vidu ankaŭ la klarigojn
pens⭑·/·i
pens⭑·i
(x)
1.
Form⭑·i, kun·lig⭑·i kaj⭑ volv⭑·i ide⭑·ojn en⭑ la⭑ spirit⭑·o: mi pens⭑·as, do⭑ mi
ekzist⭑·as; li nur⭑ ripet⭑·as, kio·n ali⭑·aj pens⭑·is antaŭ⭑ ol⭑ li; mal·pi⭑·a
pens⭑·o ; la⭑ pens⭑-manier⭑·o de⭑ mal·virt⭑·ul·oj ; [ili] ne⭑ pens⭑·as pri⭑
danĝer⭑·o ; kiu mult⭑·e babil⭑·as, pens⭑·as mal·mult⭑·e ; ili⭑·a kor⭑·o pens⭑·as
pri⭑ per·fort⭑·aĵ·o ; ŝi pens⭑·as pri⭑ kamp⭑·o kaj⭑ aĉet⭑·as ĝi·n ; ŝerc⭑·e
dir⭑·it·e, cel⭑·e pens⭑·it·e ; ŝi est⭑·is ĉiam⭑ silent⭑·a kaj⭑ en·pens⭑·a .
{fantazi¹·i} , {imag⭑·i} , {medit⭑·i} , {kontempl⁽⁺⁾·i} , {rev⭑·i}
2.
{Opini⭑·i} : laŭ⭑ […] la⭑ inĝenier⭑·oj tiu ĉi⭑ fer⭑-voj⭑·o est⭑·as konstru⭑·ot·a
en⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ du⭑ jar⭑·oj, sed⭑ mi pens⭑·as, ke⭑ ĝi est⭑·os konstru⭑·at·a
pli⭑ ol⭑ tri⭑ jar⭑·ojn ; ne⭑ est⭑·is venk⭑·it·a de⭑ Esperant⭑·o,
kiel⭑ mult⭑·aj person⭑·oj pens⭑·as tut⭑·e erar⭑·e ; mi kred⭑·ebl·e ne⭑ pov⭑·os
ven⭑·i, ĉar⭑ mi pens⭑·as, ke⭑ mi mem⭑ hav⭑·os hodiaŭ⭑ gast⭑·ojn ; ĉiu, kiu
ŝi·n vid⭑·is, pov⭑·is pens⭑·i, ke⭑ li vid⭑·as la⭑ patr⭑·in·on ; pens⭑·is,
ke⭑ ŝi est⭑·as ebri¹·a ; li pens⭑·is, ke⭑ ŝi est⭑·as publik⭑·ul·in·o, ĉar⭑ ŝi
kovr⭑·is si⭑·an vizaĝ⭑·on ; mi pens⭑·is, ke⭑ ebl⭑·e mi mort⭑·os pro⭑ ŝi ; kio·n
vi pens⭑·as pri⭑ mi⭑·a projekt⭑·o ?
pens⭑·o
1.
Tio, kio·n oni pens⭑·as en⭑ iu moment⭑·o; rezult²·o de⭑ la⭑ ag⭑·o pens⭑·i:
parol⭑·o anĝel⭑·a, sed⭑ pens⭑·o pri⭑ ŝtel⭑·o ; ĉiu·j pens⭑·oj kaj⭑ intenc⭑·oj de⭑
ili⭑·aj kor⭑·oj est⭑·as nur⭑ mal·bon⭑·o ; la⭑ pens⭑·oj de⭑ feliĉ⭑·ul·oj ; li
star⭑·is dum⭑ tri⭑×dek⭑ sekund⭑·oj sen⭑ respond⭑·i, sed⭑ li⭑·aj pens⭑·oj ne⭑
est⭑·is ating⭑·ebl·aj ; la⭑ pens⭑·o-mond⭑·o de⭑ […] art⭑·ist·oj . {ide⭑·o} ,
{opini⭑·o} , {vid⭑-punkt⭑·o^2}
2.
