vidu ankaŭ la klarigojn
pend⭑·/·i
pend⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·i al·lig⭑·it·a per⭑ unu⭑ ekstrem⭑·o tiel⭑, ke⭑ la⭑ ceter⭑·o est⭑·as liber⭑·a,
ne⭑ tuŝ⭑·ant·e la⭑ ter⭑·on aŭ⭑ plank⭑·on: grand⭑·a pir⭑-arb⭑·o, sur⭑ kiu pend⭑·is
la⭑ plej⭑ bel⭑·aj frukt⭑·oj ; sur⭑ la⭑ verd⭑·a roz⭑·o-frukt⭑·o pend⭑·is ankoraŭ⭑
nur⭑ kelk⭑·e da⭑ pal⭑·iĝ·int·aj foli⭑·oj ; glav⭑·o pend⭑·is ĉe⭑ li⭑·a flank⭑·o; la⭑
har⭑·oj pend⭑·is mal·supr⭑·en sur⭑ la⭑ ŝultr⭑·ojn ; lamp⭑·o pend⭑·as de⭑ la⭑
plafon⭑·o; mal·nov⭑·a portret⭑·o […] pend⭑·is sur⭑ la⭑ mur⭑·o ; orel⭑+pend⭑·aĵ·o;
li⭑·aj man⭑·oj pend⭑·is sen·fort⭑·e sur⭑ la⭑ nigr⭑·a vest⭑·o ; larm⭑·o pend⭑·is en⭑
ŝi⭑·aj long⭑·aj okul⭑-har⭑·oj ; dog¹·o [kun⭑] el·pend⭑·ant·a lang⭑·o ; kristal⭑·aj
lustr⭑·oj pend⭑·is de⭑ sur⭑ la⭑ plafon⭑·o ; la⭑ pord⭑·o de·lev⭑·iĝ·is de⭑ unu⭑
hok⭑·o kaj⭑ pend⭑·is tiel⭑ mal·rekt⭑·e, ke⭑ tra⭑ la⭑ fend⭑·o oni pov⭑·is
tra·ŝov⭑·iĝ·i ; la⭑ aŭskult⭑·ant·ar·o kvazaŭ⭑ pend⭑·is je⭑ la⭑ lip⭑·oj de⭑ l'⭑
orator¹·o (avid⭑·e aŭskult⭑·is).
2.
Est⭑·i {pend⭑·um·it·a} : long⭑·e ŝtel⭑·as ŝtel⭑·ist·o, tamen⭑ fin⭑·e li pend⭑·os ;
tajlor⭑·o krim⭑·is, bot⭑·ist·o pend⭑·as .
3.
Rest⭑·i sen·mov⭑·e super⭑ iu aŭ⭑ io; {ŝveb³·i} : super⭑ ĉio ĉi⭑ pend⭑·is la⭑
pur⭑·a ĉiel⭑·o ; rok³·aj mur⭑·oj tie star⭑·is alt⭑·e […] oft⭑·e sur⭑ ili⭑·aj
supr⭑·oj pend⭑·is nub⭑·oj ; la⭑ nud⭑·a lun⭑·o pend⭑·is alt⭑·e en⭑ la⭑ klar⭑·a ĉiel⭑·o
; super⭑ la⭑ hom⭑-amas⭑·o pend⭑·is polv⭑·o kaj⭑ tumult⭑·o; plumb⭑·a nebul⭑·o
pend⭑·is super⭑ la⭑ ter⭑·o ; rok³·a plat⭑·aĵ·o, kiu ark⭑·o-form⭑·e pend⭑·as super⭑
la⭑ bord⭑·o de⭑ Rejn⁽⁺⁾·o ; ili⭑·aj ĝem⭑·oj pend⭑·is en⭑ la⭑ venen⭑·it·a aer⭑·o de⭑ l'⭑
kajut⭑·o ; la⭑ akcipitr⭑·o flug⭑-pend⭑·as super⭑ kolomb⭑·o; pend⭑·os sur⭑ li la⭑
tut⭑·a glor⭑·o de⭑ la⭑ dom⭑·o de⭑ li⭑·a patr⭑·o ; grav⭑·a danĝer⭑·o pend⭑·as super⭑
ni⭑·a entrepren⭑·o (minac⭑·as ĝi·n); ĝis⭑ tiam⭑ ni⭑·a afer⭑·o pend⭑·as en⭑ la⭑
aer⭑·o (est⭑·as tut⭑·e ne·cert⭑·a) .
pend⭑·ig·i
1.
