vidu ankaŭ la klarigojn
plen·/·a

plen·a

   1.
          En·hav·ant·a la tut·an en·hav·ebl·an kvant·on: glas·o plen·a je vin·o ; jen
          sep spik·oj el·kresk·is sur unu spik-trunk·o, plen·aj kaj bon·aj ; ni·aj
          gren·ej·oj est·as plen·aj ; li pren·os plen·an incens²·uj·on da ard³·ant·aj
          karb·oj de la altar·o, […] kaj plen·ajn plen~man·ojn da bon+odor·a
          pist·it·a incens²·o ; plen~blov·i si·n , la lip·ojn ; ni far·iĝ·os plen·a
          de ebri¹·ec·o kaj mal·ĝoj·o ; apud plen·a manĝ·o-tabl·o ĉiu est·as tre
          afabl·a ; kor·o tro plen·abuŝ·o parol·as .

          Rim.: La radik·o _plen_ est·as oft·e uz·at·a kiel prefiks·o kun la
          signif·o, ke la montr·at·a en·ten·ant·aĵ·o est·as konsider·at·a kiel
          mezur-unu·o: plen~buŝ·o , plen~man·o da [io] ; pren·u […] {plen~man·on}
          el la farun·o ; plen~kuler·o; plen~brak·o ; plen~gorĝ·o , {plen~buŝ·o} da
          lakt·o; du×dek kvar hor·oj far·as unu plen~tag·on .

   2.
          Komplet²·a; al kiu mank·as nenia neces·a part·o  ec·o: la pli jun·a
          fi·lin·o […] est·is la plen·a portret·o de si·a patr·o ; sabat·o de
          plen·a ripoz·o ; kalkul·u al vi de post la morgaŭ·a tag·o […] sep
          plen·ajn semajn·ojn ; la kre·ad·o de tut·e plen·a vort·ar·o est·as labor·o
          ne ebl·a por unu hom·o ; lum·o lev·iĝ·ant·a, kiu ĉiam pli lum·as ĝis
          plen·a tag·iĝ·o ; mal·ver·a pes·il·o est·as abomen·aĵ·o por la Etern·ul·o,
          sed plen·a pez·o plaĉ·as al Li ; sur la trotuar·oj larĝ·aj part·oj
          est·is en plen·a mal·lum·o ; plen·a mal·riĉ·ec·o ; plen~kuir·u la viand·on,
          bon·e spic·u ; mi jam est·as plen+aĝ·a kaj sen·de·pend·a ; plen+kresk·a
          knab·in·o ; mastr·ec·o […] en tut·a plen·ec·o ; ĉiu·j en·ter·ig·it·oj est·as
          plen·aj de merit·oj .

   3.
          En·hav·ant·a grand·an kvant·on: Nil⁽⁺⁾·o, plen·a de ŝip·et·oj ; la dom·o
          est·is plen·a de vir·oj kaj vir·in·oj ; tekst·o plen·a de erar·oj; ŝi·a
          vizaĝ·o est·is plen·a de feliĉ·o ; kap·o plen·a je ide·oj, projekt·oj;
          inter plen·e da kadavr¹·oj ; maten·a hor·o est·as plen·a de or·o .
          {sat·a} , {satur·it·a} , {sufiĉ·a} .

   4.
          (p.p. {angul·o} ) Situ⁸·ant·a ekster du egal·aj later⁴·oj, do
          ampleks·ant·a la tut·an eben·on; kies mezur·o egal·as al 360˚.

plen·o

   1.
          La tut·a, komplet²·a {en·hav·o} de io: En brust·o kuraĝ·o kaj fort·o
          bol·ant·a, // Esper·o kaj kred·o en plen·o ; mi ne pov·as postul·i de
          unu el·don·aĵ·o, ke ĝi prezent·u la plen·on de la viv·o ; la paĝ·oj en
          inter·ret·o oft·e est·as valor·aj, sed en plen·o ne plu tra·vid·ebl·aj,
          ne el·ĉerp·e util·ig·ebl·aj ; antaŭ du×cent-tri×cent jar·oj oni flat·e
          nom·is la popol·on font·o de potenc·o, la demagog²·oj modest+mien·e
          pet·is ĝi·n deleg¹·i al ili pec·et·on el la plen·o de si·aj rajt·oj .
          {ĉio} , {komplet²·o^2}

