rekt⭑·/·a

rekt⭑·a

   1.
          Ne·kurb⭑·a: rekt⭑·a voj⭑·o est⭑·as pli⭑ mal·long⭑·a, ol⭑ kurb⭑·a ; pied⭑·oj rekt⭑·aj
          ; la⭑ kvar⭑ mal·long⭑·aj, sed⭑ rekt⭑·aj grek⁸·aj vic⭑·oj ek·kur⭑·is antaŭ⭑·en ;
          vi hav⭑·as ankoraŭ⭑ rekt⭑·an dors⭑·on kaj⭑ jun⭑·ajn pied⭑·ojn ; li si·n
          turn⭑·is sur⭑ la⭑ kalkan⭑·o kaj⭑ rekt⭑·a kiel⭑ lanc¹·o ir⭑·is kun⭑ tint⭑·o de⭑ l'⭑
          arm⭑·aĵ·o al⭑ si⭑·a ŝip⭑·et·o ; la⭑ ĉef⭑·aj strat⭑·oj est⭑·is larĝ⭑·aj, rekt⭑·aj kaj⭑
          pavim⭑·it·aj ; [ili] abomen⭑·as jur⭑·on kaj⭑ kurb⭑·ig·as ĉio·n rekt⭑·an ;
          rekt⭑·a kiel⭑ cipres⭑·o.

   2.
          Ne·de·flank⭑·iĝ·ant·e al·cel⭑·a, ne⭑-de·voj⭑·iĝ·a, sen·per⭑·a, sen·ornam⭑·a: mi
          ir⭑·ig·os vi·n sur⭑ rekt⭑·a voj⭑-strek⭑·o ; la⭑ dom⭑·o kiu star⭑·is rekt⭑·e
          kontraŭ⭑ la⭑ loĝ⭑·ej·o de⭑ la⭑ scienc⭑·ul·o ; ambaŭ⭑ ŝov⭑·iĝ·is en⭑ rekt⭑·a
          direkt⭑·o al⭑ la⭑ vir⭑·in·o ; ŝi ir⭑·is rekt⭑·e al⭑ si⭑·a loĝ⭑·ej·o ; neniu
          parol⭑·is rekt⭑·e pri⭑ la⭑ terur⭑·aj nov⭑·aĵ·oj ; vi parol⭑·is rekt⭑·e el⭑ la⭑
          kor⭑·o kaj⭑ bon⭑+intenc⭑·e ; ne·dek⭑+lin⭑·iĝ·a ir⭑·ad·o rekt⭑·e antaŭ⭑·en ; mi
          al·paŝ⭑·is rekt⭑·e al⭑ l’ afer⭑·o ; mult⭑·aj verk⭑·oj est⭑·us skrib⭑·at·aj rekt⭑·e
          (sen·per⭑·e) en⭑ tiu ĉi⭑ lingv⭑·o ; tia labor⭑·o est⭑·us eĉ⭑ rekt⭑·e mal·util⭑·a
          ; rekt⭑·a stil⭑·o; fraz¹·o ne⭑ tut⭑·e bon⭑+stil⭑·a, sed⭑ ne⭑ rekt⭑·e erar⭑·a ; tiam⭑
          vi far⭑·os rekt⭑·e (cert⭑·e) erar⭑·on ; la⭑ prefiks⭑·o „mal“ signif⭑·as
          rekt⭑·an kontraŭ·aĵ⭑·on de⭑ la⭑ ide⭑·o ; traf⭑·i per⭑ la⭑ parol⭑·o rekt⭑·e en⭑ la⭑
          vizaĝ⭑·on .

   3.
          Vertikal⭑·e star⭑·ant·a: la⭑ vir⭑·in·oj sid⭑·is […] aŭ⭑ star⭑·is rekt⭑·e,
          fervor⭑·e preĝ⭑·ant·e ; ten⭑·u vi·n tut⭑·e rekt⭑·e, tio bon⭑·e aspekt¹·as ; li
          rekt⭑·iĝ·is kaj⭑ kun⭑ lev⭑·it·a kap⭑·o rigard⭑·is la⭑ stel⭑·ojn ; tiu·j ĉi⭑
          vort⭑·oj […] en·puŝ⭑·is si⭑·ajn pik⭑·il·ojn en⭑ ĉiu·jn punkt⭑·ojn de⭑ ŝi⭑·a
          korp⭑·o: ŝi subit⭑·e rekt⭑·iĝ·is, lev⭑·is la⭑ kap⭑·on .