Fiks¹·i io·n ĉe⭑ unu⭑ ekstrem⭑·o tiel⭑, ke⭑ la⭑ ali⭑·a ne⭑ tuŝ⭑·u ter⭑·on aŭ⭑
plank⭑·on: mi ne⭑ pend⭑·ig·is mi⭑·an ĉap⭑·on sur⭑ la⭑ arb⭑·et·o, sed⭑ ĝi
flug⭑·ant·e pend⭑·iĝ·is sur⭑ la⭑ branĉ⭑·oj ; li de·met⭑·is la⭑ mal·sek⭑·an
mantel⭑·on kaj⭑ pend⭑·ig·is ĝi·n […] ĉe⭑ la⭑ vest⭑·ing·o .
2.
{Pend⭑·um·i} : en⭑ dom⭑·' de⭑ pend⭑·ig·it·o pri⭑ ŝnur⭑·o ne⭑ parol⭑·u ; por⭑
pend⭑·ig·i ŝtel⭑·ist·on, antaŭ⭑·e li·n kapt⭑·u .
3.
{Kruc⭑·um·i} : la⭑ princ⭑·oj est⭑·as pend⭑·ig·it·aj je⭑ si⭑·aj man⭑·oj .
pend⭑·ig·il·o
{Pend⭑·um·il·o} : ekster⭑ la⭑ urb⭑·o est⭑·is konstru⭑·it·a grand⭑·a pend⭑·ig·il·o,
ĉirkaŭ⭑·e star⭑·is la⭑ soldat⭑·oj ; Johan⭑·o est⭑·is kondamn⭑·it·a kaj⭑
konduk⭑·it·a al⭑ la⭑ pend⭑·ig·il·o .
pend⭑·ing·o
{Pend⭑·um·il·o} : sur⭑ la⭑ unu⭑·a renkont⭑·it·a pend⭑·ing·o oni dev⭑·as pend⭑·ig·i
tiu·n kanajl⭑·on .
pend⭑·um·i
{Mort⭑·ig·i} pend⭑·ig·ant·e per⭑ ĉirkaŭ·kol⭑·a ŝnur⭑·o; {pend⭑·ig·i^2} : pend⭑·um·i
krim⭑·ul·on; si·n pend⭑·um·i; pend⭑·um·ind·a fripon⭑·o; drakon⁽⁺⁾·a juĝ⭑·ist·o
, kiu laŭ⭑ legend⭑·o en⭑ la⭑ 15a jar⭑-cent⭑·o kondamn⭑·is kaj⭑
pend⭑·um·is si⭑·an propr⭑·an fil⭑·on je⭑ la⭑ fenestr⭑·o de⭑ tur⭑·o ; li tiom⭑
sufer⭑·is de⭑ depresi⁽⁺⁾·o, ke⭑ post⭑ unu⭑ tag⭑·o li prov⭑·is pend⭑·um·i si·n en⭑
la⭑ karcer¹·o . {ekzekut⭑·i}
pend⭑·um·il·o
Trab⭑·aĵ·o destin¹·it·a por⭑ pend⭑·um·i ekzekut⭑·at·ojn; {pend⭑·ig·il·o} :
person⭑·oj, kiu·j zorg⭑·is pri⭑ la⭑ star⭑·ig·o aŭ⭑ pri⭑ ripar¹·o de⭑ la⭑
pend⭑·um·il·oj, hav⭑·is apart⭑·e mal·alt⭑·an renom⁽⁺⁾·on, kaj⭑ sam⭑·e la⭑ person⭑·oj,
kiu·j plen⭑·um·is la⭑ mort⭑-pun⭑·on .
de·pend⭑·a
1.