   2.
          Special·e, {kun·sid·o}  ali·a aranĝ·o kiu·n part·o-pren·as ĉiu·j an·oj de
          organiz¹·aĵ·o  ties super·a instanc²·o: la labor·o […] nun
          efektiv·iĝ·as en la kun·ven·oj de la plen·o, en sekci¹·oj  en apart·aj
          labor-kun·sid·oj, de·pend·e de la karakter·o de la trakt·ot·aj demand·oj
          ; antaŭ la plen·o est·as proklam·at·aj la gajn·int·oj de divers·aj
          konkurs·oj ; special·aj raport·oj de la Komision⁴·o inform¹·as la
          Plen·on pri ĝi·a ag·ad·o . {konvent⁽⁺⁾·o^1}

plen·ig·i

   (tr)

   1.
          Met·i io·n en uj·on ĝis ĝi est·as plen·a: ŝi ir·is kaj plen·ig·is la
          fel-sak·on per akv·o kaj trink·ig·is la knab·on ; krak·as vetur·il·o,
          plen·ig·it·a de garb·oj ; plen·ig·i trezor·ej·on ; nub·o plen·ig·is la
          intern·an kort·on ; prov·i plen·ig·i la barel·on de la Dana⁽⁺⁾-id·in·oj
          (van·e klopod·i, kvazaŭ iu, kiu prov·as plen·ig·i sen·fund·an barel·on);
          plen·ig·i si·an dom·on per rab·aĵ·o ; unu sol·a (fin·a) gut·o la glas·on
          plen·ig·as ; sak·on kun tru·o vi neniam plen·ig·os ; plend·oj stomak·on
          ne plen·ig·as . {satur·i} , {tra·sorb·ig·i} , {penetr·i} {spir·i}

   2.
          {Komplet²·ig·i} io·n, ek·svarm¹·ig·i ie: mult·iĝ·u, kaj plen·ig·u la ter·on ;
          li·aj korespond·aĵ·oj plen·ig·as 12 volum·ojn ; li plen·ig·is la ĉambr·on
          per pip+fum·a nebul-spiral¹·o ; plen·ig·i mank·on. {mank·o} , {neni·ig·i}

   3.
          Ig·i iu·n plen·a je sent·oj ks: ili plen·iĝ·is de mir·eg·o ; Jo·ĉj·o ·as
          21 jar·ojn, kaj […] du pasi·oj plen·ig·as li·an viv·on ; esper·o ŝi·n
          plen·ig·is ; melankoli³·a etos⁹·o plen·ig·is la ĉambr·on ; ne·vid·ebl·a
          fort·o puŝ·is li·n antaŭ·en kaj sen·dub·e plen·ig·is li·n per plezur·o .

plen·um·i

   (tr)

   1.
          Plen·e, konsekvenc·e {efektiv·ig·i} tio·n, kio·n oni dev·as far·i: mi
          volont·e plen·um·is li·an dezir·on ; plen·um·i ordon·on , promes·on ;
          plen·um·int·e mi·an ŝuld·on (dev·on?) ; oni plen·um·is la […] leĝ·on ; mi
          ne rajt·as drink·i dum mi plen·um·as oficial·an funkci¹·on ; taŭg·e
          plen·um·i si·ajn instrukci·ojn ; efik·e plen·um·i si·an rol¹·on ; la plej
          mal·agrabl·ajn task¹·ojn […] ŝi plen·um·is kun pedant¹·a perfekt·em·o ; la
          decid·o est·is firm·a en li, sed nun, kiam la temp·o ĝi·n plen·um·i
          al·ven·is, spec·o de ŝtop·a bul·o form·iĝ·is en·gorĝ·e, kaj li sent·is si·n
          sen·help·a ; kun la sal·a gust·o de l’ larm·oj miks·iĝ·is la plaĉ·a
          gust·o de plen·um·it·a venĝ·o ; la afer·o est·as plen·um·it·a ; mult·e
          komenc·it·e, mal·mult·e plen·um·it·e . {re·al·ig·i}

