vidu ankaŭ la klarigojn
patr⭑·/·o
patr⭑·o
1.
Vir⭑+seks⭑·a nask⭑·ig·int·o de⭑ id⭑·o: ŝi est⭑·as mi⭑·a frat⭑·in·o, fi·lin⭑·o de⭑ mi⭑·a
patr⭑·o ; li est⭑·as la⭑ portret⭑·o de⭑ si⭑·a patr⭑·o ; mi⭑·a patr⭑·o mort⭑·is,
kiam⭑ nur⭑ du⭑·on·o de⭑ li⭑·a verk⭑·o est⭑·is el·don⭑·it·a ; vir⭑·o for·las⭑·os si⭑·an
patr⭑·on kaj⭑ si⭑·an patr⭑·in·on, kaj⭑ al·iĝ⭑·os al⭑ si⭑·a edz⭑·in·o ; mi est⭑·as
patr⭑·o de⭑ du⭑ bel⭑·aj fi·lin⭑·oj ; patr⭑·a am⭑·o; patr⭑·a (hejm⭑·a) lingv⭑·o
{parenc⭑·o} .
2.
{Pra·ul⭑·o} , {pra·patr⭑·o} , gener⁽⁺⁾·int·o de⭑ gent⭑·o: vi⭑·a nom⭑·o est⭑·os
, ĉar⭑ Mi far⭑·is vi·n patr⭑·o de⭑ mult⭑·e da⭑ popol⭑·oj .
3.
(la⭑ Patr⭑·o) En⭑ krist⭑·an·ism·o, la⭑ unu⭑·a el⭑ la⭑ person⭑·oj de⭑ la⭑
{Tri⭑-unu⭑·o} : vi est⭑·u fil⭑·oj de⭑ vi⭑·a Patr⭑·o, kiu est⭑·as en⭑ la⭑ ĉiel⭑·o,
ĉar⭑ Li lev⭑·as Si⭑·an sun⭑·on sur⭑ la⭑ mal·bon⭑·ul·ojn kaj⭑ bon⭑·ul·ojn, kaj⭑
send⭑·as pluv⭑·on sur⭑ la⭑ just⭑·ul·ojn kaj⭑ la⭑ mal·just⭑·ul·ojn ; vi do⭑ preĝ⭑·u
jen⭑·e: Patr⭑·o ni⭑·a, kiu est⭑·as en⭑ la⭑ ĉiel⭑·o, Vi⭑·a nom⭑·o est⭑·u sankt⭑·ig·it·a
; la⭑ mal·grand⭑·a preĝ⭑·is […] ke⭑ est⭑·u permes⭑·it·e al⭑ ŝi […]
nur⭑ unu⭑ sol⭑·an rigard⭑·on ĵet⭑·i en⭑ la⭑ ĉiel⭑·an regn⭑·on al⭑ la⭑ Patr⭑·o .
4.
Respekt⭑·a titol⭑·o don⭑·at·a al⭑ pastr⭑·oj: la⭑ sankt⭑·a patr⭑·o (pap⭑·o); iu
patr⭑·o dominik⁽⁺⁾·an·o.
patr⭑·ec·o
1.
{Stat⭑·o} de⭑ {vir⭑·o} , kiu est⭑·as patr⭑·o: dum⭑ si⭑·a rest⭑·ad·o en⭑ Egipt⁽⁺⁾·uj·o
Cezar⁽⁺⁾·o hav⭑·is am⭑-rilat⭑·on al⭑ Kle⁽⁺⁾·o-patr⭑·a, kiu ĉirkaŭ⭑ 47 a.K. […]
nask⭑·is fil⭑·on, nom⭑·at·an Ptoleme⁽⁺⁾·o la⭑ 15-a kaj⭑ krom·nom⭑·at·a
, tamen⭑ la⭑ patr⭑·ec·o de⭑ Cezar⁽⁺⁾·o rilat⭑·e al⭑ tiu knab⭑·o est⭑·as
pri·diskut¹·it·a de⭑ histori⭑·ist·oj ; (fil⭑·o):
„Esplor⭑·oj pri⭑ la⭑ patr⭑·ec·o“ ; part⭑·ebl·a patr⭑·ec·o, la⭑ kultur¹·a kred⭑·o
ke⭑ fil⭑·o pov⭑·as hav⭑·i pli⭑ ol⭑ unu⭑ patr⭑·o ; ili dev⭑·us agnosk⁽⁺⁾·i, ke⭑
ge·patr⭑·ec·o est⭑·as, plej⭑ oft⭑·e, mem·vol⭑·a kaj⭑ mem·respond⭑·ec·a afer⭑·o .
