ebl·a al⭑ divers⭑·aj
   etnografi²·aj {kaftan⁽⁺⁾·oj} kiel⭑ vest⭑·o aparten⭑·ant·a al⭑ Eŭrop⭑·a mod⭑·o de⭑ post⭑ la⭑
   mez⭑·o de⭑ la⭑ 19a jc; kaj⭑ al⭑ la⭑ {pelt⭑-mantel⭑·oj} : la⭑ palt¹·o normal¹·e est⭑·as el⭑
   ŝtof⭑·o (aŭ⭑ led⭑·o).
   Rim.: Kvankam⭑ mi jam⭑ sufiĉ⭑·e mal·jun⭑·as kaj⭑ viv⭑·is kaj⭑ labor⭑·is en⭑ divers⭑·aj
   region⭑·oj de⭑ German⭑·uj·o, mi neniam⭑ en⭑ mi⭑·a viv⭑·o uz⭑·is aŭ⭑ aŭd⭑·is la⭑ vort⭑·on
   Paletot en⭑ la⭑ parol⭑·at·a german⭑·a lingv⭑·o. Mi kon⭑·as ĝi·n sol⭑·e el⭑ mal·nov⭑·aj
   roman¹·oj. El⭑ tio mi dedukt³·as, ke⭑ la⭑ vort⭑·o, ebl⭑·e ekster⭑ iu fak⭑-ĵargon¹·o, en⭑
   la⭑ german⭑·uj·a lingv⭑·o-uz⭑·o en⭑ la⭑ komun⭑·a lingv⭑·o ne⭑ plu⭑ ekzist⭑·as. Pri⭑
   Svis⁽⁺⁾·uj·o, Aŭstr⁽⁺⁾·uj·o, Luksemburg⁽⁺⁾·o ktp. mi ne⭑ pov⭑·as parol⭑·i. La⭑ artikol⭑·o pri⭑
   mantel⭑·oj en⭑ la⭑ german⭑+lingv⭑·a Vikipedi⁽⁺⁾·o menci³·as, ke⭑ la⭑ vort⭑·o Paletot en⭑
   la⭑ franc⭑·a kaj⭑ german⭑·a lingv⭑·oj hav⭑·as mal·sam⭑·ajn signif⭑·ojn, kaj⭑ en⭑ la⭑
   franc⭑·a eĉ⭑ du⭑ mal·sam⭑·ajn rilat⭑·e al⭑ la⭑ seks⭑·oj (vir⭑·aj kaj⭑ vir⭑·in·aj
   mal·sam⭑·as). El⭑ tio mi dedukt³·as, ke⭑ ne⭑ pov⭑·as est⭑·i ĝust⭑·e traduk⭑·i la⭑
   esperant⭑+lingv⭑·an vort⭑·on "palt¹·o" per⭑ la⭑ sam⭑·a vort⭑-form⭑·o "Paletot" en⭑ tiu·j
   du⭑ lingv⭑·ojn. Resum⁽⁺⁾·e mi opini⭑·as, ke⭑ la⭑ esperant⭑·a vort⭑-form⭑·o palt¹·o est⭑·as
   ne·util⭑·a vort⭑·o por⭑ mal·sam⭑·aj spec⭑·oj de⭑ mantel⭑·oj. Traduk⭑·i la⭑ vort⭑·on per⭑
   Paletot german⭑+lingv⭑·en ne⭑ hav⭑·as senc⭑·on, ĉar⭑ preskaŭ⭑ neniu plu⭑ kon⭑·as la⭑
   vort⭑·on. Tio bon⭑·as, ĉar⭑ la⭑ vort⭑·o, kiam⭑ ĝi ankoraŭ⭑ ekzist⭑·is, ne⭑ hav⭑·is la⭑
   sam⭑·an signif⭑·on kiel⭑ en⭑ ali⭑·aj lingv⭑·oj, almenaŭ⭑ kiel⭑ en⭑ la⭑ franc⭑·a.

du⭑·on-palt¹·o

          Mal·long⭑·a palt¹·o: li sur·met⭑·is la⭑ du⭑·on-palt¹·on kun⭑ sporad⁽⁺⁾·e dis·ŝir⭑·it·a
          sub·ŝtof⭑·o, prem⭑·is sen·form⭑·an ĉap⭑·on sur⭑ la⭑ kap⭑·on, kaj⭑ ne⭑
          ret⭑-ror⁽⁺⁾-ig⭑-ard³·ant·e el·paŝ⭑·is la⭑ krist⭑-nask⭑·o-kron⭑·an ŝirm⭑·ej·on ; el·frot⭑·it·a
          sur⭑ flank⭑·oj, li⭑·a ŝaf⭑·o-fel⭑·a du⭑·on-palt¹·o est⭑·is mal·buton⭑·um·it·a, kaj⭑
          kol⭑·um·o de⭑ griz⭑·a soldat⭑·a ĉemiz⭑·o akurat¹·e buton⭑·um·it·a per⭑ du⭑ kupr⭑·aj
          buton⭑·et·oj, kaj⭑ tio atribu¹·is iu·n solen⭑·an aspekt¹·on al⭑ li⭑·a
          ekster·aĵ⭑·o .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.26 2023/10/20 14:25:19 ]
     __________________________________________________________________