   2.
          Vid·ig·i  aŭd·ig·i art·an verk·on (muzik-pec·on, poezi¹·aĵ·on, danc·on
          ktp): Kelk·ajn el la muzik·aĵ·oj sur la disk¹·o  ne
          nur plen·um·is (kant·e kaj gitar·--akompan·e), sed ankaŭ aŭtor·is ;
          ek·son·is mal·laŭt·a, sed bel·a muzik·o, dum kiu ĥor·o de pastr-in·oj
          plen·um·is solen·an danc·on . {interpret¹·i^3} , {lud·i^2}

plen·um·iĝ·i

   (ntr)

          Re·al·iĝ·i konform·e al plan·o, intenc·o, antaŭ·dir·o: ĉio plen·um·iĝ·is ;
          tio okaz·as, por ke plen·um·iĝ·u la vort·o skrib·it·a en ili·a leĝ·o ; la
          plan·o sukces·e plen·um·iĝ·is ; ni financ¹·is projekt·on, kiu laŭ·dir·e
          plen·um·iĝ·is dum tri jar·oj, […] sed ĉio est·is fals·a, nenio est·is
          real¹·e efektiv·ig·it·a ; plen·um·iĝ·is la profet·aĵ·o . {efektiv·iĝ·i}

antaŭ·plen·um·i

   (tr)

          Plen·um·i antaŭ la plan·it·a  normal¹·a temp·o, ekzempl·e ies dezir·on
          antaŭ ol ĝi est·as esprim·it·a: ĉiam pret·a antaŭ·plen·um·i ni·ajn
          dezir·ojn kaj forges·i la propr·ajn ; li ŝi·n fleg·is kun zorg·em·o
          kor-tuŝ·ant·a, kaj ĉiu·jn dezir·et·ojn ŝi·ajn li antaŭ·plen·um·is delikat·e
          . {antaŭ·ven·i} , {anticip³·i}

mal·plen·a

          En·hav·ant·a nenio·n: la put·o est·is mal·plen·a, akv·o ne est·is en ĝi ;
          ne for·send·u li·n kun mal·plen·aj man·oj ; mal·plen·a ĉambr·o, kie est·is
          nur mal·grand·a tabl·o ; ŝi hav·is la sent·on, kvazaŭ ŝi·aj intest·oj
          si·n mem for·manĝ·as kaj ŝi far·iĝ·as intern·e tut·e mal·plen·a, terur·e
          mal·plen·a ; plen·a de koler·o li el·tir·is si·an glav·on, sed li bat·is
          nur la mal·plen·an aer·on, la kul·ojn li ne pov·is traf·i ; la skrib·o
          oft·e aper·as tiel pal·a, […kvazaŭ] oni hav·as antaŭ si mal·plen·an
          foli·on ; almoz-pet·ant·o sin⁸+ĝen·a rest·as kun sak·o mal·plen·a ; barel·o
          mal·plen·a son·as plej laŭt·e . {kav·a} , {sen·en·hav·a}

mal·plen·aĵ·o

          Mank-lok·o en ( rand·e de) solid²·a material·o: Frederik⁽⁺⁾·o etend·is la
          brak·ojn por si·n al·kroĉ·i al la ŝnur·o: sed li·aj man·oj ek·kapt·is nur
          la mal·plen·aĵ·on ; rul·ad·o sur la krut·a dekliv·o, sekv·it·a de
          tim·eg·ind·a salt·eg·o en la mal·plen·aĵ·on ; vi·a for·est·o las·us ĉirkaŭ
          la tabl·o tro vast·an mal·plen·aĵ·on ; en mi·a kor·o faŭk·as mal·plen·aĵ·o
          ! {mal·plen·o} {abism¹·o^1} , {kav·o} , {nenio^1} , {profund·o^2} ,
          {tru·o} , {vaku⁹·o}

          Rim.: Preskaŭ sam+esenc·a kunmal·plen·o“, oni prefer·asmal·plen·aĵ·opor konkret²·aj mank-lok·oj, dummal·plen·oiom pli
          konven·as por abstrakt¹·aj mank·oj.