   4.
          Sen·per⭑·a, sen·prepozici⭑·a: la⭑ uz⭑·ant·oj ne⭑ sci⭑·as, kiu el⭑ la⭑
          komplement²·oj, laŭ⭑ la⭑ senc⭑·o de⭑ la⭑ vort⭑·oj, est⭑·as la⭑ rekt⭑·a kaj⭑
          dev⭑·as est⭑·i esprim⭑·at·a per⭑ akuzativ⭑·o, kaj⭑ kiu est⭑·as mal·rekt⭑·a kaj⭑
          dev⭑·as est⭑·i esprim⭑·at·a per⭑ prepozici⭑·o .

   5.

        a)
                (p.p. {angul⭑·o} ) {Ort⁸·a} .

        b)
                (p.p. {sum⭑·o} de⭑ {vektor⁽⁺⁾·aj sub·spac⭑·oj} ) Tia, ke⭑ ajn⭑·a ĝi⭑·a
                element¹·o esprim⭑·iĝ·as nur⭑ unu⭑+manier⭑·e kiel⭑ sum⭑·o de⭑ element¹·oj
                en⭑ la⭑ sub·spac⭑·oj: se⭑ la⭑ sum⭑·o de⭑ du⭑ sub·spac⭑·oj est⭑·as rekt⭑·a,
                tiam⭑ ili⭑·a {komun⭑·aĵ·o} egal⭑·as al⭑  . {komplement²·a} .

   6.
          Unu⭑+direkt⭑·a (vd ĉe⭑ {rekt⭑·a kurent⁸·o} ): la⭑ karbon⁴-mikrofon²·o funkci¹·as
          per⭑ modul¹·ad·o de⭑ rekt⭑·a kurent⁸·o . {altern⭑·a kurent⁸·o}

   7.
          Cit⭑·ant·a ies⭑ vort⭑·ojn, sen⭑ sub·ord⭑·ig·a proced³·o: ne·rekt⭑·a parol⭑·o
          diferenc⭑·as de⭑ rekt⭑·a parol⭑·o, t.e. sen·ŝanĝ⭑·a cit⭑·aĵ·o, kiu ne⭑ est⭑·as
          sub·fraz¹·o, kaj⭑ kiu do⭑ ne⭑ hav⭑·as subjunkci⁽⁺⁾·on . {cit⭑·il·o} {ne·rekt⭑·a}

rekt⭑·o

   1.
          Ec⭑·o est⭑·i rekt⭑·a: per⭑ si⭑·a sen·mov⭑·ec·o, angulesko de⭑ la⭑ form⭑·oj kaj⭑
          baston⭑·ec·a rekt⭑·o de⭑ la⭑ krur⭑·oj ĝi eĉ⭑ de·proksim⭑·e simil⭑·as ĉip⁽⁺⁾·an
          spic⭑+kuk⭑·an ĉeval⭑·et·on .

   2.

        a)
                Ne·kurb⭑·a {lini⭑·o} , ambaŭ·flank⭑·e sen·fin⭑·a: tra⭑ du⭑ punkt⭑·oj
                tra·ir⭑·as mult⭑·aj kurb⭑·oj, sed⭑ nur⭑ unu⭑ rekt⭑·o; {rekt⭑·o-ŝnur⭑·o} .

                Rim.: Kompren⭑·ebl·e tem⭑·as pri⭑ naiv⭑·a difin⭑·o de⭑ unu⭑ el⭑ la⭑ plej⭑
                baz¹·aj noci⁽⁺⁾·oj de⭑ element¹·a geometri¹·o.

        b)
                {Afin⁽⁺⁾·a rekt⭑·o} aŭ⭑ {vektor⁽⁺⁾·a rekt⭑·o} , laŭ⭑ la⭑ kun·tekst⭑·o.

rekt⭑+ar⭑·a

          (p.p. ne·eben⭑·a {surfac⁸·o} ) Egal⭑·a al⭑ la⭑ kun·aĵ⭑·o de⭑ ĉiu·j rekt⭑·oj,
          inkluzivataj de⭑ ĝi: rekt⭑+ar⭑·an surfac⁸·on oni pov⭑·as intuici⁽⁺⁾·e
          prezent⭑·i al⭑ si kiel⭑ la⭑ spur⁸·on de⭑ iu rekt⭑·o, kiu mov⭑·iĝ·as en⭑ la⭑
          spac⭑·o; {cilindr¹·oj} , {konoid⁽⁺⁾·oj} kaj⭑ {konus⭑·oj} laŭ·difin⭑·e est⭑·as
          rekt⭑+ar⭑·aj surfac⁸·oj.