{Pens⭑·ad·o} : la⭑ pens⭑·o de⭑ la⭑ hom⭑·a kor⭑·o est⭑·as mal·bon⭑·a jam⭑ de⭑ li⭑·a
jun⭑·ec·o ; bol⭑·ig·i la⭑ kaldron⭑·on de⭑ l'⭑ ide⭑·oj en⭑ la⭑ kuir⭑·ej·o de⭑ la⭑
pens⭑·o .
pens⭑·ad·o
Kapabl⭑·o pens⭑·i: mi⭑·a sci⭑·o est⭑·as baz¹·it·a sur⭑ mi⭑·a propr⭑·a pens⭑·ad·o ;
leĝ⭑·oj de⭑ pens⭑·ad·o ; konsci⭑·a pens⭑·ad·o (vd {introspekt⁽⁺⁾·o} ) ; tiu
proces⭑·o de⭑ la⭑ hom⭑·a mov⭑·iĝ·ad·o, pens⭑·ad·o kaj⭑ sent⭑·ad·o, kiu est⭑·as
nom⭑·at·a viv⭑·o ; etern⭑·a nokt⭑·o sen⭑ pens⭑·ad·o kaj⭑ sonĝ⭑·ad·o (mort⭑·o) ŝi·n
atend⭑·is .
pens⭑·aĵ·o
Inter·aranĝ⭑·o de⭑ {pens⭑·oj^1} : el·pens⭑·aĵ·o ; bedaŭr⭑·ind·e la⭑ font⭑·o de⭑
la⭑ pens⭑·aĵ·o ne⭑ plu⭑ trov⭑·iĝ·as en⭑ la⭑ ret⭑·o ; la⭑ ide⭑·oj est⭑·as la⭑ atom¹·oj
de⭑ la⭑ pens⭑·aĵ·o, kaj⭑ la⭑ pens⭑·aĵ·o est⭑·as kombin⭑·aĵ·o de⭑ ide⭑·oj .
pens⭑·em·a
Em⭑·a al⭑ pens⭑·ad·o; vid⭑·ebl·e pri·pens⭑·ant·a: vizaĝ⭑·o pens⭑·em·a, honest⭑·a kaj⭑
mild²·a ; saĝ⭑·a, modest⭑·a, pens⭑·em·a, stud¹·em·a, neniam⭑ laŭt⭑·a, kvankam⭑
obstin⭑·et·a, li ĉiam⭑ evit⭑·is sufer⭑·ig·i iu·n ajn⭑ ; li⭑·a rigard⭑·o est⭑·is
pens⭑·em·a kaj⭑ rev⭑·em·a ; Karl⁽⁺⁾·o est⭑·is tre⭑ pens⭑·em·a knab⭑·et·o kaj⭑ jam⭑
hav⭑·is si⭑·ajn preciz⭑·ajn ide⭑·ojn pri⭑ mult⭑·aj afer⭑·oj .
pens⭑·er·o
Ne·komplet²·a element¹·o de⭑ pens⭑·o, de⭑ rezon¹·o: mi⭑·a mens³·o for·vag⭑·as, ke⭑
ĝi salt⭑·et·as de⭑ pens⭑·er·o al⭑ pens⭑·er·o ; mi est⭑·is kaj⭑ mens³·e kaj⭑
fizik⭑·e tro⭑ el·ĉerp⭑·it·a […] kaj⭑ neniel⭑ pov⭑·is ek·hav⭑·i la⭑ ide⭑·on ke⭑ mi
ord⭑·ig·u la⭑ dis⭑·ajn pens⭑·er·ojn .
