vidu ankaŭ la klarigojn
po⭑
I.
po⭑
Prepozici⭑·o signif⭑·ant·a dis·divid⭑·on kaj⭑ uz⭑·at·a:
1.
Antaŭ⭑ numeral⁽⁺⁾·o determin²·ant·a substantiv⭑·on, kiu est⭑·as
cirkonstanc⭑·a komplement²·o, por⭑ montr⭑·i, ke⭑ la⭑ kvant⭑·o aŭ⭑
mezur⭑·o esprim⭑·at·a de⭑ tiu numeral⁽⁺⁾·o ne⭑ rilat⭑·as unu⭑+foj⭑·e al⭑
ĉiu·j objekt⭑·oj aŭ⭑ person⭑·oj kun⭑·e konsider⭑·at·aj, sed⭑ rilat⭑·as
ripet⭑·e kaj⭑ sin⁸+sekv⭑·e al⭑ ĉiu el⭑ ili apart⭑·e: mi fum⭑·ad·is
cigared⭑·ojn po⭑ 20 rubl¹·oj por⭑ cent⭑·o; ŝi ricev⭑·is iel⭑ du⭑
lecion⭑·ojn po⭑ du⭑×dek⭑ spes⁽⁺⁾-dek⭑·oj por⭑ hor⭑·o ; mi kudr⭑·ad·os po⭑ 10
hor⭑·oj ĉiu+tag⭑·e por⭑ 20 spes⁽⁺⁾-dek⭑·oj; la⭑ drap⭑·o kost⭑·as po⭑ 2
dolar¹·oj por⭑ metr⭑·o (2 dolar¹·ojn por⭑ ĉiu metr⭑·o); oni trov⭑·as
bilet³·ojn po⭑ 8 frank⭑·oj ĉe⭑ la⭑ sekretari⭑·o; la⭑ komitat⭑·o est⭑·as
rebalotota ĉiu·n tri⭑·an jar⭑·on po⭑ tri⭑·on·o; la⭑ infan⭑·oj est⭑·is
vend⭑·it·aj por⭑ tut⭑·a jar⭑·o po⭑ 1 draĥm⁽⁺⁾·o ĉiu; oni pov⭑·as nokt⭑·i po⭑
6 frank⭑·oj; la⭑ kurs¹·o daŭr⭑·as dum⭑ 10 tag⭑·oj po⭑ 30 minut⭑·oj.
{ĉiu}
Rim.: En⭑ mult⭑·aj fraz¹·oj kun⭑ po⭑, unu⭑ substantiv⭑·o est⭑·as
sub·kompren⭑·it·a aŭ⭑ for·las⭑·it·a. La⭑ kaz⭑·o de⭑ la⭑ sekv⭑·a ĉe·est⭑·ant·a
substantiv⭑·o (inter⭑ parentez⭑·oj) de·pend⭑·as de⭑ ties⭑ funkci¹·o en⭑
la⭑ fraz¹·o: mi fum⭑·ad·is cigared⭑·ojn (kost⭑·ant·ajn) po⭑ 20 rubl¹·oj
por⭑ cent⭑·o; mi kudr⭑·ad·os (teks⭑·aĵ·on) po⭑ 10 hor⭑·oj ĉiu+tag⭑·e por⭑
20 spes⁽⁺⁾-dek⭑·oj; ĉiu grup⭑·o hav⭑·as la⭑ rajt⭑·on send⭑·i al⭑ la⭑
kongres⭑·o (deleg¹·it·ar·on) po⭑ unu⭑ deleg¹·it·o por⭑ ĉiu plen⭑·a dek⭑·o
da⭑ si⭑·aj membr⭑·oj; mi leg⭑·os (la⭑ libr⭑·on) en⭑ ĉiu tag⭑·o po⭑ dek⭑
kvin⭑ paĝ⭑·oj; en·ir⭑·is al⭑ No⁽⁺⁾·a en⭑ la⭑ arke⁽⁺⁾·on (best⭑·oj) po⭑ du⭑ el⭑
ĉiu karn¹·o; velur⭑·o, kost⭑·ant·a (mon⭑·on) po⭑ tri⭑ gulden¹·oj por⭑
uln⭑·o. Konsekvenc⭑·e, kiam⭑ la⭑ ĉe·est⭑·ant·a substantiv⭑·o est⭑·as
akuzativ⭑·ig·it·a, ĝi evident¹·e ne⭑ de·pend⭑·as de⭑ po⭑, sed⭑ de⭑ la⭑
verb⭑·o: al⭑ ĉiu·j li don⭑·is dolar¹·ojn po⭑ unu⭑; tiu·j student⭑-in⭑·oj
hav⭑·as am⭑·ant·ojn po⭑ plur⁴·aj.