          Rim.: La⭑ termin⭑·o ne⭑ est⭑·as tre⭑ logik¹·a, ĉar⭑ rekt⭑+ar⭑·a surfac⁸·o ne⭑
          est⭑·as „ar⭑·o da⭑ rekt⭑·oj“, sed⭑ ja⭑ ar⭑·o de⭑ la⭑ punkt⭑·oj de⭑ ĉiu·j ĉi⭑
          rekt⭑·oj. La⭑ metafor¹·o per⭑ „rekt⭑·il·o“, kiu·n uz⭑·as la⭑ franc⭑·a kaj⭑ la⭑
          rus⭑·a pov⭑·us est⭑·i pli⭑ bon⭑·a baz¹·o por⭑ la⭑ koncern⭑·a termin⭑·o. Not⭑·ind·as,
          ke⭑  uz⭑·as ĉi⭑-senc⭑·e la⭑ termin⭑·on „rek⁽⁺⁾-te⭑-nask⭑·it·a“, tamen⭑ ne⭑
          sekv⭑·ind·a pro⭑ la⭑ strang⭑·ec·o de⭑ la⭑ kun·met⭑·aĵ·o sam⭑·e kiel⭑
          „rekt⭑·o-est⭑·ig·ebl·a“ trov⭑·ebl·a en⭑ .

rekt⭑·ig·i

   1.
          Far⭑·i io·n rekt⭑·a: rigard⭑·u la⭑ far⭑·on de⭑ Di⭑·o; ĉar⭑ kiu pov⭑·as tio·n
          rekt⭑·ig·i, kio·n Li kurb⭑·ig·is ? re·rekt⭑·ig·i ; Mart⭑·a star⭑·is ĉe⭑ la⭑ mur⭑·o,
          pal⭑·a kiel⭑ marmor⭑·o, kun⭑ el·rekt⭑·ig·it·a tali⭑·o kaj⭑ kun⭑ fulm⭑·oj en⭑ la⭑
          okul⭑·oj ;  fier⭑·e si·n rekt⭑·ig·is .

   2.
          Aranĝ⭑·i tekst⭑·on tiel⭑, ke⭑ difin⭑·it·aj part⭑·oj est⭑·as en⭑ vertikal⭑·oj:
          rekt⭑·ig·i nombr⭑·ojn laŭ⭑ la⭑ kom⭑·oj ; la⭑ kutim⭑·a manier⭑·o de⭑ kompost⭑·ad·o
          est⭑·as, ke⭑ oni iom⭑ en·salt⭑·ig·as la⭑ pentametr²·ojn, princip⭑·e tamen⭑
          hav⭑·as mal·dekstr⭑·e rekt⭑·ig·it·ajn lini⭑·ojn .

          Rim.: Pli⭑ preciz⭑·e oni pov⭑·us dir⭑·i „laŭ·rekt⭑·ig·i“ por⭑ tiu ĉi⭑ senc⭑·o.
          {al·kadr⭑·ig·i} , {rembur⭑·i}

   3.
          Trans·form⭑·i {altern⭑·an kurent⁸·on} en⭑ {rekt⭑·an kurent⁸·on} , aŭ⭑ eĉ⭑
          (plej⭑ oft⭑·e kaj⭑ pli⭑ special⭑·e) en⭑ {konstant⭑·an kurent⁸·on} .
          {rektif⁽⁺⁾·i^3}

rekt⭑·ig·il·o

          Aranĝ⭑·aĵ·o por⭑ trans·form⭑·i {altern⭑·an kurent⁸·on} en⭑ {kurent⁸·on rekt⭑·an}
          aŭ⭑ eĉ⭑ {konstant⭑·an} : la⭑ kupr⭑·a oksid⁴·a rekt⭑·ig·il·o kaj⭑ kristal⭑·a
          detekt⁽⁺⁾·il·a diod⁽⁺⁾·o est⭑·is sci⭑·at·aj antaŭ⭑ la⭑ transistor⁹·o, sed⭑ est⭑·as
          ne·ebl⭑·e amplif⁽⁺⁾·i signal⭑·on per⭑ ili .

