pur⭑·/·a

pur⭑·a

   1.
          Karakteriz¹·as io·n, kies⭑ natur⭑·o est⭑·as miks⭑·it·a je⭑ neniu fremd⭑·a
          element¹·o: pan⭑·o el⭑ pur⭑·a tritik⭑·o; pur⭑·a vin⭑·o (sen·akv⭑·a); vi⭑·a kor⭑·o ne⭑
          hipokrit⭑·as, ĝi est⭑·as pur⭑·a kaj⭑ perfekt⭑·a kiel⭑ pur⭑·a or⭑·o ; oni
          pren⭑·as ordinar⭑·e la⭑ pur⭑·ajn radik⭑·ojn (sen⭑ gramatik⭑·a fin⭑·aĵ·o) ;
          glas⭑·o da⭑ pur⭑·a akv⭑·o ; pur⭑·a profit⭑·o (net⭑·a); li est⭑·as hom⭑·o en⭑ plej⭑
          pur⭑·a senc⭑·o de⭑ l'⭑ vort⭑·o; ĉiu vort⭑·o, kiu·n mi dir⭑·as al⭑ vi, est⭑·as la⭑
          pur⭑·a ver⭑·o ; tiu·j respond⭑·oj hav⭑·is karakter⭑·on pur⭑·e ( {nur⭑} ,
          {ekskluziv²·e^1} ) privat⭑·an ; la⭑ vort⭑·o „neniu“ hav⭑·as senc⭑·on pur⭑·e
          pronom⭑·an ; demand⭑·oj […] pur⭑·e akademi¹·aj ; pur⭑·e kondiĉ⭑·a rimed⭑·o de⭑
          inter·komunik⭑·iĝ·ad·o . {esenc⭑·a} , {ĝust⭑·a} , {kern⭑·a} , {sen·miks⭑·a}

   2.
          Karakteriz¹·as io·n, kies⭑ natur⭑·o est⭑·as difekt⭑·it·a de⭑ neniu mal·bon⭑·a
          element¹·o: spir⭑·ad·i la⭑ pur⭑·an aer⭑·on de⭑ la⭑ kamp⭑·ar·o ; Anim⭑·o pur⭑·a
          ruz⭑·on ne⭑ bezon⭑·as ; La⭑ pur⭑·an, ĉast⭑·an ĝoj⭑·on de⭑ frat⭑·in·o ⫽ Ne⭑ nom⭑·u
          sen·prudent⭑·a volupt⭑·ec·o ! pur⭑·a (sen·nub⭑·a) ĉiel⭑·o fulm⭑·on ne⭑ tim⭑·as ;
          akv⭑·o kur⭑·a, akv⭑·o pur⭑·a ; pur⭑·a best⭑·o, manĝ⭑·aĵ·o (permes⭑·it·a de⭑ la⭑
          religi⭑·o); la⭑ edz⭑·o est⭑·os pur⭑·a de⭑ kulp⭑·o ; pur⭑·a konscienc⭑·o ; dir⭑·i
          la⭑ pur⭑·an ver⭑·on ; pli⭑ bon⭑·a pur⭑·a konscienc⭑·o, ol⭑ mal·pur⭑·a potenc⭑·o ;
          vest⭑·o el·uz⭑·it·a, sed⭑ pur⭑·ec·o spirit⭑·a . {ĉast⭑·a} , {halal⁽⁺⁾·a} ,
          {koŝer⁽⁺⁾·a} {sankt⭑·a} , {sen·difekt⭑·a} , {sen·makul⭑·a} , {sen·pek⭑·a} ,
          {virg⭑·a}

   3.
          Ne⭑ makul⭑·it·a de⭑ naŭz⭑·a substanc²·o (polv⭑·o, gras⭑·o, kot⭑·o, ktp): la⭑
          man⭑·o de⭑ Johan⭑·o est⭑·as pur⭑·a ; tro⭑ fort⭑·a ĵur⭑·o, la⭑ afer⭑·o ne⭑ pur⭑·a .