2.
Antaŭ⭑ numeral⁽⁺⁾·o determin²·ant·a substantiv⭑·on, kiu laŭ·logik¹·e
est⭑·as objekt⭑·a komplement²·o aŭ⭑ kelk⭑+foj⭑·e subjekt⭑·o, por⭑
montr⭑·i, ke⭑ la⭑ kvant⭑·o aŭ⭑ mezur⭑·o esprim⭑·at·a de⭑ tiu numeral⁽⁺⁾·o
rilat⭑·as ne⭑ sum⭑·e al⭑ ĉiu·j objekt⭑·oj aŭ⭑ person⭑·oj kun⭑·e
konsider⭑·at·aj, sed⭑ rilat⭑·as dis⭑·e, ripet⭑·e aŭ⭑ sin⁸+sekv⭑·e al⭑ ĉiu
el⭑ ili apart⭑·e: el⭑ ĉiu·j brut⭑·oj pur⭑·aj pren⭑·u al⭑ vi po⭑ sep⭑
par⭑·oj, vir⭑-best⭑·ojn kaj⭑ ili⭑·ajn in⭑·ojn ; la⭑ gast⭑·oj trink⭑·is po⭑
(sub·kompren⭑·u unu⭑) glas⭑·et·o da⭑ vin⭑·o (ĉiu el⭑ la⭑ gast⭑·oj
trink⭑·is unu⭑ glas⭑·et·on da⭑ vin⭑·o); ili ricev⭑·is po⭑ 5 pom⭑·oj (ĉiu
el⭑ ili ricev⭑·is 5 pom⭑·ojn); al⭑ ĉiu el⭑ la⭑ infan⭑·oj mi don⭑·is po⭑
3 pom⭑·oj (mi don⭑·is 3 pom⭑·ojn); se⭑ mi leg⭑·os en⭑ ĉiu tag⭑·o po⭑ 15
paĝ⭑·oj, mi fin⭑·os la⭑ tut⭑·an libr⭑·on en⭑ 4 tag⭑·oj (leg⭑·os en⭑ ĉiu
tag⭑·o 15 paĝ⭑·ojn); elekt⭑·u al⭑ vi po⭑ 3 hom⭑·oj el⭑ ĉiu trib⁹·o
(elekt⭑·u 3 hom⭑·ojn el⭑ ĉiu trib⁹·o). {ĉiu}
Rim. 1: Kvankam⭑ ĉi⭑ tiu uz⭑·ad·o de⭑ la⭑ vort⭑·et·o po⭑ est⭑·as
Zamenhof⭑·a, sekv⭑·e bon⭑+stil⭑·a, ĝi oft⭑·e embaras⭑·as iu·jn
esperant⭑·ist·ojn, kies⭑ ge·patr⭑·a lingv⭑·o ne⭑ hav⭑·as simil⭑·an
esprim⭑·il·on. Por⭑ facil⭑·e for·ig⭑·i tiu·n embaras⭑·on, oni pov⭑·as aŭ⭑
simpl⭑·e evit⭑·i uz⭑·i la⭑ prepozici⭑·on _po⭑_, anstataŭ⭑·ig·ant·e ĝi·n
per⭑ la⭑ vort⭑·o _ĉiu_, kiu hav⭑·as sam⭑·an dis·divid⭑·an senc⭑·on (Vd
la⭑ supr⭑·ajn ekzempl⭑·ojn met⭑·it·ajn en⭑ parentez⭑·oj), aŭ⭑ al·glu⭑·i
ĝi·n al⭑ la⭑ numeral⁽⁺⁾·o kiel⭑ dis·divid⭑·an prefiks⭑·on, aŭ⭑ ankaŭ⭑
rigard⭑·i ĝi·n kiel⭑ adverb⭑·on sam⭑+valor⭑·an kiel⭑ prefiks⭑·o kaj⭑
sen·influ⭑·an sur⭑ la⭑ kaz⭑·o de⭑ la⭑ sekv⭑·ant·a komplement²·o,
konform⭑·e al⭑ la⭑ konsil⭑·oj de⭑ , , k.a.