De·pend⭑·ant·a, ne·liber⭑·a: de·pend⭑·a situaci⭑·o; lingv⭑·o ĉiam⭑ de·pend⭑·a de⭑
ĝi⭑·a aŭtor⭑·o ; la⭑ loĝ⭑·ant·ar·o de⭑ tiu·j land⭑·oj iĝ⭑·as pli⭑ kaj⭑ pli⭑
de·pend⭑·a de⭑ nutr⭑·aĵ-liver⭑·ad·o el⭑ okcident⭑·o .
2.
{ne⭑-de·pend⭑·a.}
de·pend⭑·e de⭑, de·pend⭑·e je⭑
(prepozici⭑·aĵ·o)
Ne⭑ mem·star⭑·e, sed⭑ influ⭑·it·e de⭑, {laŭ⭑^3} : li⭑·a frak⭑·o el⭑ silk⭑·o […]
bril⭑·et·as verd⭑·e, ruĝ⭑·e kaj⭑ blu⭑·e, de·pend⭑·e de⭑ tio, en⭑ kia direkt⭑·o li
si·n turn⭑·as ; supr⭑·e kaj⭑ mal·supr⭑·e est⭑·as la⭑ sam⭑·a afer⭑·o, de·pend⭑·e de⭑
la⭑ vid⭑-punkt⭑·o, kiu·n oni okup⭑·as ; de·pend⭑·e de⭑ la⭑ cirkonstanc⭑·oj ; la⭑
son⭑·oj pov⭑·as diferenc⭑·i iom⭑·et·e, de·pend⭑·e de⭑ kia komput⁹·il·o aŭd⭑·ig·as
ili·n .
de·pend⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·i sub·ig⭑·it·a sub⭑ ies⭑ vol⭑·o aŭ⭑ pov⭑·o: la⭑ fil⭑·o de·pend⭑·as de⭑ si⭑·a
patr⭑·o; la⭑ afer⭑·o ne⭑ de·pend⭑·as de⭑ mi⭑·a vol⭑·o ; la⭑ pag⭑·o […] de·pend⭑·os
[…] de⭑ vi⭑·a labor⭑·o ; de⭑ vi⭑·a lang⭑·o de·pend⭑·as ili⭑·a viv⭑·o ; ne⭑ de⭑ ili
de·pend⭑·as ili⭑·a bon⭑~stat⭑·o ; la⭑ sort⭑·o de⭑ hom⭑·o de·pend⭑·as de⭑ la⭑
Etern⭑·ul·o ; de⭑ ili de·pend⭑·as, ĉu⭑ la⭑ nov⭑·a organiz¹·o est⭑·os kontent⭑·ig·a
aŭ⭑ ne⭑. {obe⭑·i} , {sub·met⭑·it·a} .
2.
Est⭑·i lig⭑·it·a kun⭑ io per⭑ mal·larĝ⭑·a rilat⭑·o de⭑ konsekvenc⭑·o: [tio]
de·pend⭑·as de⭑ divers⭑·aj cirkonstanc⭑·oj ; tio de·pend⭑·as de⭑ la⭑ vent⭑·o
kaj⭑ veter⭑·o ; ĉio de·pend⭑·as de⭑ la⭑ kutim⭑·o ; ĉio de·pend⭑·as de⭑ se⭑ kaj⭑
kiam⭑ ; mi⭑·a feliĉ⭑·o de·pend⭑·as de⭑ tio, ĉu⭑ mi edz⭑·iĝ·os al⭑ ŝi; de·pend⭑·e
de⭑ tio, kiel⭑ (laŭ⭑ tio kiel⭑) li al⭑ mi respond⭑·os.
3.