Rim.: rimark⭑·ig·is ke⭑ _patr⭑·ad·o_ aŭ⭑ _patr⭑-est⭑·o_ pli⭑
konven⭑·us al⭑ tiu senc⭑·o.
2.
Famili⭑·aj sent⭑·oj konven⭑·aj al⭑ tiu stat⭑·o.
patr⭑·in·o
Nask⭑·int·in·o de⭑ id⭑·o: la⭑ pli⭑ mal·jun⭑·a est⭑·is tiel⭑ simil⭑·a al⭑ la⭑
patr⭑·in·o per⭑ si⭑·a karakter⭑·o kaj⭑ vizaĝ⭑·o ; la⭑ edz⭑·in·o de⭑ mi⭑·a patr⭑·o
est⭑·as mi⭑·a patr⭑·in·o ; pli⭑ zorg⭑·as unu⭑ patr⭑·in·o pri⭑ dek⭑ infan⭑·oj, ol⭑
dek⭑ infan⭑·oj pri⭑ unu⭑ patr⭑·in·o ; vir⭑·o for·las⭑·os si⭑·an patr⭑·on kaj⭑ si⭑·an
patr⭑·in·on, kaj⭑ al·iĝ⭑·os al⭑ si⭑·a edz⭑·in·o ; ŝi⭑·ajn rapid⭑·ajn paŝ⭑·ojn
akompan⭑·ad·is iam⭑ zorg⭑·o-plen⭑·a rigard⭑·o de⭑ patr⭑·in·o . sen·labor⭑·em·o
est⭑·as patr⭑·in·o de⭑ ĉiu·j mal·virt⭑·oj. {parenc⭑·in·o}
patr⭑·in·ec·o
1.
{Stat⭑·o} de⭑ {vir⭑·in·o} , kiu est⭑·as patr⭑·in·o: la⭑ patr⭑·in·ec·o lac⭑·ig·is
vi·n, Sar⁽⁺⁾·a ; la⭑ viv⭑·o de⭑ vir⭑·in·o est⭑·as patr⭑·in·ec·o, kri⭑·as part⭑·o da⭑
hom⭑·oj ; la⭑ ge·edz⭑·ec·o kiel⭑ inter·rilat⭑·o de⭑ vir⭑·in·o kaj⭑ vir⭑·o,
famili⭑·o, patr⭑·in·ec·o kaj⭑ ge·patr⭑·ec·o trov⭑·iĝ·as sub⭑ la⭑ protekt¹·o kaj⭑
fleg⭑·o de⭑ la⭑ Pol⭑·a Respublik¹·o .
Rim.: Ŝajn⭑·as ke⭑ _patr⭑·in·ad·o_ aŭ⭑ _patr⭑·in-est⭑·o_ pli⭑ konven⭑·us al⭑ tiu
senc⭑·o.
2.