pur⭑·em·a

          Kutim⭑·e zorg⭑·ant·a pri⭑ pur⭑·ec·o: li est⭑·as tre⭑ pur⭑·em·a, kaj⭑ eĉ⭑ unu⭑
          polv⭑·er·on vi ne⭑ trov⭑·os sur⭑ li⭑·a vest⭑·o ; pork⭑·oj est⭑·as pur⭑·em·aj
          best⭑·oj kaj⭑ ne⭑ jot⁽⁺⁾·on mal·pli⭑ pur⭑·em·aj ol⭑ ĉeval⭑·oj ; mal·pur⭑·aj
          fulg⭑·o-kovr⭑·it·aj kaj⭑ gras⭑-makul⭑·it·aj sup⭑·uj·oj el⭑ kuir⭑·ej·o de⭑ mal·pur⭑·em·a
          kuir⭑·ist·in·o .

pur⭑·ig·i

   (tr)
   Ig⭑·i pur⭑·a:

   1.
          re·fand⭑·i kaj⭑ pur⭑·ig·i arĝent⭑·on ; ne·pur⭑·ig·it·a arĝent⭑·o, kiu kovr⭑·as
          argil⭑·aĵ·on ; prov⭑·oj „pur⭑·ig·i“ la⭑ naci⭑·ajn lingv⭑·ojn de⭑ „fremd⭑·aj“
          vort⭑·oj est⭑·as […] stult²·e mort⭑·ig·aj por⭑ la⭑ lingv⭑·oj mem⭑ ; neĝ⭑·o fal⭑·is
          sur⭑ la⭑ ankoraŭ⭑ frost⭑·it·an ter⭑·on kaj⭑ pur⭑·ig·is la⭑ ĉiel⭑·on de⭑ la⭑
          blanket⁽⁺⁾·aj nub⭑·oj .

   2.
          Mi pov⭑·as pur⭑·ig·i vi⭑·an kor⭑·on, dir⭑·as la⭑ Sinjor⭑·o, la⭑ Etern⭑·ul·o ; lav⭑·u
          mi·n tut⭑·e pur⭑·e de⭑ mi⭑·a krim⭑·o, kaj⭑ pur⭑·ig·u mi·n de⭑ mi⭑·a pek⭑·o ; antaŭ⭑
          ol⭑ vi sukces⭑·os plen⭑·e pur⭑·ig·i vi·n de⭑ tiu ĉi⭑ kulp⭑·ig·o, ni ne⭑ pov⭑·os
          eĉ⭑ pri·pens⭑·i kondiĉ⭑·ojn de⭑ kontrakt⭑·o ; pur⭑·ig·i de⭑ tiu ĉi⭑ makul⭑·o la⭑
          honor⭑·on de⭑ la⭑ […] famili⭑·o .

   3.
          mi pren⭑·is bros⭑·on kaj⭑ pur⭑·ig·is la⭑ vest⭑·on ; ili pur⭑·ig·u la⭑ altar⭑·on
          de⭑ la⭑ cindr⭑·o ; ni pur⭑·ig·is la⭑ tut⭑·an dom⭑·on ; [mi] pur⭑·ig·us mi⭑·ajn
          man⭑·ojn per⭑ lesiv⭑·o ; la⭑ knab⭑·in·oj al·port⭑·is la⭑ bala⭑·il·on kaj⭑ pur⭑·ig·is
          la⭑ pelt⭑·on de⭑ la⭑ urs⭑·o ; Lot⭑-i⁸·nj·o trov⭑·is en⭑ iu angul⭑·o pluŝ⭑+urs⭑·et·on,
          ĝi est⭑·is komplet²·e polv⭑-kovr⭑·it·a, antaŭ⭑ ol⭑ ŝi frap⭑-pur⭑·ig·is ĝi·n ; la⭑
          son⭑·o de⭑ li⭑·a naz⭑·o, kiam⭑ li ĝi·n pur⭑·ig·as, pov⭑·us pel⭑·i hom⭑·ojn tra⭑
          tru⭑·et·on de⭑ kudr⭑·il·o .

