vidu ankaŭ la klarigojn
prov·/·i

prov·i

   (tr)

   1.
          {Aplik³·i} objekt·on al ĝi·a destin¹·o, por {kontrol·i} , ĉu ĝi taŭg·as,
          ĉu ĝi plaĉ·as: prov·i instrument¹·on, maŝin·on, pont·on, pord·on,
          ĉapel·on, medikament²·on sur mal·san·ul·o; (manĝ·aĵ·on kaj simil·ajn)
          prov·i vin·on ; la pli ·a ir·is […] kun la ŝu·o por prov·i ĝi·n […],
          sed bedaŭr·ind·e la grand·a pied-fingr·o ne en·ir·is, la ŝu·o est·is tro
          mal·grand·a por ŝi ; ŝi pren·is la anas·id·on prov·e por la daŭr·o de
          tri semajn·oj, sed ov·oj ne aper·is ; nepr·e prov·u iom da „ 
          “: ĝi est·as bon+gust·eg·a, nuks+gust·a kaj nutr·o-riĉ·a ; si·a+temp·e mi
          ankaŭ ia+foj·e prov·is cigar·on . Li re·ir·is al la pli mal·alt·a etaĝ·o
          kaj prov·is la pord·on. ; {eksperiment¹·i} , {gust·um·i} , {spert·i} ,
          {uz·i}

   2.
          {El·met·i} al pri·taks·ad·o de la valor·o:

        a)
                El·met·i substanc²·on al eksperiment¹·o, por kontrol·i ĝi·an
                valor·on: prov·i arĝent·on, or·on; fajr·o prov·as la or·on .
                {pruv·i}

        b)
                Kontrol·i la valor·on de io: la fajr·o mem prov·os ĉies
                labor·aĵ·on, kia ĝi est·as ; prov·i si·an ŝanc¹·on , prov·i si·an
                feliĉ·on (entrepren·i io·n risk·an, esperant·e, ke oni·n favor·os
                {hazard²·o} ) ; ni […] prov·os la fortun⁽⁺⁾·on ; ir·u en la
                mond·on, prov·u vi·ajn kapabl·ojn kaj […] lern·u meti·on ; kiam
                mi […] pov·os port·i lanc¹·on, mi trov·os Seton kaj ni prov·os
                ni·ajn fort·ojn ; afer·o, kiu plej fort·e prov·as li·an sagac·on
                ; oni bat·as la or·on por prov·i ĝi·an valor·on (por prov·i ĝi·n)
                . {test⁹·i}

        c)
                El·met·i iu·n al sever·a esplor·ad·o de li·aj kon·oj, kapabl·oj,
                fid·o, fidel·ec·o, obe·em·o ktp: ili prov·is la Etern·ul·on,
                dir·ant·e: ĉu la Etern·ul·o est·as inter ni,  ne? ; mi vi·n
                prov·u, ĉu vi en ĉio est·as obe·em·aj ; al·ven·is la Farise⁽⁺⁾·oj,
                kaj komenc·is diskut¹·i kun li, serĉ·ant·e ĉe li sign·on el la
                ĉiel·o, por prov·i li·n ; tio·n ili dir·is, prov·ant·e li·n, por
                pov·i li·n akuz³·i pri io ; vi prov·is tiu·jn, kiu·j nom·as si·n
                apostol¹·oj kaj ne est·as tia·j, kaj trov·is ili·n mal·ver·aj ; ni
                prov·is vi·n, ― daŭr·ig·is  , ― neniam io·n pet·u!
                neniam kaj nenio·n ; tiu·j ankaŭ est·u unu·e pro·vit⁸·aj, post·e
                ili serv·u kiel diakon¹·oj, se ili est·os ne·riproĉ·ebl·aj ;
                obstin·e [ni·a an·ar·o] paŝ·as, pro·vit⁸·a, hard·it·a, al cel·'
                unu-foj·on sign·it·a . {ekzamen·i^2} , {tent·i ^2}

          Rim.: Ĉar or·on oni kutim·is prov·i per fand·ad·o, fajr·o rol¹·as oft·an
          rol¹·on en la rilat·ant·aj metafor¹·oj.

