prepozici⭑·/·o

prepozici⭑·o

          Sen·fleksi¹·a vort⭑·o, kiu antaŭ·ir⭑·as substantiv⭑·an grup⭑·on (kun⭑ kern⭑·o
          plej⭑ oft⭑·e substantiv⭑·a, pronom⭑·a aŭ⭑ infinitiv²·a) por⭑ indik³·i ties⭑
          rol¹·on rilat⭑·e al⭑ verb⭑·o, substantiv⭑·o aŭ⭑ adjektiv⭑·o: ĉiu prepozici⭑·o,
          laŭ⭑ si⭑·a logik¹·a esenc⭑·o, pov⭑·as est⭑·i uz⭑·at·a nur⭑ antaŭ⭑ substantiv⭑·o ;
          se⭑ ni iam⭑ post⭑ prepozici⭑·o uz⭑·as la⭑ akuzativ⭑·on, la⭑ akuzativ⭑·o tie
          de·pend⭑·as ne⭑ de⭑ la⭑ prepozici⭑·o, sed⭑ de⭑ ali⭑·aj kaŭz⭑·oj ; anstataŭ⭑ la⭑
          vort⭑·o je⭑ ni pov⭑·as ankaŭ⭑ uz⭑·i akuzativ⭑·on sen⭑ prepozici⭑·o ; la⭑
          form⭑·on „l'⭑“ mi uz⭑·as ordinar⭑·e nur⭑ post⭑ prepozici⭑·oj, kiu·j fin⭑·iĝ·as
          per⭑ vokal⭑·o (ekzempl⭑·e de⭑, tra⭑ k.c.) . {al⭑} , {anstataŭ⭑} , {antaŭ⭑}
          , {mal·antaŭ⭑} , {ĉe⭑} , {ĉirkaŭ⭑} , {de⭑} , {da⭑} , {dum⭑} , {ekster⭑}
          , {el⭑} , {en⭑} , {ĝis⭑} , {inter⭑} , {je⭑} , {kontraŭ⭑} , {krom⭑} ,
          {kun⭑} , {laŭ⭑} , {malgraŭ⭑} , {per⭑} , {po⭑} , {por⭑} , {post⭑} ,
          {preter⭑} , {pri⭑} , {pro⭑} , {sen⭑} , {sub⭑} , {super⭑} , {sur⭑} ,
          {tra⭑} , {trans⭑} . {ne·transitiv²·a} {postpozici⁽⁺⁾·o}

          Rim. 1: Nur⭑ la⭑ prepozici⭑·oj „por⭑, antaŭ⭑ (ol⭑), anstataŭ⭑, krom⭑“
          pov⭑·as est⭑·i sekv⭑·at·aj de⭑ infinitiv²·o. En⭑ ĉiu·j okaz⭑·oj, kiam⭑ oni
          bezon⭑·as uz⭑·i la⭑ infinitiv²·on kun⭑ iu ali⭑·a prepozici⭑·o, oni dev⭑·as uz⭑·i
          anstataŭ⭑ ĝi particip⭑·on aŭ⭑ substantiv⭑·on kun⭑ prepozici⭑·o: „li
          for·ir⭑·is, ne⭑ prem⭑·int·e li⭑·an man⭑·on“, aŭ⭑ „sen⭑ prem⭑·ad·o de⭑ li⭑·a man⭑·o“,
          anstataŭ⭑ „*sen⭑ prem⭑·i li⭑·an man⭑·on*“ […] Se⭑ la⭑ vort⭑·oj „por⭑“ kaj⭑
          „anstataŭ⭑“ est⭑·as uz⭑·at·aj kun⭑ la⭑ infinitiv²·o, ili tut⭑·e ne⭑ prezent⭑·as
          ia·n escept⭑·on, sed⭑ la⭑ kaŭz⭑·o de⭑ tia uz⭑·ad·o est⭑·as ali⭑·a, nom⭑·e: la⭑
          vort⭑·oj „por⭑“ kaj⭑ „anstataŭ⭑“, uz⭑·at·aj antaŭ⭑ infinitiv²·o, hav⭑·as la⭑
          senc⭑·on ne⭑ de⭑ pur⭑·a prepozici⭑·o, sed⭑ preskaŭ⭑ de⭑ {konjunkci⭑·o} , kaj⭑
          en⭑ tiu·j okaz⭑·oj la⭑ uz⭑·ad·o de⭑ substantiv⭑·o apud⭑ ili est⭑·as ne⭑ ebl⭑·a.