          Rim.: En⭑ la⭑ literatur⭑·o trov⭑·ebl·as ankaŭ⭑ {rektif⁽⁺⁾·il·o} kaj⭑ rekt⭑·il·o.

rekt⭑·il·o

          Il⭑·o, uz⭑·at·a por⭑ desegn⭑·i rekt⭑·ajn lini⭑·ojn: T-kapa rekt⭑·il·o ; la⭑
          eŭklid⁽⁺⁾·a distanc¹·o […] est⭑·as la⭑ „ordinar⭑·a“ distanc¹·o inter⭑ du⭑
          punkt⭑·oj, mezur⭑·ebl·a per⭑ rekt⭑·il·o .

du⭑·on-rekt⭑·o

          (en⭑ {afin⁽⁺⁾·a spac⭑·o} ) {Ar⭑·o} de⭑ ĉiu·j punkt⭑·oj de⭑ la⭑ tip¹·o  ,
          kie  est⭑·as iu punkt⭑·o (ĝi⭑·a {origin¹·o} ),  est⭑·as iu ne·nul⭑·a
          vektor⁽⁺⁾·o (direkt⭑·ant·a vektor⁽⁺⁾·o) kaj⭑  est⭑·as arbitr⭑·a pozitiv¹·a
          reel⁽⁺⁾·o: la⭑ radius⁽⁺⁾·a du⭑·on-rekt⭑·o ; du⭑·on-rekt⭑·o ne⭑ est⭑·as afin⁽⁺⁾·a sub·spac⭑·o;
          intuici⁽⁺⁾·e, du⭑·on-rekt⭑·o kun⭑ origin¹·o  est⭑·as ĉiu el⭑ la⭑ du⭑ lini⭑·oj,
          kiu·jn oni est⭑·ig·as, romp⭑·ant·e rekt⭑·on ĉe⭑ unu⭑ ĝi⭑·a punkt⭑·o  .

el·rekt⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Rekt⭑·ig·i si⭑·ajn dors⭑·on kaj⭑ nuk⭑·on post⭑ kurb⭑·a sin⁸-ten⭑·o: ŝi
          el·rekt⭑·iĝ·is, vol⭑·is halt⭑·ig·i la⭑ ĉeval⭑·on kaj⭑ de·salt⭑·i ; Ale⭑·ĉj·o
          el·rekt⭑·iĝ·is kaj⭑ al·met⭑·is la⭑ man⭑·on al⭑ la⭑ kor⭑·o .

mal·rekt⭑·a

   1.
          Hav⭑·ant·a kurb⭑·ojn, angul⭑·ojn: mal·rekt⭑·aj strat⭑·oj kaj⭑ strat⭑·et·oj ;
          mal·rekt⭑·a est⭑·as la⭑ voj⭑·o de⭑ hom⭑·o kulp⭑·a .

   2.
          Ne⭑ rekt⭑·e al·cel⭑·a, uz⭑·ant·a per⭑·ad·on, krom·voj⭑·on: mal·rekt⭑·a parol⭑·ad·o;
          mal·rekt⭑·a pens⭑·ad·o ; mal·rekt⭑·aj alud⭑·oj ; Albani⁽⁺⁾·o iĝ⭑·os transit¹·a
          punkt⭑·o inter⭑ la⭑ okcident⭑·a kaj⭑ orient⭑·a merkat⁴·oj, ankaŭ⭑ la⭑
          dis·volv⭑·iĝ·o de⭑ sud⭑·a Itali⁽⁺⁾·o mal·rekt⭑·e est⭑·as lig⭑·it·a al⭑ ĝi ; rekt⭑·aj
          kaj⭑ mal·rekt⭑·aj ŝtat⭑·aj subvenci⁴·oj ; ĝis⭑ nun⭑ la⭑ ekzist⭑·o de⭑ planed⭑·oj
          ekster⭑ ni⭑·a sun⭑-sistem⭑·o est⭑·is pruv⭑·at·a per⭑ mal·rekt⭑·aj metod¹·oj .

   3.
          Klin⭑·it·a, ne·vertikal⭑·a: la⭑ tabl⭑·o star⭑·as mal·rekt⭑·e ; la⭑ pord⭑·o
          de·lev⭑·iĝ·is de⭑ unu⭑ hok⭑·o kaj⭑ pend⭑·is tiel⭑ mal·rekt⭑·e, ke⭑ tra⭑ la⭑ fend⭑·o
          oni pov⭑·is tra·ŝov⭑·iĝ·i ; unu⭑ fenestr⭑·o sid⭑·is mal·rekt⭑·e, la⭑ pord⭑·o
          est⭑·is tro⭑ mal·alt⭑·a .

ne·rekt⭑·a

          Cit⭑·ant·a ies⭑ vort⭑·ojn sub⭑ form⭑·o de⭑ de·pend⭑·a propozici²·o: en⭑ la⭑
          ne·rekt⭑·a parol⭑·o oni konserv⭑·as la⭑ temp⭑·on kaj⭑ mod⭑·on de⭑ la⭑ rekt⭑·a
          parol⭑·o. {rekt⭑·a}