Est⭑·i konsist⭑·ig·a part⭑·o de⭑ tut⭑·o: tiu ĝarden⭑·o de·pend⭑·as de⭑ la⭑ bien⭑·o;
la⭑ afer⭑·oj, kiu·j de·pend⭑·as de⭑ ni⭑·a meti⭑·o; tiu vilaĝ⭑·o ne⭑ de·pend⭑·as de⭑
ni⭑·a distrikt⭑·o. {aparten⭑·i} .
Rim.: Ĉi⭑ tiu·n senc⭑·on ^3 mi opini⭑·as fremd⭑·a al⭑ Esperant⭑·o.
el·pend⭑·aĵ·o
Plat⭑·o pend⭑·ant·a super⭑ butik⭑·o kaj⭑ sign⭑·ant·a la⭑ spec⭑·on de⭑ komerc⭑·o;
{ŝild⭑·o^3.a} : La⭑ ruĝ⭑·et·a el·pend⭑·aĵ·o el·rigard⭑·is kun⭑ si⭑·aj or⭑·aj, en⭑
la⭑ sun⭑·o bril⭑·ant·aj liter⭑·oj ; la⭑ el·pend⭑·aĵ·o, fleks⭑·it·a super⭑ la⭑
en·ir⭑·ej·o en⭑ la⭑ angul⭑·o ĉe⭑ ambaŭ⭑ flank⭑·oj de⭑ la⭑ fasad¹·o, est⭑·is
montr⭑·ant·a elefant⭑·an kap⭑·on .
ne⭑-de·pend⭑·a
1.
Ne⭑ de·pend⭑·ant·a: li⭑·a ag⭑·ad·o subit⭑·e ĉes⭑·is pro⭑ kial⭑·oj, de⭑ li
ne⭑-de·pend⭑·aj ; mi⭑·a ne·de·pend⭑·em·a natur⭑·o ig⭑·is mi·n ĉiam⭑ ne·kapabl⭑·a por⭑
la⭑ sub·met⭑·iĝ·oj, kiu·j neces⭑·as por⭑ tiu, kiu vol⭑·as kun·viv⭑·ad·i kun⭑ la⭑
hom⭑·oj . Kvazaŭ⭑·a sinonim¹·o: {sen·de·pend⭑·a} .
2.
a)
(p.p. {okaz⭑·oj} ) Tia·j, ke⭑ la⭑ probabl³·o de⭑ ili⭑·a {komun⭑·aĵ·o}
egal⭑·as al⭑ la⭑ produt⁽⁺⁾·o de⭑ ili⭑·aj probabl³·oj: se⭑ kaj⭑
est⭑·as okaz⭑·oj ne⭑-de·pend⭑·aj kun⭑ ne·nul⭑·a probabl³·o, la⭑ {kondiĉ⭑·a
probabl³·o} de⭑ unu⭑, sci⭑·ant·e, ke⭑ okaz⭑·is la⭑ du⭑·a, egal⭑·as al⭑ la⭑
probabl³·o de⭑ la⭑ unu⭑·a (simb. ).
b)
(p.p. du⭑ {hazard²·aj variabl⁽⁺⁾·oj} kaj⭑ super⭑ la⭑ sam⭑·a
{probabl³·o-spac⭑·o} ) Tia·j, ke⭑ por⭑ ajn⭑·aj reel⁽⁺⁾·oj kaj⭑ la⭑
okaz⭑·oj kaj⭑ est⭑·as ne⭑-de·pend⭑·aj ^2.a: se⭑
du⭑ variabl⁽⁺⁾·oj est⭑·as ne⭑-de·pend⭑·aj, la⭑ ekspekt⁽⁺⁾·o de⭑ ili⭑·a produt⁽⁺⁾·o
egal⭑·as al⭑ la⭑ produt⁽⁺⁾·o de⭑ ili⭑·aj respektiv²·aj ekspekt⁽⁺⁾·oj (simb.
).