Famili⭑·aj sent⭑·oj konven⭑·aj al⭑ tiu stat⭑·o.
patr⭑·i
(tr)
Ag⭑·i kiel⭑ patr⭑·o al⭑...: ŝi bezon⭑·is, ke⭑ iu okup⭑·iĝ·u pri⭑ ŝi, patr⭑·u al⭑
ŝi ; li ebl⭑·e mem⭑ konsent⭑·os li·n patr⭑·i pro⭑ inklin⭑·o ; la⭑ estr⭑·ar·a
kun·sid⭑·ej·o sci⭑·as, ĉu⭑ tiu·n mis·kalkul⭑·on patr⭑·is mem⭑ aŭ⭑
li⭑·aj kun·estr⭑-ar⭑·an·oj .
patr⭑·uj·o
{Land⭑·o} de⭑ la⭑ ge·patr⭑·oj, kie iu nask⭑·iĝ·is, de·ven⭑·is, sent⭑·as si·n
hejm⭑·a: vi star⭑·as nun⭑ antaŭ⭑ mi⭑·aj okul⭑·oj, mi⭑·a mal·feliĉ⭑·a patr⭑·uj·o,
kiu·n mi neniam⭑ pov⭑·as forges⭑·i ; en⭑ mi⭑·an land⭑·on kaj⭑ en⭑ mi⭑·an
patr⭑·uj·on vi ir⭑·os kaj⭑ vi pren⭑·os edz⭑·in·on por⭑ mi⭑·a fil⭑·o ;
profet⭑·o ne⭑ est⭑·as sen⭑ honor⭑·o, krom⭑ en⭑ si⭑·a patr⭑·uj·o kaj⭑ inter⭑ si⭑·aj
parenc⭑·oj kaj⭑ en⭑ si⭑·a dom⭑·o ; ĉi⭑ tie est⭑·as ni⭑·a patr⭑·uj·o, ĉi⭑ tie·n ni·n
tir⭑·as ni⭑·a kor⭑·o ; Egipt⁽⁺⁾·o, la⭑ patr⭑·uj·o de⭑ la⭑ plej⭑ antikv⭑·a
civilizaci³·o en⭑ la⭑ mond⭑·o ; la⭑ patr⭑·uj·o de⭑ la⭑ fabel⭑·o est⭑·as la⭑
orient⭑·o ; koloni¹·o komun⭑·ist·a de⭑ Aŭstrali⁸·aj el·migr⭑·ant·oj est⭑·as nun⭑
fond⭑·at·a en⭑ Paragvaj⁸·o, mult⭑·aj person⭑·oj kun⭑·e kun⭑ si⭑·aj famili⭑·oj
for·las⭑·is si⭑·an land⭑·on kaj⭑ for·migr⭑·is en⭑ la⭑ nov⭑·an patr⭑·uj·on (kie oni
trov⭑·as nov⭑·an hejm⭑·on) ; la⭑ el·patr⭑·uj·ig·it·oj (ekzil⭑·it·oj).
bo·patr⭑·o
{Patr⭑·o} de⭑ la⭑ edz⭑·o respektiv²·e la⭑ edz⭑·in·o: la⭑ patr⭑·o de⭑ mi⭑·a edz⭑·in·o
est⭑·as mi⭑·a bo·patr⭑·o, mi est⭑·as li⭑·a bo·fil⭑·o, kaj⭑ mi⭑·a patr⭑·o est⭑·as la⭑
bo·patr⭑·o de⭑ mi⭑·a edz⭑·in·o ; Mose⁽⁺⁾·o paŝt⭑·is la⭑ ŝaf⭑·ojn de⭑ Jitro, si⭑·a
bo·patr⭑·o, pastr⭑·o ; kaj⭑ oni sci⭑·ig·is al⭑ ,
dir⭑·ant·e: jen⭑ vi⭑·a bo·patr⭑·o ir⭑·as n, por⭑ tond⭑·i si⭑·ajn ŝaf⭑·ojn
; kiam⭑ ŝi aŭd⭑·is la⭑ sci⭑·ig·on pri⭑ la⭑ […] mort⭑·o de⭑ si⭑·a bo·patr⭑·o kaj⭑
de⭑ si⭑·a edz⭑·o, ŝi klin⭑·iĝ·is kaj⭑ nask⭑·is, ĉar⭑ subit⭑·e atak⭑·is ŝi·n la⭑
nask⭑·aj dolor⭑·oj ; […] rifuĝ⭑·is kun⭑ la⭑ edz⭑·in·o kaj⭑ du⭑
serv⭑·ist·in·oj al⭑ la⭑ sufiĉ⭑·e bon⭑+hav⭑·a bo·patr⭑·o .