kaj⭑ al⭑ la⭑ plur⁴+foj⭑·a uz⭑·ad·o de⭑ bon⭑·aj verk⭑·ant·oj: vi don⭑·os po⭑ 5
talent⭑·oj_n_ jar⭑·e; li dev⭑·is trov⭑·i po⭑ 13 reprezent⭑·ant·oj_n_
de⭑ l'⭑ meti⭑·ist·oj. Z mem⭑ skrib⭑·is: al⭑ ĉiu el⭑ la⭑ labor⭑·ant·oj li
don⭑·is po⭑ kvin⭑ dolar¹·oj_n_ , kaj⭑ deklar¹·is en⭑ si⭑·aj L. R.:
„Inter⭑ la⭑ esprim⭑·oj don⭑·i po⭑ 2 pec⭑·oj_n_ kaj⭑ don⭑·i po⭑ 2 pec⭑·oj
est⭑·as ankoraŭ⭑ mal·facil⭑·e dir⭑·i, kiu est⭑·as la⭑ pli⭑ bon⭑·a, kaj⭑
tial⭑ ambaŭ⭑ esprim⭑·oj est⭑·as uz⭑·ebl·aj kaj⭑ bon⭑·aj“.
Rim. 2: „Ĉiu“ per⭑ si mem⭑ ne⭑ nepr⭑·ig·as egal⭑·an aŭ⭑ sam⭑+manier⭑·an
distribu⁸·on, do⭑ la⭑ rimed⭑·o propon⭑·it·a en⭑ la⭑ antaŭ⭑·a rimark⭑·ig·o
ne⭑ est⭑·as plen⭑+valor⭑·a anstataŭ⭑·aĵ·o: jen⭑ 100 spes⁽⁺⁾·oj, pag⭑·u al⭑
ĉiu kaj⭑ ni fin⭑·u la⭑ afer⭑·on (ne⭑ tem⭑·as pri⭑ egal⭑·a distribu⁸·o,
kaj⭑ 100 spes⁽⁺⁾·oj est⭑·as ne⭑ poa sed⭑ la⭑ sum⭑·a kvant⭑·o). Krom⭑·e, la⭑
distribu⁸·ad·o ne⭑ nepr⭑·e koncern⭑·as ĉiu·n: al⭑ iu·j el⭑ la⭑
serv⭑·ist·oj li don⭑·is po⭑ 10 spes⁽⁺⁾·ojn.
{po⭑ (liter⭑·o)}
II.
po⭑-
Prefiks⭑·o al·met⭑·ebl·a al⭑ kvant⭑+esprim⭑·a vort⭑·o kaj⭑ hav⭑·ant·a la⭑
sam⭑·an dis·divid⭑·an kaj⭑ ripet⭑·an senc⭑·on: vend⭑·i [var⁴·on]
po⭑~grand⭑·e ; podetale; ricev⭑·i pag⭑·on pop⁽⁺⁾·ec·e; po⭑~mal·mult⭑·e,
poiom (iom⭑ post⭑ iom⭑).
Rim. 1: po⭑-kun·met⭑·aĵ·oj far⭑·it·aj el⭑ „tio, kio est⭑·as dis·don⭑·it·a
(= kvant⭑·o)“ kongru⁽⁺⁾·as kun⭑ la⭑ signif⭑·o de⭑ po⭑: podetale,
po⭑~grand⭑·e, pop⁽⁺⁾·ec·e, poduone, pogute, pokulere, ... Sed⭑ ne⭑
tiu·j, kiu·j en·hav⭑·as „tio·n, kio ricev⭑·as la⭑ kvant⭑·on (=
unu⭑·o)“: *pot⭑+ag⭑·e*, *pomonate*, *pohektare*, *pometre*,
*pohore*, ... Tial⭑ oni dir⭑·u: per·sekund⭑·a, per·hor⭑·a rapid⭑·ec·o
(ne⭑: *posekunda*, *pohora*); por·hor⭑·a, por·monat⭑·a salajr⭑·o
(ne⭑: *pohora*, *pomonata*) .