pens⭑·ist·o, pens⭑·ul·o
Hom⭑·o, kiu profund⭑·e pens⭑·as: la⭑ mal·jun⭑·a pens⭑·ul·o predik⭑·is am⭑·on,
pac⭑·on, kaj⭑ stud¹·ad·on ; konstat⭑·oj de⭑ serioz⭑·aj pens⭑·ul·oj ; unu⭑ el⭑ la⭑
ĉef·pens⭑·ul·oj de⭑ la⭑ du⭑·a du⭑·on·o de⭑ la⭑ du⭑+dek⭑·a jar⭑-cent⭑·o ; land⭑·o de⭑
poet¹·oj kaj⭑ pens⭑·ul·oj ; [est⭑·is] fam⭑·a ne·mult⭑·e
ortodoks²·a berlin⭑·a jud³·--asimil²·it·a pens⭑·ist·o .
pens⭑·ig·a
Liver⭑·ant·a tem⭑·on por⭑ pens⭑·i, inspir⭑·ant·a pens⭑·aĵ·ojn: pens⭑·ig·a raport⭑·o
; la⭑ dat⭑-re·ven⭑·o ne⭑ est⭑·u gaj⭑·a afer⭑·o, sed⭑ pens⭑·ig·a, solen⭑·a ceremoni¹·o
; rakont⭑·ar·o sukces⭑·a, leĝer⁽⁺⁾·a, sed⭑ kelk⭑+foj⭑·e pens⭑·ig·a ; [li] trov⭑·is
mi⭑·an analiz¹·on tiel⭑ pri·pens⭑·ig·a, ke⭑ li traduk⭑·is ĝi·n .
pens⭑·ig·i
(tr)
Inspir⭑·i, trud⭑·i, el·vok⭑·i pens⭑·aĵ·on, ide⭑·on, supoz⭑·on: tio pens⭑·ig·as
ni·n pri⭑ la⭑ hom⭑·o, kiu dir⭑·is: „Ne⭑ aĉet⭑·u libr⭑·on por⭑ Johan⭑·o, ĉar⭑ li
jam⭑ hav⭑·as unu⭑“ ; jam⭑ tre⭑ vir⭑·in·ec·a, ĉar⭑, dum⭑ ŝi mem⭑ ne⭑ pens⭑·is, ŝi
pens⭑·ig·is la⭑ ali⭑·ajn ; kaŝ⭑·it·ec·o pov⭑·us pens⭑·ig·i, ke⭑ mi kaŝ⭑·as mi·n
kontraŭ⭑ la⭑ bat⭑·oj, aŭ⭑ ke⭑ mi hont⭑·as kaj⭑ tim⭑·as konfes⭑·i publik⭑·e
mi⭑·ajn princip⭑·ojn ; li pens⭑·ig·is ili·n, ke⭑ ili silent⭑·ig·is mi·n, la⭑
ĉef·mal·amik⭑·on, por⭑ ĉiam⭑ ; tio·n ni far⭑·as por⭑ tio, ke⭑ la⭑ form⭑·o
„okup⭑·is“ ne⭑ pens⭑·ig·u, ke⭑ mi⭑·a okup⭑·it·ec·o jam⭑ pas⭑·is .
antaŭ·pens⭑·i
(tr)
Pri·pens⭑·i antaŭ⭑ la⭑ ag⭑·o: antaŭ·pens⭑·it·a krim⭑·o; mi tut⭑·e ne⭑ pov⭑·is
antaŭ·pens⭑·i io·n simil⭑·an ; natur⭑·a lingv⭑·o […] est⭑·iĝ·as
ne·antaŭ·pens⭑·it·e .
antaŭ·pri·pens⭑·i
(tr)
Anticip³·e pri·pens⭑·i: vi li·n venĝ⭑·u, antaŭ·pri·pens⭑·ant·a ; mi pov⭑·as
bon⭑·e kompren⭑·i, ke⭑ la⭑ sankt⭑·aj vir⭑·oj, konfuz⭑·it·e de⭑ tia terur⭑·a
okaz⭑·int·aĵ·o, ne⭑ zorg⭑·e antaŭ·pri·pens⭑·is tia·n dezir⭑-esprim⭑·on .
el·pens⭑·i
(tr)
1.