{parenc⭑·o}
bo·patr⭑·in·o
Patr⭑·in·o de⭑ la⭑ edz⭑·o respektiv²·e de⭑ la⭑ edz⭑·in·o: kaj⭑ respond⭑·is
kaj⭑ dir⭑·is al⭑ ŝi: Jam⭑ est⭑·as rakont⭑·it·a al⭑ mi ĉio, kio·n vi far⭑·is al⭑
vi⭑·a bo·patr⭑·in·o post⭑ la⭑ mort⭑·o de⭑ vi⭑·a edz⭑·o ; mal·agrabl⭑·e est⭑·as
rimark⭑·i en⭑ grand⭑·a societ⭑·o, ke⭑ la⭑ edz⭑·in·o kaj⭑ bo·patr⭑·in·o per⭑
mal·inteligent¹·a babil⭑·ad·o el·vok⭑·as mok⭑·ad·on de⭑ ali⭑·aj ; ŝi vetur⭑·is
kun⭑ si⭑·a bo·patr⭑·in·o, ĉar⭑ la⭑ fianĉ⭑·o pro⭑ si⭑·aj mult⭑·aj okup⭑·oj ne⭑ pov⭑·is
entrepren⭑·i la⭑ vojaĝ⭑·on al⭑ Jut⁽⁺⁾-land⭑·o ; li⭑·a edz⭑·in·o mastr⭑·um·is, ne⭑
pov⭑·ant·e zorg⭑·i la⭑ du⭑ infan⭑·ojn, pro⭑ kio li ven⭑·ig·is si⭑·an bo·patr⭑·in·on
.
{parenc⭑·in·o}
bo·ge·patr⭑·oj
La⭑ {ge·patr⭑·oj} de⭑ la⭑ edz⭑·o respektiv²·e de⭑ la⭑ edz⭑·in·o: la⭑ edz⭑·iĝ·a
fest⭑·o est⭑·os en⭑ la⭑ dom⭑·o de⭑ li⭑·aj est⭑·ont·aj bo·ge·patr⭑·oj ; mi⭑·a edz⭑·o
Brun⁽⁺⁾·o est⭑·as sol⭑·a infan⭑·o, kaj⭑ mi⭑·aj bo·ge·patr⭑·oj est⭑·as tre⭑ ord⭑·em·aj
hom⭑·oj, kiu·j kred⭑·ebl·e neniam⭑ eĉ⭑ pens⭑·is pri⭑ la⭑ ide⭑·o rigard⭑·i iu·n
ali⭑·an „por⭑ dezir⭑·i ŝi·n“ .
du⭑·on-patr⭑·o
Edz⭑·o de⭑ patr⭑·in·o rilat⭑·e al⭑ ŝi⭑·aj infan⭑·oj, ne⭑ est⭑·ant·a la⭑ biologi¹·a
patr⭑·o de⭑ ili: mult⭑·e vojaĝ⭑·is, unu⭑·e dev⭑·ig·e kun⭑ la⭑
du⭑·on-patr⭑·o al⭑ Svedi⁽⁺⁾·o, Nederland⁸·o kaj⭑ Itali⁽⁺⁾·o, post⭑·e profesi⭑·e ;
[…] paf⭑·is per⭑ la⭑ revolver¹·o de⭑ si⭑·a du⭑·on-patr⭑·o al⭑
aer⭑·o dum⭑ la⭑ nov⭑+jar⭑·a celebr⁽⁺⁾·ad·o .