mal·plen·o

          Mank·o de en·hav·o, mank·o de ĉia·j atend·ebl·aj ·oj: li sent·as,
          kvazaŭ li fal·eg·as en sen·fin·an mal·plen·on ; ili grimp³·is sur la
          supr·on de alt·a amas·o de dis·romp·it·aj ŝton·eg·oj […] kaj rigard·is al
          la mal·plen·o de la ocean¹·o ; puf³·aj promes·oj ne ŝtop·as mal·plen·on ;
          anim·o […] plen·a de mal·plen·o ; la mank·o de tiu al ŝi fremd·a
          viv·en~hav·o kaŭz·is la mal·gaj·on kaj sent·on de mal·plen·o, kiu·j reg·is
          en li·a intern·o . {abism¹·o} , {dezert·o} , {profund·o} , {tru·o} ,
          {vaku⁹·o}

mal·plen·ig·i

          Ig·i mal·plen·a, sen·ig·i je ĝi·a en·hav·o: kiam ili mal·plen·ig·is si·ajn
          sak·ojn, montr·iĝ·is, ke ĉiu el ili hav·as si·an lig·aĵ·on da mon·o en
          si·a sak·o ; por la san·o de la fianĉ·ig·it·a par·et·o! dir·is la patr·o,
          kaj ĉiu glas·o est·is mal·plen·ig·it·a ĝis·fund·e ; Gre⁽⁺⁾·nj·o mal·plen·ig·is
          si·an antaŭ·tuk·on kaj la dis·ŝut·it·aj perl·oj kaj mult·e~kost·aj ŝton·oj
          salt·is en la ĉambr·o ; sur la tabl·o star·is ankoraŭ […] du·on·e
          mal·plen·ig·it·aj frukt·uj·oj ; la cezar⁽⁺⁾·o […] ordon·is mal·plen·ig·i ĉiu·jn
          mal·liber·ej·ojn ; iom post iom oni mal·plen·ig·as mi·an est·aĵ·on,
          ĉiu+tag·e oni el·ĉerp·as mi·an anim·on, gut·on post gut·o .

mal·plen·um·i

   (tr)

          Ne far·i tio·n, kio·n oni dev·us: mal·plen·um·i si·an promes·on; li
          mal·plen·um·as si·ajn patriot¹·ajn kaj soldat·ajn dev·ojn ; la
          instru-sistem·o grand+part·e mal·plen·um·is la atend·ojn de instru·ist·oj
          ; Mi·ajn decid·ojn ili mal·plen·um·os kaj Mi·ajn ordon·ojn ili ne
          observ·os . {mal·atent·i} , {mal·respekt·i} , {mal·observ·i} ,
          {romp·i^1}

ne·plen·um·ebl·a

          Kiu·n oni ne pov·as plen·um·i, far·i, ating·i: la afer·o propon·at·a al
          ili est·as ne·plen·um·ebl·a ; vi·a dezir·o est·as absolut·e ne·plen·um·ebl·a
          ; [ili] star·ig·as ŝajn·e ne·plen·um·ebl·ajn postul·ojn ; kio teori·e
          ŝajn·is bon·a, en la praktik·o ebl·e montr·iĝ·os ne·plen·um·ebl·a ; mult·aj
          vir·in·oj trov·as tio·n ne·plen·um·ebl·a task¹·o far·i si·an hejm·on tia, ke
          ĝi·n pri·lum·as rid·et·o radi·ant·a, kie·n ajn oni rigard·as . {ĥimer·o^3}
          , {iluzi¹·a} {rev·o}

plen~plen·a, plen·eg·a, tro plen·a

          Tro plen·ig·it·a, ŝtop·it·a: la strat·oj de la urb·o […] est·as
          plen~plen·aj de bala·aĵ·oj ; la gut·o, kiu tro·plen·ig·is jam la
          plen·eg·an pokal·on ; kor·o […] est·as plen~plen·a de mal·ĝoj·o ; 
          ĉes·is parol·i […] pro tro·plen·ec·o de la kor·o ; ĉambr·o, plen~plen·a
          de ne·taks·ebl·aj materi¹·oj ; ve al vi, murd⁴·ist·o! tro·plen·iĝ·is vi·a
          mezur·o kaj proksim·iĝ·as vi·a hor·o ! li […] el·ir·is […] port·ant·e
          paper·an sak·on, kiu aspekt¹·is plen~plen·a ; ili est·is amik·oj
          plen~plen·e ; ĉar est·is plen~plen·e da propon·oj dum tiu·j jar·oj, li
          ne rapid·is .

   [artikol-versi⁹·o: 1.134 2023/10/24 09:25:57 ]
     __________________________________________________________________