partikl⁽⁺⁾·/·o

partikl⁽⁺⁾·o

   1.
          Plej⭑ mal·grand⭑·a kon⭑·at·a er⭑·o de⭑ fizik⭑·a materi¹·o, ekz. {boson⁽⁺⁾·o} ,
          {hadron⁽⁺⁾·o} , {lepton⁽⁺⁾·o} : ĉe⭑ CERN funkci¹·as la⭑ tiel⭑ nom⭑·at·a Grand⭑·a
          Kolizi⁴·ig·il·o de⭑ Hadron⁽⁺⁾·oj (GKH), la⭑ plej⭑ grav⭑·a akcel⭑·il·o de⭑
          partikl⁽⁺⁾·oj, kiu situ⁸·as ĉe⭑ la⭑ land⭑-lim⭑·o inter⭑ Franci⁽⁺⁾·o kaj⭑
          Svis⁽⁺⁾-land⭑·o, proksim⭑·e al⭑ Ĝenev⁽⁺⁾·o . {boson⁽⁺⁾·o} , {fermion⁽⁺⁾·o} , {kvark⁽⁺⁾·o}
          , {kvantum⁽⁺⁾·o} , {spin⭑·o}

   2.
          Iu el⭑ la⭑ materi¹·er·oj, el⭑ kiu·j konsist⭑·as la⭑ grund⁴·o, kutim⭑·e
          disting⭑·at·aj laŭ⭑ diametr¹·o-klas⭑·oj: la⭑ agit²·ad·o de⭑ grund⁴·o kun⭑ akv⭑·o
          do⭑ serv⭑·as por⭑ apart⭑·ig·i  partikl⁽⁺⁾·ojn .

   3.
          Iu mal·grand⭑·a er⭑·o: la⭑ mal·pur⭑·aĵ·oj en⭑ la⭑ aer⭑·o est⭑·as ĥemi⭑·e
          pri·skrib⭑·ebl·aj kiel⭑ „poli⁽⁺⁾+cikl²·aj aromat⁽⁺⁾·aj hidrokarbon⁽⁺⁾·aj”
          partikl⁽⁺⁾·oj, kia·jn produkt⭑·as aŭtomobil¹·aj motor¹·oj, tabak⭑·--fum⭑·ad·o,
          kamp⭑·ar·aj brul⭑·oj, hejm⭑·a hejt⭑·ad·o ktp ; la⭑ averaĝ⁽⁺⁾·a dens⭑·ec·o de⭑ aer⭑·aj
          partikl⁽⁺⁾·oj en⭑ Toki⁽⁺⁾·o en⭑ 1973 kalkul⭑·iĝ·is al⭑ 0,101 mg/m³, sed⭑ en⭑
          2011 ĝi mal·mult⭑·iĝ·is al⭑ 0,021 mg ; infekt⭑·aj protein⁹·aj partikl⁽⁺⁾·oj
          (prion⁽⁺⁾·oj) est⭑·as kapabl⭑·aj re·produkt⭑·iĝ·i sen⭑ part⭑·o-pren⭑·ad·o de⭑ DNA aŭ⭑
          RNA ; tia·j avi⁽⁺⁾·oj ne⭑ pov⭑·as flug⭑·i tra⭑ cindr⭑·o-nub⭑·o, ĉar⭑ la⭑
          cindr⭑·o-partikl⁽⁺⁾·oj ŝtop⭑·as la⭑ turbin²·ojn, tiel⭑ ke⭑ mank⭑·as oksigen⭑·o
          neces⭑·a por⭑ brul⭑·ig·i la⭑ gas⭑·on .

kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·o

          {Partikl⁽⁺⁾·o} hav⭑·ant·a mas⭑·on, {spin⭑·on} , viv⭑·o-temp⭑·on kaj⭑ kelk⭑·ajn
          ali⭑·ajn karakteriz¹·ojn sam⭑·ajn kiel⭑ de⭑ respektiv²·a partikl⁽⁺⁾·o, sed⭑
          diferenc⭑·a per⭑ sign⭑·oj de⭑ elektr¹·a ŝarg⭑·o kaj⭑ magnet⭑·a momant⁽⁺⁾·o,
          barjon⁽⁺⁾·a ŝarg⭑·o, lepton⁽⁺⁾·a ŝarg⭑·o kaj⭑ ali⭑·aj kvantum⁽⁺⁾·aj nombr⭑·oj: ĉiu·j
          partikl⁽⁺⁾·oj, krom⭑ absolut⭑·e neŭtral²·aj, hav⭑·as si⭑·ajn
          kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·ojn; dum⭑ kun·puŝ⭑·iĝ·o de⭑ partikl⁽⁺⁾·o kaj⭑ kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·o
          okaz⭑·as ili⭑·a {anihilaci⁽⁺⁾·o} ; la⭑ kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·o […] de⭑ la⭑
          elektron⁽⁺⁾·o est⭑·as la⭑ pozitron⁽⁺⁾·o, kiu hav⭑·as la⭑ sam⭑·an mas⭑·on sed⭑
          pozitiv¹·an anstataŭ⭑ negativ²·an ŝarg⭑·on ; kre⭑·ad·o de⭑ par⭑·o
          partikl⁽⁺⁾·o-kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·o el⭑ energi⭑·o de⭑ foton⁽⁺⁾·o (neŭtral²·a boson⁽⁺⁾·o)
          ; {foton⁽⁺⁾·o} est⭑·as absolut⭑·e neŭtral²·a partikl⁽⁺⁾·o, tial⭑ ĝi ne⭑ hav⭑·as
          kontraŭ·partikl⁽⁺⁾·on. {antipartikl⁽⁺⁾·o}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.27 2023/10/20 14:25:20 ]
     __________________________________________________________________