du⭑·on-patr⭑·in·o
Edz⭑·in·o de⭑ patr⭑·o rilat⭑·e al⭑ li⭑·aj infan⭑·oj, ne⭑ est⭑·ant·a ili⭑·a biologi¹·a
patr⭑·in·o: li⭑·a du⭑·on-patr⭑·in·o est⭑·as mi⭑·a bo·frat⭑·in·o ; urs⭑·on evit⭑·u,
du⭑·on-patr⭑·in·on ne⭑ incit⭑·u ; kiel⭑ mal·bon⭑·e ili⭑·a du⭑·on-patr⭑·in·o ag⭑·is
kontraŭ⭑ ili ĉiu·j ; mi⭑·a du⭑·on-patr⭑·in·o jam⭑ de⭑ la⭑ unu⭑·aj tag⭑·oj de⭑ ni⭑·a
kun⭑·a loĝ⭑·ad·o komenc⭑·is mi·n mal·am⭑·i kaj⭑ baldaŭ⭑ ekscit⭑·is kontraŭ⭑ mi·n
mi⭑·an patr⭑·on, kiu ŝi·n sen·fin⭑·e am⭑·is kaj⭑ plen⭑·um·ad·is ĉiu·jn ŝi⭑·ajn
kapric⭑·ojn ; patrin’ du⭑·on-patr⭑·in·iĝ·int·a .
ge·patr⭑·oj
Patr⭑·o kaj⭑ patr⭑·in·o; en⭑ pli⭑ vast⭑·a senc⭑·o ankaŭ⭑ iu par⭑·o aŭ⭑ grup⭑·o de⭑
hom⭑·oj plen⭑·um·ant·aj tiu·n rol¹·on: patr⭑·o kaj⭑ patr⭑·in·o kun⭑·e est⭑·as
nom⭑·at·aj ge·patr⭑·oj ; vi for·las⭑·is vi⭑·ajn ge·patr⭑·ojn kaj⭑ vi⭑·an
nask⭑·iĝ-land⭑·on, kaj⭑ ir⭑·is al⭑ popol⭑·o, kiu·n vi ne⭑ kon⭑·is hieraŭ⭑ nek⭑
antaŭ⭑·hieraŭ⭑ ; kiam⭑ mort⭑·is ŝi⭑·aj ge·patr⭑·oj, Mord⭑+eĥ⭑·aj pren⭑·is ŝi·n al⭑
si kiel⭑ fi·lin⭑·on ; ke⭑ Sar⁽⁺⁾·a […] neniam⭑ for·las⭑·os la⭑ religi⭑·on de⭑
si⭑·aj ge·patr⭑·oj ; kiam⭑ la⭑ ge·patr⭑·oj ek·dorm⭑·is, Ha⁽⁺⁾·ĉj·o lev⭑·iĝ·is, vol⭑·is
ir⭑·i ekster⭑·en […] fru⭑+maten⭑·e […] la⭑ du⭑·on-patr⭑·in·o konduk⭑·is ili·n
ankoraŭ⭑ pli⭑ profund⭑·e en⭑ la⭑ arb⭑·ar·on ; bon⭑·aj infan⭑·oj ge·patr⭑·ojn
feliĉ⭑·ig·as, mal·bon⭑·aj ili·n en·tomb⭑·ig·as .
ge·patr⭑·o
Patr⭑·o, patr⭑·in·o aŭ⭑ {ne·du⭑·um·ul·o} en⭑ tia parenc⭑·o-rilat⭑·o; {parent⁽⁺⁾·o} :
se⭑ oni hered⭑·as normal¹·an gen⁹·on de⭑ la⭑ ali⭑·a ge·patr⭑·o, oni tamen⭑
pov⭑·as produkt⭑·i sufiĉ⭑·e de⭑ la⭑ normal¹·a p16-protein⁹·o ; jen⭑ ebl⭑·a
task¹·o, sen·dub⭑·e pens⭑·--instig⭑·a, por⭑ ge·patr⭑·o kaj⭑ ge·fil⭑·o: kun·diskut¹·i
la⭑ verk⭑·on ; tio·n li tuj⭑ dir⭑·as du⭑+foj⭑·e (al⭑ ĉiu ge·patr⭑·o en⭑ ties⭑
lingv⭑·o).