Rim.: Trov⭑·ebl·as „stokast⁽⁺⁾·e ne⭑-de·pend⭑·a“ en⭑ , probabl³·e kun⭑ la⭑
senc⭑·oj ^2.a kaj⭑ ^2.b. Por⭑ la⭑ sam⭑·aj senc⭑·oj trov⭑·ebl·as
„stokast⁽⁺⁾·e sen·de·pend⭑·a“ en⭑ .
c)
{linear⁽⁺⁾·e ne⭑-de·pend⭑·a} , de·pend⭑·a kaj⭑ ne⭑-de·pend⭑·a {variabl⁽⁺⁾·oj} .
sen·de·pend⭑·a
De·pend⭑·ant·a de⭑ neniu aŭ⭑ nenio, tut⭑·e liber⭑·a: mi jam⭑ est⭑·as plen⭑+aĝ⭑·a
kaj⭑ sen·de·pend⭑·a ; la⭑ sen·de·pend⭑·a pol⭑·a Respublik¹·o konsist⭑·is el⭑ du⭑
ĉef⭑·aj part⭑·oj: Pol⭑·a kron⭑·o kaj⭑ Litv⁽⁺⁾·o ; riĉ⭑·ec·o est⭑·as unu⭑ el⭑ la⭑ plej⭑
neces⭑·aj kondiĉ⭑·oj de⭑ feliĉ⭑·o, ĉar⭑ nur⭑ ĝi don⭑·as sen·de·pend⭑·an
situaci⭑·on .
sen·de·pend⭑·e, ĉu⭑
(de·pend⭑·ig·a konjunkci⭑·o)
Egal⭑·e ĉu⭑ tio efektiv⭑·as aŭ⭑ ne⭑; kia ajn⭑ est⭑·as la⭑ tiu+rilat⭑·a
situaci⭑·o: la⭑ estr⭑·ar·o klopod⭑·as sekv⭑·i ĉio·n, kio okaz⭑·as favor⭑·e al⭑
Esperant⭑·o, sen·de·pend⭑·e ĉu⭑ tio est⭑·as atribu¹·ebl·a aŭ⭑ ne⭑ al⭑ la⭑ propr⭑·a
organiz¹·aĵ·o .
sen·de·pend⭑·e de⭑, sen·de·pend⭑·e je⭑
(prepozici⭑·aĵ·o)
Sen⭑ influ⭑·o de⭑, ne⭑ reg⭑·at·e de⭑, mem·star⭑·e: sen·pend⭑·e de⭑ la⭑ situaci⭑·o,
kiu·n hom⭑·o hav⭑·as en⭑ la⭑ mond⭑·o […] ĉiu·j est⭑·as egal⭑·aj .
sen·de·pend⭑·ec·o
Plen⭑·a {mem·reg⭑·ec·o} : ĉiu·j dezir⭑·as la⭑ sen·de·pend⭑·ec·on de⭑ la⭑ land⭑·o;
Hindi⁽⁺⁾·a sen·de·pend⭑·ec·o re·al·iĝ⭑·is sen⭑ arm⭑·il·oj, al·front⭑·int·e potenc⭑·eg·an
brit⁹·an arme¹·on . {aŭtonom⁴·ec·o} , {suveren⁽⁺⁾·ec·o}
sen·de·pend⭑·ism·o
Politik¹·a mov⭑·ad·o por⭑ mem·star⭑·ig·o de⭑ provinc⭑·o aŭ⭑ de⭑ part⭑·o de⭑ regn⭑·o:
balot²·ad·o en⭑ Skot⁽⁺⁾-land⭑·o pov⭑·as sign⭑·i kresk⭑·on de⭑ la⭑ land⭑·a
sen·de·pend⭑·ism·o .