pur⭑·ig·il·o

          Ĉia il⭑·o uz⭑·at·a por⭑ pur⭑·ig·ad·o: ŝi nepr⭑·e dev⭑·is direkt⭑·i si·n tie·n pro⭑
          bala⭑·il·o aŭ⭑ ali⭑·a neces⭑·a dom⭑·a pur⭑·ig·il·o, ĉar⭑ pur⭑·ig·il·ojn ŝi bezon⭑·is
          la⭑ tut⭑·an tag⭑·on ; ili invest⁽⁺⁾·as en⭑ esplor⭑·oj divers⭑+kamp⭑·aj por⭑
          invent⁸·i nov⭑·ajn pur⭑·ig·il·ojn . {lav⭑·il·o}

pur⭑·iĝ·ej·o

          Lok⭑·o aranĝ⭑·it·a aŭ⭑ taŭg⭑·a por⭑ sin⁸-pur⭑·ig·o: tiu ĉambr⭑·o […] est⭑·is ankaŭ⭑
          pur⭑·iĝ·ej·o, tra⭑ kiu pas⭑·ad·is hom⭑·aj anim⭑·oj, en·ir⭑·ant·e el⭑ ĝi en⭑ la⭑
          ĉiel⭑·on de⭑ akir⭑·it·a labor⭑·o, aŭ⭑ en⭑ la⭑ infer⭑·on de⭑ kontraŭ·vol⭑·a
          sen·labor⭑·ec·o . {purgatori²·o}

pur⭑·ism·o

          Zorg⭑·ad·o pri⭑ lingv⭑·a pur⭑·ec·o, pli⭑ vol⭑·e pren⭑·ant·a vort⭑·ojn kaj⭑
          esprim⭑·ojn el⭑ ĝi⭑·a proviz⭑·o, ol⭑ de·prunt⭑·ant·a de⭑ ali⭑·aj lingv⭑·oj:
          elimin⁽⁺⁾·ad·o de⭑ inter·naci⭑·aj vort⭑·oj el⭑ kiu ajn⭑ lingv⭑·o est⭑·as esprim⭑·o
          de⭑ mal·larĝ⭑+anim⭑·a lingv⭑·a pur⭑·ism·o .

          Rim.: PIV trud⭑·as al⭑ tiu vort⭑·o mal·aprob⭑·an nuanc⭑·on: „Tro⭑·a zorg⭑·ad·o
          ...“. Tamen⭑ tio neniel⭑ sekv⭑·as el⭑ la⭑ struktur¹·o de⭑ la⭑ vort⭑·o, kaj⭑
          est⭑·as ekzempl⭑·o de⭑ fremd⭑+lingv⭑·a mis·influ⭑·o, kiu·n ver⭑·a pur⭑·ist·o (kiel⭑
          mi mem⭑) mal·akcept⭑·as.

pur⭑·ist·o

          Tiu, kiu vol⭑·as konserv⭑·i lingv⭑·on pur⭑·a, sen⭑ en·miks⭑·o de⭑ fremd⭑·aj
          influ⭑·oj: ne·fleks⭑·ebl·a pur⭑·ist·o ; ne⭑, – re·bat⭑·as la⭑ pur⭑·ist·o, – dir⭑·u
          pli⭑ ĝust⭑·e: […] ; laŭ⭑ lingv⭑·aj pur⭑·ist·oj, vi ne⭑ est⭑·as bon⭑·a latv⁸·o,
          se⭑ vi skrib⭑·as  anstataŭ⭑  ; la⭑ du⭑ cit⭑·aĵ·oj
          ĉi·supr⭑·aj don⭑·as al⭑ vi specimen¹·on de⭑ la⭑ gust⭑·o de⭑ la⭑ rakont⭑·o-stil⭑·o,
          ĝi ebl⭑·e ne⭑ plen⭑·e kontent⭑·ig·os pur⭑·ist·ojn kiu·j prefer⭑·as si⭑·an
          mitologi¹·on sen·ornam⭑·a .