   3.
          Pen·i far·i io·n malgraŭ ne·cert·a sukces·o, ekz-e pro tio, ke oni
          antaŭ·e neniam ĝi·n far·is ĝis·fin·e:

        a)
                 zon·is [la glav·on de  ] supr·e de si·aj vest·oj,
                kaj prov·is ir·i, ĉar li ne kutim·is ; mi prov·os parol·i al la
                reĝ·o ;  prov·as ek·fum·i [mal·help·at·e de trem·ad·o]
                ; li prov·is mal·lev·i la pied·on mal·supr·en, sed ŝi ek·tim·ig·it·e
                kri·is ;  prov·as ne·rimark·ebl·e tra·glit·i la pord·on, sed
                 kapt·as ŝi·n je la man·o ; mi prov·u ne mov·i la
                kap·on ; mi prov·os ne fuŝ·i ĝi·n ali+foj·e .

        b)
                ĉiu prov·as (far·i), kio·n li pov·as ; en si·a migr·ad·o li
                prov·is preskaŭ ĉiu·jn meti·ojn ; prov·i  la ne·ebl·on; prov·i
                (ir·i) voj·on , (uz·i) artifik·on , (aplik³·i) regul·on , rimed·on
                ; li prov·is (verk·i) tri·an redakci·on, kiu tamen rezult²·is 
                pli mal·bon·a ol la du unu·aj .

                Rim.: Ĉi tiu senc·o mal·mult·e diferenc·iĝ·as de la senc·o prov·i
                ^1, kiam la objekt·o est·as abstrakt¹·a ·o. Ŝajn·as, ke nur en
                tia okaz·o la lingv·o volont·e el·las·as la sub·kompren·it·an
                infinitiv²·on. Ja prov·i sur·met·i ĉapel·on ne pov·as est·i
                simpl·ig·it·a al prov·i ĉapel·on , kiu insist¹·as pli pri la
                form·a  estetik¹·a taŭg·ec·o de la ĉapel·o, ol pri la sukces·o
                de la ag·o. Mal·e, en prov·i rimed·on , la sukces·o de la ag·o
                kaj la taŭg·ec·o de la rimed·o est·as lig·it·aj.

        c)
                „nun mi prov·os!“, dir·is la tri·a ; „ni prov·os“, respond·is
                trankvil·e la princ·o .

prov·o

          Ag·o prov·i, stat·o de io  iu pro·vat·a:

        a)
                (prov·i ^1) el·met·i aparat¹·on al prov·o ; oni pov·is far·i nur
                du prov·ojn (prov-lud·ad·ojn) de tiu dram¹·o antaŭ ĝi·a
                prezent·ad·o; vi hav·is prov·on de li·a mastr·um·ad·o en Mal·supr·a
                Egipt⁽⁺⁾·o (vi pov·is taks·i, kiom mal·bon·a ĝi est·as) .

        b)
                (prov·i ^2.b, ^2.c) ni·a lingv·o el·ten·is la prov·on dum du×dek
                kvin jar·oj ; memor·u, kio·n far·is [Di·o al Egipt⁽⁺⁾·uj·o], la
                grand·ajn prov·ojn, kiu·jn vid·is vi·aj okul·oj, kaj la sign·ojn
                kaj la mirakl¹·ojn ; la fajr·a prov·o, tra kiu Di·o li·n ir·ig·is
                ; al amik·o nov·a ne fid·u sen prov·o ; far·u, mi pet·as, prov·on
                kun vi·aj serv·ant·oj dum dek tag·oj .

        c)
                (prov·i ^3) nenia pen·o nek prov·o don·os lakt·on de bov·o ;
                est·is grand·eg·a mult·o da divers·aj prov·oj kre·i art·an lingv·on
                inter·naci·an ; kabinet⁵·aj prov·oj, kiu·j ne al·port·as al [la
                mond·o] sen·kondiĉ·an util·on ; prov·o sen·frukt·a , mal·prosper·a
                , van·a .

          {ekzamen·o} , {kontrol·o} , {test⁹·o} {prov-balon²·o} , {prov+edz·iĝ·o} ,
          {prov-ekzempler·o} , {prov-jar·o} , {prov-leg·i} , {prov-lud·i} ,
          {prov-numer·o} , {prov-temp·o} , {prov-tub·o}

prov·a

          Prezent·ant·a prov·on, rilat·a al prov·o: al kelk·aj ne-Esperant·aj
          gazet·oj ni far·is sci·ig·on pri ni·a afer·o nur kiel prov·an balon²·on (
          {prov-balon²·on} ) ; inter la hieraŭ kaj hodiaŭ star·is tiu prov·a
          maten·o ;  jam don·is tro mult·e da pruv·oj pri absolut·a
          fidel·ec·o en prov·aj cirkonstanc·oj ; ŝi pren·is la anas·id·on prov·e
          (prov+cel·e, por far·i prov·on) .

pro·vad³·i

          Ade prov·i: de lok·o al lok·o tre mal·ĝoj·e li pro·vad³·is trov·i la
          sufiĉ·an klient¹·ar·on ; mi prov·is kaj pro·vad³·is, sed kio·n ajn mi
          far·as, mi mal·sukces·as .