          Rim.: Ne·rekt⭑·a parol⭑·o ordinar⭑·e est⭑·as ke⭑-fraz¹·o aŭ⭑ demand⭑·a
          sub·fraz¹·o. […] Oft⭑·e oni dev⭑·as iom⭑ ŝanĝ⭑·i la⭑ form⭑·on de⭑ la⭑ origin¹·a
          dir⭑·o aŭ⭑ pens⭑·o. Ekzempl⭑·e, Petr⭑·o dir⭑·is: „Mi vol⭑·as don⭑·i io·n al⭑ vi
          morgaŭ⭑.“ ⭢ Petr⭑·o dir⭑·is, ke⭑ li vol⭑·as don⭑·i io·n al⭑ mi la⭑ post⭑·an
          tag⭑·on. Ekzempl⭑·e, Karl⁽⁺⁾·o demand⭑·is: „Ĉu⭑ vi vol⭑·as ir⭑·i kun⭑ mi
          hodiaŭ⭑?“ ⭢ Karl⁽⁺⁾·o demand⭑·is, ĉu⭑ mi vol⭑·as ir⭑·i kun⭑ li tiu·n tag⭑·on.
          Ekzempl⭑·e, hieraŭ⭑ li dir⭑·is: „Kial⭑ vi vol⭑·as far⭑·i tio·n nun⭑ kaj⭑ ne⭑
          post⭑·e!“ ⭢ Hieraŭ⭑ li dir⭑·is, kial⭑ mi vol⭑·as far⭑·i tio·n tuj⭑ (aŭ⭑
          tiu+moment⭑·e aŭ⭑ tiam⭑) kaj⭑ ne⭑ post⭑·e. Ekzempl⭑·e, mi vol⭑·as dir⭑·i: „Ir⭑·u
          tie·n!“ ⭢ Mi vol⭑·as, ke⭑ vi ir⭑·u tie·n.

sam⭑~rekt⭑·a

          (p.p. {punkt⭑·oj} aŭ⭑ ar⭑·oj da⭑ punkt⭑·oj) Aparten⭑·ant·aj al⭑ (aŭ⭑
          inkluzivataj de⭑) unu⭑ sam⭑·a {rekt⭑·o} : du⭑ punkt⭑·oj est⭑·as ĉiam⭑
          sam⭑~rekt⭑·aj; sam⭑~rekt⭑·aj strek⭑·oj (segment²·oj el⭑ unu⭑ sam⭑·a rekt⭑·o); ĉiu
          punkt⭑·o de⭑ {strek⭑·o} est⭑·as sam⭑~rekt⭑·a kun⭑ ties⭑ rand⭑·oj; tra⭑ tri⭑
          ne·sam⭑~rekt⭑·aj punkt⭑·oj tra·ir⭑·as nur⭑ unu⭑ eben⭑·o.

afin⁽⁺⁾·a rekt⭑·o

          {Unu⭑+dimensi⁴·a} {afin⁽⁺⁾·a spac⭑·o} .

eŭler⁽⁺⁾·a rekt⭑·o

          (de⭑ ne·egal⭑+later⁴·a {tri⭑-angul⭑·o} ) {Rekt⭑·o^2} , tra·ir⭑·ant·a ĝi⭑·an
          {ortocentr⁽⁺⁾·on} , ĝi⭑·an {pez⭑·o-centr⭑·on} , la⭑ centr⭑·on de⭑ ĝi⭑·a
          {ĉirkaŭ·skrib⭑·it·a} cirkl⁸·o kaj⭑ la⭑ centr⭑·on de⭑ la⭑ {eŭler⁽⁺⁾·a cirkl⁸·o} :
          la⭑ alt⭑·o-centr⭑·o, la⭑ pez⭑·o-centr⭑·o, centr⭑·o de⭑ ĉirkaŭ·skrib⭑·it·a cirkl⁸·o
          kaj⭑ centr⭑·o de⭑ la⭑ eŭler⁽⁺⁾·a cirkl⁸·o ĉiu·j kuŝ⭑·as sur⭑ sol⭑·a rekt⭑·o nom⭑·at·a
          la⭑ eŭler⁽⁺⁾·a rekt⭑·o . {Eŭler⁽⁺⁾·o.}

vektor⁽⁺⁾·a rekt⭑·o

          {Unu⭑+dimensi⁴·a} {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.146 2023/10/20 19:20:37 ]
     __________________________________________________________________