Kre⭑·i per⭑ pens⭑·ad·o io·n nov⭑·an: eĉ⭑ plej⭑ frenez⭑·a imag⭑·o ne⭑ pov⭑·us
el·pens⭑·i io·n simil⭑·an; maŝin⭑·oj el·pens⭑·it·aj de⭑ special⭑·ist·oj ; li
el·pens⭑·is la⭑ kart⭑-lud⭑·ad·on ; la⭑ aerostat⁽⁺⁾·oj est⭑·as jam⭑ el·pens⭑·it·aj ;
la⭑ el·pens⭑·int·o de⭑ tiu sup⭑·o ; li ne⭑ el·pens⭑·is la⭑ filozofi¹·an ŝton⭑·on
; li pulv⭑·on ne⭑ el·pens⭑·is (li ne⭑ est⭑·as tre⭑ inteligent¹·a) ;
{el·trov⭑·i} , {invent⁸·i} , {mal·kovr⭑·i}
Rim.: Krom⭑ tiu·j aprob⭑·aj senc⭑·oj, „el·pens⭑·i“ ankaŭ⭑ pov⭑·as hav⭑·i la⭑
senc⭑·on de⭑ {fantazi¹·i} (aprob⭑·an aŭ⭑ mal·laŭd⭑·an):
2.
{Invent⁸·i} fantazi¹·on, pretekst⭑·on, mensog⭑·on ks: ili kapt⭑·iĝ·u per⭑ la⭑
artifik⭑·oj, kiu·jn ili el·pens⭑·is ; ho⭑, vi pov⭑·as tuj⭑ el·pens⭑·i ia·n
fabel⭑·on ! delir⭑·ant·o aplik³·as propr⭑·an logik¹·on: tiu·n de⭑ raci¹·ec·ig·o
de⭑ fantazi[i]taj el·pens⭑·oj ; klaĉ⁴·ul·oj en⭑ najbar⭑·a vilaĝ⭑·o volont⭑·e
don⭑·as detal⭑·ojn, plej⭑+part⭑·e el·pens⭑·it·ajn ; oni ne⭑ vol⭑·is kred⭑·i mi·n
kaj⭑ trud⭑·is al⭑ mi konfes⭑·i pri⭑ mensog⭑·o, dum⭑ por⭑ mi est⭑·is ne⭑
el·pens⭑·aĵ·oj, sed⭑ simpl⭑·a ver⭑·o ; Rom⁽⁺⁾·an·' antikv⭑·a, aĵ⭑·' klasik¹·a, /
El·star⭑·e dik⭑·a, dik⭑·a, dik⭑·a ‐ / Sen⭑ el·pens⭑·aĵ·o romantik²·a, / Nur⭑ kun⭑
edif⭑·o kaj⭑ prudent⭑·' .
el·pens⭑·aĵ·o
1.
Io el·pens⭑·it·a, io nov⭑~kre⭑·it·a; {invent⁸·o} : kelk⭑·e da⭑ pec⭑·oj de⭑ la⭑
est⭑·ont·a el·pens⭑·aĵ·o, kiu·n oni nom⭑·os ĥemi⭑·aj alumet⭑·oj ; tiu·j bufed⭑·oj
est⭑·as tamen⭑ bon⭑·eg·a el·pens⭑·aĵ·o ! {kre⭑·aĵ·o^1}
2.
El·pens⭑·it·a {fantazi¹·o} , {invent⁸·aĵ·o} , el·turn⭑·o, pretekst⭑·o ks:
Promete⁽⁺⁾·o est⭑·as laŭ·dir⭑·e nur⭑ el·pens⭑·aĵ·o de⭑ la⭑ poet¹·oj ; ne⭑ util⭑·is al⭑
mi […] dir⭑·i tiu·n ver⭑·on, […] ili, mal⭑·e, juĝ⭑·is ĝi·n kiel⭑ mensog⭑·on
kaj⭑ el·pens⭑·aĵ·on mi⭑·an ; pere⭑·u ili⭑·aj mal·virt⭑·aj el·pens⭑·aĵ·oj ; oni
ripet⭑·ad·as antaŭ⭑ ili la⭑ plej⭑ fantazi¹·ajn mal·ver⭑·ajn el·pens⭑·aĵ·ojn .