pro·vad³·o

          Ag·o pro·vad³·i, ag·o prov·i: mi  pli kaj pli zorg·as pri mi·a
          mal·sukces·a pro·vad³·o ne zorg·i ; la fid·o est·as re·al·ig·o de
          esper·at·aĵ·oj, pro·vad³·o de afer·oj ne vid·at·aj ; la pro·vad³·o de vi·a
          fid·o far·as pacienc·on ; por ĉiu tag·o, en kiu ni trov·as bon·an
          infan·on […], Di·o mal·long·ig·as al ni ni·an temp·on de pro·vad³·o ;
           decid·is uz·i la akir·it·an material·on en
          Esperant·a-franc·a vort·ar·o, kiu est·is kvazaŭ la ĝeneral¹·a pro·vad³·o
          de la P.I.V. . {prov-lud·i}

prov·aĵ·o

   1.
          Konkret²·a rezult²·o de prov·o fabrik·i io·n: al·port·u al mi prov·aĵ·ojn
          de vi·a pentr·ad·o ; li komenc·is serĉ·ad·i io·n nov·an per prov·aĵ·oj
          art·aj ; tiu libr·o est·as la prov·aĵ·o de ne·kon·at·a verk·ist·o.

   2.
          {pres+prov·aĵ·o}

pro·vil·o

          Il·o, korp·o  rimed·o, per kiu oni esplor+cel·e prov·as, por ek·sci·i,
          ĉu la ·o  afer·o est·as tia, kia ĝi dev·as est·i: hodiaŭ ekzist·as
          pro·vil·oj, per kiu oni pov·as cert·iĝ·i pri [graved·ec·o] jam je la
          unu·a tag·o de la ne·ven·ant·a monat·aĵ·o ; [la gru·o] per si·aj spit·aj
          kri·oj dev·as est·i preskaŭ tro pez·a, tro dur⁽⁺⁾·a pro·vil·o  por la
          ĉiel·a pacienc·o ; mult·aj serĉ·ant·oj fal-traf·as en la akv·o-kirl³·iĝ·on
          de spiritual⁽⁺⁾·a material·ism·o kaj psiĥ⁽⁺⁾·ism·o, precip·e kiam la sol·a
          pro·vil·o est·as ili·a propr·asent·o” .

pro·vind·a

          Ind·a est·i pro·vat·a: kelk·aj pro·vind·aj nepal⁽⁺⁾·aj manĝ·aĵ·oj ;
          lign·o-karb·o est·as por kemi⁸·ist·o la por·ec·aĵ·o pro·vind·a en unu·a vic·o
          .

ek·prov·i

          Komenc·i prov·i: Aleksandr·o gest·is per la man·o, kaj ek·prov·is pled²·i
          antaŭ la popol·o ; [la frukt·o de mi·a medit·ad·o] ig·is mi·n ek·prov·i,
          ĉu ne prosper·is al mi sistem·e venk·i ĉiu·jn bar·ojn por la kre·o kaj
          en·konduk·o en uz·ad·on de raci¹·a lingv·o inter·naci·a ; kiu mord·i ne
          pov·as, kis·i ek·prov·as ; ĉu vi ne pov·us re·ek·prov·i,  se nur
          kompat·e al mi ?

el·prov·i

   (tr)

          Fund·e prov·i:

        a)
                (prov·i ^1, ^3) la tenden·o [de la paf-ark·o] est·as tut·e en
                ord·o, nun mi ĝi·n el·prov·os! ; ni el·prov·is [la rapid·ec·on de
                la vapor-fort·a vetur·ad·o]  sur fer-voj·o,  sur ŝip·o sur la
                mar·o ; [mi decid·is] zorg·em·e el·prov·i la lingv·on kaj plen·e
                pri·labor·i ĝi·n praktik·e ; li vol·is for·vojaĝ·i kaj el·prov·i
                ĉio·n per si·a gust·o ; el·prov·u ĉio·n; ten·u firm·e tio·n, kio
                est·as bon·a .

        b)
                (prov·i ^2.c, ^2.b) [Di·o konduk·is vi·n tra la dezert·o], por
                el·prov·i vi·n, por sci·iĝ·i, kio est·as en vi·a kor·o, ĉu vi
                obe·os Li·ajn ordon·ojn  ne ; tiam ne aŭskult·u la vort·ojn
                de tiu profet·o  de tiu sonĝ·ist·o, ĉar tiam el·prov·as vi·n
                la Etern·ul·o, vi·a Di·o, por sci·iĝ·i, ĉu vi am·as la Etern·ul·on
                ; el·prov·i [iu·n] per enigm·oj ; se Li mi·n el·prov·os, mi
                el·ir·os kiel or·o ; esplor·u mi·n, ho Etern·ul·o, kaj el·prov·u
                mi·n, re·fand·u mi·an intern·aĵ·on kaj mi·an kor·on ; Mi el·prov·os
                ili·n, kiel oni el·prov·as or·on [per re·fand·ad·o] .