sen·de·pend⭑·ist·o
{senpendism} an⭑·o: la⭑ okup⭑·ad·o trans·form⭑·iĝ·as en⭑ arm⭑·it·a batal⭑·o
kontraŭ⭑ la⭑ sen·de·pend⭑·ist·oj
super·pend⭑·i
(x)
Pend⭑·i, rest⭑·i sen·mov⭑·e super⭑: el⭑ fend⭑·oj kaj⭑ tru⭑·oj kresk⭑·is siring⭑·aj
arb⭑·et·aĵ·oj, kiu·j super·pend⭑·ig·is si⭑·ajn branĉ⭑·ojn super⭑ la⭑ mal·grand⭑·aj
mal·alt⭑·aj dom⭑·oj ĉe⭑ la⭑ intern⭑·a flank⭑·o de⭑ la⭑ urb⭑·a mur⭑·eg·o ; la⭑
mal·pli⭑ grand⭑·a lun⭑·o aper⭑·is post⭑ la⭑ super·pend⭑·ant·aj tegment⭑·oj .
linear⁽⁺⁾·e de·pend⭑·a
{linear⁽⁺⁾·e ne⭑-de·pend⭑·a.}
linear⁽⁺⁾·e ne⭑-de·pend⭑·a, linear⁽⁺⁾·e sen·de·pend⭑·a
(p.p. {vektor⁽⁺⁾·oj} ) Tia·j, ke⭑ {linear⁽⁺⁾·a kombin⭑·aĵ·o} el⭑ ili est⭑·as
nul⭑·a, se⭑ kaj⭑ nur⭑ se⭑ ĉiu·j ĝi⭑·aj {koeficient¹·oj} est⭑·as mem⭑ nul⭑·aj: en⭑
polinom⁽⁺⁾·--ring⭑·o, konsider⭑·at·a kiel⭑ {modul¹·o} super⭑ ĝi⭑·a baz¹·a ring⭑·o,
la⭑ polinom⁽⁺⁾·oj est⭑·as ne⭑-de·pend⭑·aj unu·j de⭑ la⭑ ali⭑·aj.
{liber⭑·a.}
Rim.: Pro⭑ oportun⭑·ec·o oni dir⭑·as ankaŭ⭑ „ de·pend⭑·as de⭑ “, „
est⭑·as de·pend⭑·a de⭑ “ anstataŭ⭑ „ kaj⭑ ne⭑ est⭑·as
ne⭑-de·pend⭑·aj“, kaj⭑ „ ne⭑ de·pend⭑·as de⭑ “ anstataŭ⭑ „ kaj⭑
est⭑·as ne⭑-de·pend⭑·aj“.
liter⭑+pend⭑·aĵ·o
Tiu part⭑·o de⭑ la⭑ „profund⭑·aj“ {minuskl⁹·oj} (g, ĝ, j, ĵ, p ktp) kiu
sink⁽⁺⁾·as pli⭑ mal·alt⭑·en ol⭑ la⭑ trunk⭑·o (ol⭑ la⭑ sub⭑·a rand⭑·o de⭑ la⭑ liter⭑·oj
kiel⭑ z aŭ⭑ m): kompakt⁹·a tip¹·ar·o kun⭑ mal·grand⭑·aj liter⭑+pend⭑·aĵ·oj.
mal·pend⭑·aĵ·o
Tiu part⭑·o de⭑ la⭑ „alt⭑·aj“ {minuskl⁹·oj} (b, d, f, h, k ktp) kiu
etend⭑·iĝ·as super⭑ la⭑ trunk⭑·on (pli⭑ alt⭑·en ol⭑ la⭑ supr⭑·a rand⭑·o de⭑ la⭑
liter⭑·oj kiel⭑ z aŭ⭑ v): la⭑ liter⭑·o ĥ hav⭑·as ĉapel⭑·on super⭑ si⭑·a
mal·pend⭑·aĵ·o aŭ⭑ super⭑ la⭑ genu⭑·o.
orel⭑+pend⭑·aĵ·o
{Orel⭑-ring⭑·o} : la⭑ sinjor⭑·in·o est⭑·is riĉ⭑·e kaj⭑ koket⭑·e vest⭑·it·a, ŝi⭑·aj
orel⭑+pend⭑·aĵ·oj el⭑ perl⭑·oj bril⭑·e radi⭑·is mal·proksim⭑·en sub⭑ la⭑ sun⭑·o .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.155 2023/10/20 14:25:20 ]
__________________________________________________________________