{imag⭑·aĵ·o}
en·pens⭑·em·a, en·pens⭑·iĝ·em·a
Em⭑·a en·pens⭑·iĝ·i, absorb³·iĝ·i en⭑ pens⭑·ad·o: li […] gap⁽⁺⁾·is kun⭑ oblikv¹·e
klin⭑·it·a kap⭑·o, kiel⭑ profund⭑·e en·pens⭑·em·a kok⭑·id·o ; bel⭑·o splend⁽⁺⁾·e
bril⭑·is en⭑ vi⭑·aj okul⭑·oj rid⭑·ant·aj kaj⭑ el·fuĝ⁸·em·aj, kaj⭑ vi, ĝoj⭑-plen⭑·a
kaj⭑ en·pens⭑·em·a, vi·n lev⭑·is sur⭑ la⭑ sojl⭑·on de⭑ jun⭑·ec·o ; kaŝ⭑·a objekt⭑·o
de⭑ en·pens⭑·iĝ·em·aj romantik²·ul·oj . {rev⭑·em·a}
en·pens⭑·iĝ·i
Est⭑·i absorb³·it·a en⭑ pens⭑·o: ĉiu tim⭑·as en·pens⭑·iĝ·i serioz⭑·e eĉ⭑ unu⭑
minut⭑·on pri⭑ la⭑ mok⭑·at·a ide⭑·o ; en·pens⭑·iĝ·int·e li sid⭑·is en⭑ si⭑·a
mal·grand⭑·a ĉambr⭑·o ; la⭑ ge·fianĉ⭑·oj sid⭑·is […] tut⭑·e en·pens⭑·iĝ·int·e .
{medit⭑·i}
liber⭑+pens⭑·ul·o
{Ateism²·an·o} : religi⭑·e li est⭑·is liber⭑+pens⭑·ul·o, sed⭑ en⭑ la⭑ fin⭑·o de⭑
si⭑·a viv⭑·o li al·iĝ⭑·is al⭑ la⭑ tut⭑+mond⭑·a Baha⁽⁺⁾·i-mov⭑·ad·o ; ceter⭑·an part⭑·on
de⭑ ĉiu religi⭑·o [li pov⭑·us] rigard⭑·ad·i kiel⭑ mor⭑·ojn de⭑ li⭑·a gent⭑·o, se⭑
li est⭑·as liber⭑+pens⭑·ul·o ; sub·ten⭑·ant·oj de⭑ la⭑ scienc⭑·o kaj⭑
liber⭑+pens⭑·ul·oj asert¹·as, ke⭑ la⭑ problem¹·o dev⭑·as est⭑·i rigard⭑·at·a el⭑
nur⭑·e fizik⭑·a vid⭑-punkt⭑·o . {ateist³·o} , {framason⭑·o} , {intelekt⁴·ul·o}
, {kler⭑·ul·o} , {libertinism⁽⁺⁾·o}
post·pens⭑·o
Pens⭑·o ven⭑·ant·a post⭑ la⭑ koncern⭑·a okaz⭑·o, pli⭑ mal·fru⭑·e aŭ⭑ tro⭑
mal·fru⭑·e: ver⭑+ŝajn⭑·e mi ne⭑ est⭑·os la⭑ sol⭑·a, kiu trov⭑·os la⭑ post·pens⭑·ojn
de⭑ la⭑ poet¹·o ne⭑ nepr⭑·e pli·bon⭑·ig·oj ; vi ne⭑ hav⭑·as temp⭑·on por⭑ la⭑
post·pens⭑·o .
prem⭑-pens⭑·o
{Obsed⁽⁺⁾·o} : kvazaŭ⭑ posed⭑·it·a de⭑ ia⭑ prem⭑-pens⭑·o .