Rim.: Ĉi⭑ tiu uz⭑·o devi⁽⁺⁾·as de⭑ la⭑ tradici¹·a uz⭑·o, kaj⭑ ne⭑ ĉiu·j
esperant⭑·ist·oj akcept⭑·as ĝi·n. Vid⭑·u la⭑ {du⭑·an senc⭑·on de⭑ „ge-“} .
pra·patr⭑·o
Mal·proksim⭑·a vir⭑·a parenc⭑·o de⭑ kiu iu de·ven⭑·as, efektiv⭑·a aŭ⭑ imag⭑·at·a
fond⭑·int·o de⭑ popol⭑·o, trib⁹·o aŭ⭑ gent⭑·o (famili⭑·o); {patr⭑·o^2} : la⭑
pra·patr⭑·o Adam⁽⁺⁾·o; ben⭑·--am⭑·i est⭑·as la⭑ pra·patr⭑·o de⭑ la⭑ Amonidoj ; kaj⭑
vi for·ir⭑·os al⭑ vi⭑·aj pra·patr⭑·oj en⭑ pac⭑·o (t.e. pac⭑·e mort⭑·os).
Rim.: La⭑ Nov⭑·a Testament⭑·o uz⭑·as ankaŭ⭑ la⭑ tiukuntekste evit⭑·ind·an
vort⭑·on {patriark⁽⁺⁾·o^3} .
Patr⭑-oni⭑·a
Krist⭑·an·a {preĝ⭑·o} , komenc⭑·iĝ·ant·a per⭑ la⭑ vort⭑·oj „patr⭑·o ni⭑·a...“,
laŭ⭑ la⭑ Nov⭑·a Testament⭑·o trans·don⭑·it·a de⭑ Jesu³·o al⭑ la⭑ disĉipl³·oj: la⭑
knab⭑·o est⭑·is tut⭑·e terur⭑·it·a, li vol⭑·is ek·preĝ⭑·i Patr⭑-oni⭑·an, sed⭑ li
memor⭑·is nenio·n ; la⭑ fidel⭑·ul·oj oft⭑·e kutim⭑·is dir⭑·i la⭑ patr⭑-oni⭑·an
preĝ⭑·on en⭑ la⭑ gael¹⁰·a . {kadiŝ⁽⁺⁾·o}
pra·patr⭑·in·o
Mal·proksim⭑·a parenc⭑·in·o de⭑ kiu iu de·ven⭑·as, efektiv⭑·a aŭ⭑ imag⭑·at·a
fond⭑·int·in·o de⭑ popol⭑·o, trib⁹·o aŭ⭑ gent⭑·o (famili⭑·o): laŭ⭑ lok⭑·aj
oni⭑~dir⭑·oj, en⭑ la⭑ urb⭑·o Ĝid⁽⁺⁾·o (Sauda Ar⭑-abi⭑·o) trov⭑·iĝ·as la⭑ tomb⭑·o de⭑
Evo, la⭑ bibli¹·a pra·patr⭑·in·o de⭑ la⭑ hom⭑·ar·o .
adopt¹·a patr⭑·o
Vir⭑·a plen⭑+aĝ⭑·ul·o rilat⭑·e al⭑ tiu infan⭑·o, kiu·n li {adopt¹·is} : li
est⭑·is adopt¹·it·a de⭑ fiŝ⭑+kapt⭑·ist·o loĝ⭑·int·a en⭑ la⭑ mar⭑·a zon⭑·o de⭑ ; tie li instal²·iĝ·is kaj⭑ far⭑·is la⭑ meti⭑·on de⭑ si⭑·a adopt¹·a
patr⭑·o . {vic-^2}
adopt¹·a patr⭑·in·o
Plen⭑~aĝ⭑·ul·in·o rilat⭑·e al⭑ tiu infan⭑·o, kiu·n ŝi {adopt¹·is} : post⭑ li⭑·a
mort⭑-kondamn⭑·o ni ne⭑ plu⭑ pov⭑·is vizit⭑·ad·i li·n krom⭑ li⭑·a adopt¹·a
patr⭑·in·o kaj⭑ li⭑·a frat⭑·in·o .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.179 2023/12/12 20:10:25 ]
__________________________________________________________________