el·prov·o

          Fund·a, tut·a, intens⁴·a prov·o: oni dev·as el·ten·i divers·ajn
          el·prov·ojn, tiam oni io·n sci·as ; tio est·is por ni·a patr·o la plej
          kruel·a el·prov·o ; Li rid·as ĉe la el·pro·vad³·o de sen·kulp·ul·oj ;
          mal·facil·aj tag·oj, tag·oj de el·pro·vad³·o star·is antaŭ la pord·o .

el·prov·iĝ·i

          ·i el·pro·vat·a: ali·aj el·prov·iĝ·is per mok·ad·o kaj skurĝ·ad·o kaj
          ankaŭ de katen·oj kaj mal·liber·iĝ·o .

el·pro·vit⁸·a

          Bon·e el·ten·int·a la pro·vad³·on; spert·a, taŭg·a: jen Mi por fundament·o
          kuŝ·ig·as ŝton·on en Ci·on, ŝton·on el·pro·vit⁸·an, baz¹+angul·an, valor·eg·an
          ; mult·aj est·os pur·ig·it·aj, blank·ig·it·aj, kaj el·pro·vit⁸·aj ; [lingv·o]
          el·pro·vit⁸·a en ĉiu·j rilat·oj , ĉiu+flank·e el·pro·vit⁸·a ; el·pro·vit⁸·a
          salt·ist·o ; li·a rigard·o est·is tiel penetr·ant·a, ke mir·ind·a lum·o
          hel·ig·is la plej intern·ajn kor-fald·ojn de la el·prov·it·in·o .

re·prov·i

          Prov·i de·nov·e, ekzempl·e post mal·sukces·o: neniu respond·o ven·is [al
          li·a sonor·ad·o, do] li re·prov·is ĉe la dom-gard·ist·in·o ; se vok·at·a
          numer·o est·as okup·it·a,  ne respond·as, post·e mi pov·as re·prov·i
          per unu klav·o-prem·o sen memor·i la numer·on ; la plej mult·aj
          spam⁽⁺⁾-send·il·oj est·as simpl·aj program¹·oj, kiu·j send·as mult·ajn
          mesaĝ⁹·ojn kaj ne zorg·as re·prov·i .

kontraŭ·prov·o

          Nov·a ali+metod¹·a prov·o de io por eksklud⁽⁺⁾·i erar·ojn dum la unu·a
          prov·o.

sur·prov·i

          (vest·on) Prov+cel·e met·i ĝi·n sur si·n: unu knab·in·o dev·is rapid·i
          hejm·en, por sur·prov·i si·an bel·an vest·on .

diven+prov·e

          Esperant·e je ĝust·a {diven·ad·o} ; {traf·e-mal·traf·e} : mi adres·os
          diven+prov·e strat·o Poŝt+ofic·ej·a ; ĉiu vort·o hav·as en la vort·ar·o
          mult·e da signif·oj, el kiu·j oni dev·as diven+prov·e elekt·i la ĝust·an
          ; diven+prov·e oni telefon¹·is al la Komision⁴·o pri Beletr⁹·o .
          {arbitr·a} , {hazard²·a}

pres+prov·aĵ·o

          Pres·it·a foli·o, sur kiu la verk·ist·oj  korekt·ist·oj indik³·as la
          ĝust·ig·ot·aĵ·ojn  ŝanĝ·ot·aĵ·ojn: dum du monat·oj pres+prov·aĵ·oj
          atend·ad·is ĉe la cenzur¹·ist·o ; pres+prov·aĵ·on de la raport·o ŝi
          ricev·is post monat·o ; [ŝi] est·is en la apartament³·o de la 90-jar·a
          profesor¹·o, ĝis tag+mez·e pri·parol·ant·e la korekt·ojn en la
          pres+prov·aĵ·o de Dekameron⁽⁺⁾·o . {kopi·o}

prov+cel·e

          Por far·i prov·on: ni prov+cel·e port·is [la ŝu·ojn] jam dum 15 km
          long·a marŝ·ad·o, sen ek·hav·i problem¹·ojn ; komenc·e nur du  tri
          scen·oj est·is prezent·it·aj prov+cel·e .

   [artikol-versi⁹·o: 1.125 2023/12/12 20:10:26 ]
     __________________________________________________________________