pur⭑·um·a

          (pri⭑ infan⭑·o) Kiu ne⭑ plu⭑ bezon⭑·as vind⭑·aĵ·ojn.

mal·pur⭑·a

          Ne⭑ pur⭑·a, en·miks⭑·it·a de⭑ fremd⭑·a, naŭz⭑·a element¹·o: ĉiu, kiu ek·tuŝ⭑·os
          ili⭑·an kadavr¹·on, est⭑·os mal·pur⭑·a ĝis⭑ la⭑ vesper⭑·o ; kri⭑·ad·is kaj⭑ si·n
          bat⭑·ad·is kvin⭑ mal·pur⭑·aj infan⭑·aĉ·oj ; la⭑ ond⭑·oj de⭑ la⭑ al·flu⭑·o kraĉ⭑·is
          sal⭑·an, mal·pur⭑·an ŝaŭm⭑·on ; mal·pur⭑·aj hotel⭑·oj ; la⭑ mal·pur⭑·a atmosfer¹·o
          de⭑ grand⭑·aj urb⭑·oj ; mal·pur⭑·ul·o ; ne⭑ el·verŝ⭑·u la⭑ mal·pur⭑·an, antaŭ⭑ ol⭑
          vi hav⭑·as la⭑ pur⭑·an ; tol⭑·aĵ·on mal·pur⭑·an lav⭑·u en⭑ la⭑ dom⭑·o (ne⭑ montr⭑·u
          al⭑ fremd⭑·ul·oj famili⭑·ajn disput⭑·ojn) ; mi lud⭑·as sol⭑·on, kun⭑ sufiĉ⭑·e
          mal·pur⭑·a (ne⭑ {harmoni¹·a} , ne·ĝust⭑·a ton⭑-alt⭑·o) kaj⭑ ne·reg⭑·at·a son⭑·o, ĉar⭑
          mi vol⭑·is kre⭑·i sent⭑·on de⭑ perd⭑·o de⭑ mem·reg⭑·o . {ekskrement¹·a} ,
          {kot⭑·a} , {makul⭑·it·a} , {ŝlim⭑·a}

mal·pur⭑·aĵ·o

          Aĵ⭑·o, element¹·o mal·pur⭑·a: la⭑ karn¹·on de⭑ la⭑ bov⭑·id·o kaj⭑ ĝi⭑·an fel⭑·on kaj⭑
          ĝi⭑·an mal·pur⭑·aĵ·on for·brul⭑·ig·u per⭑ fajr⭑·o ekster⭑ la⭑ tend⭑·ar·o, ĝi est⭑·as
          pek⭑-ofer⭑·o ; li⭑·a vizaĝ⭑·o est⭑·is tiel⭑ kovr⭑·it·a de⭑ mal·pur⭑·aĵ·o, ke⭑ se⭑ oni
          sem⭑·us tie kres²·on, ĝi don⭑·us riĉ⭑·an rikolt⭑·on ; rigard⭑·u […] la⭑
          mal·pur⭑·aĵ·on de⭑ muŝ⭑·oj tie ĉi⭑ en⭑ la⭑ angul⭑·o ; ŝi est⭑·is vir⭑·in·o pur⭑·em·a
          […], neniam⭑ las⭑·is mal·pur⭑·aĵ·ojn amas⭑·iĝ·i en⭑ angul⭑·oj .

mal·pur⭑·ig·i

   (tr)

          En·met⭑·i, en·miks⭑·i fremd⭑·an, mis¹⁹²⁹·an aŭ⭑ naŭz⭑·an substanc²·on: mi tut⭑·e ne⭑
          vol⭑·as mal·pur⭑·ig·i mi⭑·ajn man⭑·ojn, kaj⭑ [ŝi] for·ir⭑·is ; ruĝ⭑·a makul⭑·o,
          pli⭑ kaj⭑ pli⭑ dis·vast⭑·iĝ·ant·a, mal·pur⭑·ig·is li⭑·an ĉemiz⭑·on, en⭑ la⭑ lok⭑·o
          de⭑ la⭑ kor⭑·o ; tiu naŭz⭑·ig·a kraĉ⭑·aĵ·o, kiu ŝpruc⭑·is sur⭑ ŝi⭑·ajn sent⭑·ojn
          kaj⭑ mal·pur⭑·ig·is ŝi⭑·ajn memor⭑·ojn ; [ĉu⭑] est⭑·u vi⭑·a fi·lin⭑·o, kiu unu⭑·a
          mal·pur⭑·ig·u si⭑·an blazon¹·on per⭑ perfid⭑·o kaj⭑ per⭑ fel⭑-oni⭑·o ? kiu lud⭑·as
          kun⭑ kot⭑·o, mal·pur⭑·ig·as la⭑ man⭑·ojn . {makul⭑·i}