          Rim. 2: Ĉiu prepozici⭑·o hav⭑·as difin⭑·it·an kaj⭑ konstant⭑·an signif⭑·on;
          sed⭑ se⭑ ni dev⭑·as uz⭑·i ia·n prepozici⭑·on kaj⭑ la⭑ rekt⭑·a senc⭑·o ne⭑
          montr⭑·as al⭑ ni, kia·n nom⭑·e prepozici⭑·on ni dev⭑·as pren⭑·i, tiam⭑ ni
          uz⭑·as la⭑ prepozici⭑·on _je⭑_, kiu mem·star⭑·an signif⭑·on ne⭑ hav⭑·as.
          Anstataŭ⭑ la⭑ prepozici⭑·o _je⭑_ oni pov⭑·as ankaŭ⭑ uz⭑·i la⭑ akuzativ⭑·on
          sen⭑ prepozici⭑·o.

          Rim. 3: Ĉiu·j prepozici⭑·oj per⭑ si mem⭑ postul⭑·as ĉiam⭑ nur⭑ la⭑
          nominativ⭑·on. Se⭑ ni iam⭑ post⭑ prepozici⭑·o uz⭑·as la⭑ akuzativ⭑·on, la⭑
          akuzativ⭑·o tie de·pend⭑·as ne⭑ de⭑ la⭑ prepozici⭑·o, sed⭑ de⭑ ali⭑·aj kaŭz⭑·oj.
          Ekzempl⭑·e, por⭑ esprim⭑·i direkt⭑·on, ni al·don⭑·as al⭑ la⭑ vort⭑·o la⭑
          fin⭑·aĵ·on „-n“; sekv⭑·e: […] la⭑ bird⭑·o flug⭑·is en⭑ la⭑ ĝarden⭑·o_n_, sur⭑
          la⭑ tabl⭑·o_n_.

          Rim. 4: Oni pov⭑·as far⭑·i ia·n prepozici⭑·on el⭑ adverb⭑·o: vid⭑·u la⭑
          {rimark⭑·on por⭑ adverb⭑·o} .

          Rim. 5: La⭑ prepozici⭑·oj kiel⭑ help⭑-vort⭑·oj ne⭑ pov⭑·as est⭑·i uz⭑·at·aj
          mem·star⭑·e, sed⭑ nur⭑ kun⭑ substantiv⭑·oj kaj⭑ pronom⭑·oj, kaj⭑ kelk⭑·aj
          ankaŭ⭑ kun⭑ infinitiv²·o. Vol⭑·ant·e uz⭑·i iu·n prepozici⭑·on mem·star⭑·e, oni
          dev⭑·as adverb⭑·ig·i ĝi·n, t.e al·don⭑·i al⭑ ĝi la⭑ fin⭑·aĵ·on „-e“: mi⭑·a
          famili⭑·o ir⭑·as antaŭ⭑ mi = mi⭑·a famili⭑·o ir⭑·as antaŭ⭑_e_.

          Rim. 6: La⭑ prepozici⭑·oj est⭑·as tre⭑ oft⭑·e prefiks⭑·ec·e uz⭑·at·aj en⭑
          kun·met⭑·it·aj vort⭑·oj. Tia·j kun·met⭑·aĵ·oj est⭑·as aŭ⭑ vort⭑-kun·met⭑·aĵ·oj
          (parol⭑·i → al·parol⭑·i, kompren⭑·i → sub·kompren⭑·i, ŝanĝ⭑·i → inter·ŝanĝ⭑·i,
          jup⭑·o → sub·jup⭑·o, sign⭑·o → super·sign⭑·o) aŭ⭑ fraz¹·et~vort⭑·oj (sen⭑ fin⭑·o →
          sen·fin⭑·a, inter⭑ naci⭑·oj → inter·naci⭑·a, tra⭑ nokt⭑·o → tra·nokt⭑·i, per⭑
          labor⭑·o → per·labor⭑·i, en⭑ ŝip⭑·on → en·ŝip⭑·iĝ·i). Oni dev⭑·as far⭑·i
          disting⭑·on inter⭑ tiu·j du⭑ manier⭑·oj uz⭑·i prepozici⭑·ojn prefiks⭑·ec·e. En⭑
          vort⭑-kun·met⭑·aĵ·o la⭑ prepozici⭑·o rilat⭑·as al⭑ io ali⭑·a, kio ebl⭑·e eĉ⭑ ne⭑
          est⭑·as esprim⭑·it·a. En⭑ fraz¹·et~vort⭑·o la⭑ prepozici⭑·o rilat⭑·as kiel⭑
          rol¹-montr⭑·il·o al⭑ tio, kio star⭑·as tuj⭑ post⭑·e .

prepozici⭑·aĵ·o

          Ŝablon⁽⁺⁾·a plur⁴+vort⭑·a esprim⭑·o funkci¹·ant·a kiel⭑ prepozici⭑·o: adverb⭑·a
          prepozici⭑·aĵ·o ; oft⭑·e uz⭑·at·a prepozici⭑·aĵ·o kiu unu⭑·a+vid⭑·e ŝajn⭑·as tre⭑
          strang⭑·a al⭑ angl⭑-al·ing⭑-van⭑·oj est⭑·as „kadr⭑·e de⭑“ .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.48 2023/10/20 16:38:17 ]
     __________________________________________________________________