Rim. 2: Kvankam⭑ en⭑ kelk⭑·aj okaz⭑·oj oni pov⭑·as preskaŭ⭑
indiferent⭑·e uz⭑·i la⭑ vort⭑·on _po⭑_ aŭ⭑ la⭑ sufiks⭑·on _op_, est⭑·as
tamen⭑ memor⭑·ind·e, ke⭑ oni ne⭑ pov⭑·as en⭑ ĉiu ajn⭑ okaz⭑·o
inter·miks⭑·i tiu·jn du⭑ vort⭑·et·ojn: oni uz⭑·u _po⭑_, se⭑ oni cel⭑·as
atent⭑·ig·i pri⭑ kvant⭑·o ripet⭑·e konsider⭑·at·a apart⭑·e; oni uz⭑·u
_op_ nur⭑ se⭑ oni cel⭑·as atent⭑·ig·i pri⭑ kvant⭑·o konsider⭑·at·a kiel⭑
form⭑·ant·a tut⭑·on. Oni pov⭑·as laŭ·plaĉ⭑·e dir⭑·i: ili marŝ⭑·is po⭑ 4
en⭑ ĉiu vic⭑·o, aŭ⭑ ili marŝ⭑·is kvar⭑·op·e en⭑ vic⭑·oj, ĉar⭑ ambaŭ⭑
fraz¹·oj est⭑·as sum⭑·e sam⭑+signif⭑·aj; sed⭑ la⭑ fraz¹·o: en⭑ tiu urb⭑·o
mil⭑·oj da⭑ mizer⭑·ul·oj loĝ⭑·as po⭑ 8 aŭ⭑ 10 (anstataŭ⭑: ok⭑·op·e aŭ⭑
dek⭑·op·e) en⭑ unu⭑ ĉambr⭑·o ne⭑ est⭑·as taŭg⭑·a, ĉar⭑ oni ĝust⭑·e
intenc⭑·as insist¹·i pri⭑ la⭑ kontraŭ·higien¹·a kun·ec⭑·o kaj⭑ opeco.
Kontraŭ⭑·e est⭑·as taŭg⭑·a la⭑ fraz¹·o: la⭑ ekskurs⭑·ant·oj dev⭑·is
dis·iĝ⭑·i por⭑ la⭑ nokt⭑·o kaj⭑ loĝ⭑·i po⭑ 2 aŭ⭑ 3 en⭑ divers⭑·aj
hotel⭑·oj, ĉar⭑ oni ĝust⭑·e intenc⭑·as insist¹·i pri⭑ la⭑ ne·atend⭑·it·a
dis·ec⭑·o de⭑ la⭑ kun·vojaĝ⭑·ant·oj.
Rim. 3: Mi ne⭑ konsent⭑·as kun⭑ la⭑ PVa-PIVa rimark⭑·o. Mi
opini⭑·as mal·taŭg⭑·a la⭑ fraz¹·on ili marŝ⭑·is kvar⭑·op·e en⭑ vic⭑·oj por⭑
la⭑ senc⭑·o „ili marŝ⭑·is en⭑ vic⭑·oj po⭑ kvar⭑“; kaj⭑ mi opini⭑·as
bon⭑·a la⭑ fraz¹·on en⭑ tiu urb⭑·o mil⭑·oj da⭑ mizer⭑·ul·oj loĝ⭑·as po⭑
ok⭑·op·e aŭ⭑ po⭑ dek⭑·op·e en⭑ (unu⭑) ĉambr⭑·o. Vd mi⭑·an rimark⭑·on ĉe⭑
{op} .
III.
Vort⭑·er·o kun⭑ la⭑ senc⭑·oj ^1, ^2.
poa
Indik³·it·a rilat⭑·e al⭑ unu⭑·o de⭑ kalkul⭑·o aŭ⭑ mezur⭑-unu⭑·o: la⭑ poa
prez⭑·o de⭑ la⭑ tag⭑-manĝ⭑·o ne⭑ est⭑·is tre⭑ grand⭑·a (t.e. kvocient²·o
de⭑ la⭑ tut⭑·a prez⭑·o per⭑ la⭑ nombr⭑·o de⭑ la⭑ part⭑·o-pren⭑·int·oj);
hel⭑·o-dens⭑·o […] mezur⭑·at·a en⭑ poa kvant⭑·o de⭑ energi⭑·o je⭑
kvadrat¹·a centimetr¹·o ; tio ebl⭑·ig·as disting⭑·i inter⭑ demand⭑·oj
poaj (pri⭑ ĉiu an⭑·o dis⭑·e) kaj⭑ opaj (pri⭑ la⭑ tut⭑·a grup⭑·o) .
{specif⁹·a^3}
po⭑-sign⭑·o
La⭑ sign⭑·o @, tradici¹·e uz⭑·at·a en⭑ angl⭑·a+lingv⭑·aj land⭑·oj por⭑
indik³·i podetalan prez⭑·on, kaj⭑ en·ir⭑·int·a Aski⁽⁺⁾·on kiel⭑ part⭑·o de⭑
Uson⁹·a negoc⭑·ist·a tradici¹·o; en⭑ komputik⁽⁺⁾·o ĝi ricev⭑·is nov⭑·ajn
divers⭑·ajn signif⭑·ojn, plej⭑ grav⭑·e en⭑ la⭑ ret⭑+poŝt⭑·aj adres⭑·oj.
{helik²·o ^3}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.37 2023/09/03 12:45:11 ]
__________________________________________________________________