mal·pur⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Difekt⭑·iĝ·i pro⭑ al·met⭑·o de⭑ io fremd⭑·a, mal·bon⭑·ig·a: en⭑ la⭑ kot⭑·a veter⭑·o
          mi⭑·a vest⭑·o fort⭑·e mal·pur⭑·iĝ·is ; ha⭑, kiel⭑ ŝi mal·pur⭑·iĝ·is en⭑ la⭑
          bier⭑+far⭑·ej·o ; en⭑ vi⭑·a buŝ⭑·o la⭑ sankt⭑·a vort⭑·o am⭑·o mal·pur⭑·iĝ·as ; la⭑
          river⭑·oj mal·pur⭑·iĝ·is je⭑ signif⭑·a kvant⭑·o da⭑ kupr⭑·o kaj⭑ plumb⭑·o .

akv⭑·o-pur⭑·ig·ej·o

          Instal²·aĵ·o, kie oni pur⭑·ig·as akv⭑·on de⭑ mal·pur⭑·aĵ·oj kaj⭑ ekskrement¹·oj:
          la⭑ unu⭑·a akv⭑·o-pur⭑·ig·ej·o en⭑ Eŭrop⭑·o ek·funkci¹·is en⭑ 1882 en⭑ Frankfurt⁽⁺⁾·o
          ĉe⭑ Majn⁽⁺⁾·o .

blov⭑-pur⭑·ig·i, naz⭑-pur⭑·ig·i

          Pur⭑·ig·i per⭑ tra·blov⭑·o (de⭑ naz⭑·o ks); sen·muk⭑·ig·i: [li] blov⭑-pur⭑·ig·as la⭑
          naz⭑·on kaj⭑ vol⭑·as de·nov⭑·e pren⭑·i la⭑ glas⭑·on, kiam⭑ li sent⭑·as, ke⭑ li
          dev⭑·as tern⭑·i de·nov⭑·e ;  pren⭑·is paper⭑·an poŝ⭑-tuk⭑·on, bru⭑·e
          naz⭑-pur⭑·ig·is en⭑ ĝi·n, kaj⭑ plor⭑·is . {mung⁽⁺⁾·i}

bril⭑-pur⭑·a

          Pro⭑ pur⭑·ec·o re·lum⭑·a, bril⭑·a: [la⭑] cerv⭑·o […] hav⭑·is ĉirkaŭ⭑ la⭑ kol⭑·o
          bril⭑-pur⭑·an kupr⭑·an ring⭑·on ; la⭑ bril⭑-pur⭑·aj rikolt⭑·il·oj de⭑ la⭑
          rikolt⭑·ist·oj bril⭑·is sur⭑ la⭑ gren⭑-kamp⭑·oj ; ĉio est⭑·is nov⭑·a, bril⭑-pur⭑·a
          kaj⭑ bel⭑·a !

frot⭑-pur⭑·ig·i

   (tr)