pri·pens⭑·i
(tr)
Uz⭑·i si⭑·ajn spirit⭑·ajn fort⭑·ojn pri⭑ apart⭑·a tem⭑·o por⭑ ating⭑·i juĝ⭑·on aŭ⭑
decid⭑·on; profund⭑·ig·i si⭑·an pens⭑·on pri⭑ far⭑·ot·a ag⭑·o: virt⭑·ul·o
pri·pens⭑·as respond⭑·on ; li respond⭑·is sen⭑ pri·pens⭑·o ; ni⭑·aj
sam⭑~ide⭑·an·oj hav⭑·u okaz⭑·on pri·pens⭑·i la⭑ afer⭑·on kaj⭑ ebl⭑·e esprim⭑·i ia·n
util⭑·an opini⭑·on ; ne⭑ pri·pens⭑·u mal·bon⭑·on kontraŭ⭑ vi⭑·a proksim⭑·ul·o ;
pri·pens⭑·u mal·rapid⭑·e kaj⭑ ag⭑·u decid⭑·e ; tia grav⭑·a afer⭑·o postul⭑·is
pri·pens⭑·on ; ne·pri·pens⭑·it·a parol⭑·o .
{medit⭑·i}
pri·pens⭑·em·a
Moment⭑·e aŭ⭑ karakter⭑·e inklin⭑·a al⭑ pri·pens⭑·o, al⭑ konsider⭑·ad·o de⭑
demand⭑·o: pri·pens⭑·em·a kaj⭑ prudent⭑·a hom⭑·o ; vi est⭑·as facil⭑+anim⭑·a
knab⭑·o, […t]iel⭑ ne·pri·pens⭑·em·a ; kiam⭑ mi demand⭑·as al⭑ ,
kio·n laŭ⭑ ŝi pens⭑·us pri⭑ la⭑ politik¹·a evolu²·o de⭑ la⭑ last⭑·aj
jar⭑·oj, ŝi silent⭑·iĝ·as kaj⭑ aspekt¹·as pri·pens⭑·em·a .
{medit⭑·em·a}
pri·pens⭑·ind·a
Kiu·n pri·pens⭑·i est⭑·as bon⭑·e, profit⭑·e: [tiu rev⭑·o] rest⭑·is por⭑ li ĉiam⭑
pri·pens⭑·ind·a: […] la⭑ ide⭑·o pri⭑ unu⭑ hom⭑·a lingv⭑·o ; koncern⭑·e mi⭑·a enu⭑·a
viv⭑·o, ĝi ne⭑ est⭑·is pri·pens⭑·ind·a ; jen⭑ kelk⭑·aj pri·pens⭑·ind·aj ide⭑·oj,
kiu·jn mi propon⭑·as al⭑ diskut¹·o de⭑ ĉiu·j .
{interes⭑·a}
rev⭑-pens⭑·i
(ntr)
Akcept⭑·i agrabl⭑·an iluzi¹·on kiel⭑ ver⭑·on kaj⭑ premis²·on: [tia·j fraz¹·oj]
ne⭑ pri·skrib⭑·as la⭑ real¹·on, sed⭑ preskrib⁸·as ĝi·n laŭ⭑ meĥanism⁸·o, kiu·n
angl⭑·oj nom⭑·as ‐ rev⭑-pens⭑·ad·o .
sen·pri·pens⭑·a
Ag⭑·ant·a aŭ⭑ okaz⭑·ant·a sen⭑ pri·pens⭑·o, sen⭑ plan⭑·o, {facil⭑+anim⭑·e} : de⭑
sen·pri·pens⭑·a rekomend⭑·o ven⭑·as plor⭑·o kaj⭑ plend⭑·o ; mal·serioz⭑·a kaj⭑
sen·pri·pens⭑·a karakter⭑·o ( {frivol¹·a} , {vant⭑·a} ). kiam⭑ fin⭑·iĝ·os vi⭑·aj
sen·pri·pens⭑·aj fi·eksperiment¹·oj ?
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.136 2023/11/22 09:27:32 ]
__________________________________________________________________