          {Pur⭑·ig·i} for·ig⭑·ant·e supr⭑·an mal·pur⭑·on per⭑ {frot⭑·ad·o} : li⭑·a or⭑·a kron⭑·o
          kaj⭑ la⭑ sceptr⭑·o est⭑·is frot⭑-pur⭑·ig·it·aj tiel⭑, ke⭑ ĉio aspekt¹·is bel⭑·eg·e
          ; frot⭑-pur⭑·ig·it·a kaj⭑ bril⭑-pur⭑·a la⭑ lantern⭑·o star⭑·is en⭑ angul⭑·o, kie ĝi
          tuj⭑ fal⭑·ad·is en⭑ la⭑ okul⭑·ojn ; mi sam⭑·e lev⭑·ad·is la⭑ lit⭑·ojn, la⭑
          akv⭑·o-sitel⭑·ojn, port⭑·is mal·pur⭑·ajn vest⭑·aĵ·ojn al⭑ la⭑ lav⭑·ej·o,
          frot⭑-pur⭑·ig·is, glad⭑·is ; frot⭑-pur⭑·ig·it·a parget⭑·a plank⭑·o . {skrap⭑·i} ,
          {viŝ⭑·i}

ripoz⭑-pur⭑·ig·i

   (tr)

          {Pur⭑·ig·i} per⭑ ripoz⭑·ig·o, precip⭑·e likv⁸·aĵ·on, kies⭑ mal·pur⭑·aĵ·oj tiel⭑
          al·fund⭑·iĝ·as: mi ripoz⭑-pur⭑·ig·os ili⭑·ajn akv⭑·ojn . {dekant⁽⁺⁾·i} ,
          {precipit⁽⁺⁾·i}

sek⭑~pur⭑·ig·i

   (tr)

          Pur⭑·ig·i per⭑ ĥemi⭑·a, sen·akv⭑·a proced³·o.

sek⭑~pur⭑·ig·ej·o

          Lok⭑·o aŭ⭑ butik⭑·o al⭑ kiu oni port⭑·as tol⭑·aĵ·ojn por⭑ ili⭑·a sek⭑~pur⭑·ig·o:
          kiam⭑ Lidi⁽⁺⁾·a est⭑·is en⭑ Lim⁽⁺⁾·a unu⭑ el⭑ la⭑ lok⭑·aj baha⁽⁺⁾·an·oj, 
          , kiu posed⭑·is sek⭑~pur⭑·ig·ej·on, ofert⁸·is sen·pag⭑·e sek⭑~pur⭑·ig·i ŝi⭑·ajn
          vest⭑·aĵ·ojn .

viŝ⭑-pur⭑·ig·i

   (tr)

          {Pur⭑·ig·i} per⭑ {viŝ⭑·ad·o} : ni de·met⭑·is la⭑ bluz¹·ojn kaj⭑ per⭑ ili
          viŝ⭑-pur⭑·ig·is la⭑ plank⭑·on .

pur⭑·e kaj⭑ nur⭑·e, pur⭑·e kaj⭑ simpl⭑·e

          Ĝust⭑·e dir⭑·it·e, sen⭑ tro⭑·ig·o aŭ⭑ mal·tro⭑·ig·o: mi mi·n demand⭑·as ĉu⭑ tiu
          afer⭑·o pri⭑ la⭑ alban⁸·a krim⭑-metod¹·o ne⭑ est⭑·as pur⭑·e kaj⭑ nur⭑·e antaŭ·juĝ⭑·o,
          kliŝ¹·o ; se⭑ ni sen⭑ antaŭ·juĝ⭑·o konsider⭑·as la⭑ ĉi⭑-supr⭑·an fraz¹·on, ni
          konstat⭑·as, ke⭑ ĝi pur⭑·e kaj⭑ simpl⭑·e esprim⭑·as unu⭑ pas⭑·int·an okaz⭑·aĵ·on
          .

etn⁹·a pur⭑·ig·o, etn⁹·a pur⭑·ig·ad·o

          For·ig⭑·o de⭑ ĉiu·j an⭑·oj de⭑ iu naci⭑·o el⭑ teritori²·o: tiu milit⭑·o de⭑ etn⁹·a
          pur⭑·ig·ad·o per⭑·e de⭑ per·fort⭑·o amar⁴·ig·as mi⭑·an viv⭑·on . {genocid⁽⁺⁾·o} ,
          {masakr⁽⁺⁾·o}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.154 2023/12/12 20:10:26 ]
     __________________________________________________________________