vidu ankaŭ la klarigojn
romp⭑·/·i
romp⭑·i
(tr)
1.
{Difekt⭑·i} objekt⭑·on dis·ig⭑·ant·e ĝi·n per·fort⭑·e en⭑ du⭑ aŭ⭑ plur⁴·ajn
pec⭑·ojn, ĉu⭑ per⭑ bat⭑·o, ĉu⭑ per⭑ puŝ⭑·o, ĉu⭑ per⭑ tir⭑·o, ĉu⭑ per⭑ prem⭑·o:
romp⭑·i vaz⭑·on ; romp⭑·i la⭑ spegul⭑·on ; romp⭑·i la⭑ glaci⭑·on ; li kuŝ⭑·is
kaj⭑ ĝem⭑·is, ĉar⭑ unu⭑ li⭑·a pied⭑·o est⭑·is romp⭑·it·a ; pli⭑ ol⭑ unu⭑ ost⭑·o
est⭑·is romp⭑·it·a ; vir⭑·in·o ĵet⭑·is muel⭑-ŝton⭑·on sur⭑ la⭑ kap⭑·on de⭑
kaj⭑ romp⭑·is al⭑ li la⭑ krani⭑·on ; [li] sen·ĉes⭑·e risk⭑·ant·e
romp⭑·i al⭑ si la⭑ kol⭑·on, grimp³·is […] alt⭑·en ĝis⭑ la⭑ supr⭑·o ; romp⭑·i la⭑
mur⭑·ojn inter⭑ la⭑ popol⭑·oj ; verk⭑·ist·oj daŭr⭑·ig·as romp⭑·i al⭑ si la⭑
kap⭑·on per⭑ la⭑ koncept²·o „liber⭑·o” (pen⭑·i por⭑ trov⭑·i ide⭑·on, rimed⭑·on,
vd {cerb⭑·um·i} ); neniu romp⭑·os al⭑ si la⭑ cerb⭑·on por⭑ el·trov⭑·i kaŝ⭑·it·an
nom⭑·on ; romp⭑·it·a ark⭑·aĵ·o ( {ogiv¹·o} ); romp⭑·it·a de⭑ la⭑ mal·san⭑·o ;
romp⭑·i (mal·observ⭑·i) si⭑·an vort⭑·on , si⭑·an sankt⭑·an promes⭑·on ; se⭑ ni
[la⭑ Fundament⭑·on] romp⭑·os sen⭑ ia⭑ tre⭑ grav⭑·a bezon⭑·o […] tiam⭑ la⭑ tut⭑·a
lingv⭑·o ruin⭑·iĝ·os ; far⭑·i en·romp⭑·on en⭑ la⭑ urb⭑·on ; penetr⭑·i tra·romp⭑·e
(per·fort⭑·e) en⭑ la⭑ tend⭑·ar·on .
2.
{Inter·romp⭑·i^1} : romp⭑·i la⭑ silent⭑·on [li] romp⭑·is la⭑ kviet⭑·on:
ankoraŭ⭑ io·n mi vol⭑·as demand⭑·i vi·n ; romp⭑·i la⭑ ekvilibr²·on, la⭑
pac⭑·on; romp⭑·i la⭑ kontinu⁴·ec·on ; la⭑ emoci³·o romp⭑·is li⭑·an voĉ⭑·on ;
unu⭑-sol⭑·a kontraŭ⭑·a vot⁽⁺⁾·o romp⭑·is la⭑ unu⭑+anim⭑·ec·on de⭑ la⭑ balot²·o; romp⭑·i
la⭑ diplomati⭑·ajn rilat⭑·ojn kun⭑ iu regn⭑·o; kiam⭑ ili vol⭑·is far⭑·iĝ·i
monaĥ⭑·oj tie ĉi⭑, ili dev⭑·is romp⭑·i ĉiu·n rilat⭑·on kun⭑ si⭑·a land⭑·o kaj⭑
si⭑·a famili⭑·o ; ( {ŝir⭑·i} , {fend⭑·i} , {tranĉ⭑·i} . ); kun⭑ la⭑ tradici¹·o
[…] romp⭑·i subit⭑·e per⭑ unu⭑ foj⭑·o est⭑·us iom⭑ danĝer⭑·e ; ne⭑ romp⭑·i
subit⭑·e kun⭑ la⭑ kutim⭑·oj de⭑ ali⭑·aj lingv⭑·oj ; la⭑ fakt¹·oj elokvent⭑·e
romp⭑·is tiu·n opini⭑·on; verd⭑·aj park⭑·oj romp⭑·as la⭑ unu⭑+ton⭑·ec·on; por⭑
far⭑·i romp⭑·on en⭑ tiu al·kutim⭑·iĝ·o mi ne⭑ vid⭑·as ia·n grav⭑·an neces⭑·on .
3.
Ced⭑·ig·i, venk⭑·i: romp⭑·i la⭑ kontraŭ·star⭑·on, indiferent⭑·ec·on; romp⭑·i la⭑
ĝis⭑~nun⭑·an rekord²·on ; la⭑ mal·facil⭑·aĵ·oj de⭑ la⭑ entrepren⭑·o romp⭑·is li⭑·an
kuraĝ⭑·on; ĉiu·j ek·prov⭑·oj de⭑ liber⭑·iĝ·o est⭑·is romp⭑·it·aj; malgraŭ⭑ ĉiu·j
persekut⭑·oj la⭑ am⭑·o de⭑ la⭑ popol⭑·o por⭑ sen·de·pend⭑·ec·o rest⭑·is
ne·romp⭑·it·a; mi romp⭑·os vi⭑·an fier⭑·an obstin⭑·ec·on ; romp⭑·i la⭑ monopol¹·on
de⭑ la⭑ en·land⭑·aj entrepren⭑·oj .
{detru⭑·i} , {fal⭑·ig·i} , {frakas⭑·i}
romp⭑·o
Ag⭑·o romp⭑·i; rezult²·o de⭑ tiu ag⭑·o:
1.
per⭑ materi¹·a difekt⭑·o: romp⭑·on pro⭑ romp⭑·o, okul⭑·on pro⭑ okul⭑·o, dent⭑·on
pro⭑ dent⭑·o ; hom⭑·ar·o sopir⭑·as je⭑ romp⭑·o de⭑ bar⭑·oj ; oni risk⭑·as la⭑
romp⭑·on de⭑ si⭑·aj ost⭑·oj .
2.
per⭑ drast⁹·a ĉes⭑·ig·o de⭑ iu stabil⁹·a stat⭑·o, de⭑ konvenci²·o ktp: romp⭑·o
de⭑ edz⭑·ig·a promes⭑·o ; romp⭑·o de⭑ la⭑ pac⭑·o ; far⭑·iĝ·int·e rajt⭑·aj ge·edz⭑·oj,
[ili] trov⭑·iĝ·is kun·lig⭑·it·aj unu⭑ kun⭑ la⭑ ali⭑·a per⭑ lig⭑·il·o, kies⭑ romp⭑·o
est⭑·is ebl⭑·a nur⭑ de⭑ la⭑ mort⭑·o ; far⭑·i pro⭑ tia bagatel⭑·a motiv¹·o romp⭑·on
en⭑ la⭑ lingv⭑·o tut⭑·e ne⭑ est⭑·as ind⭑·e . {fend⭑·o^2} , {skism¹·o^2}
romp⭑·ebl·a
Kio·n oni pov⭑·as pli⭑ aŭ⭑ mal·pli⭑ facil⭑·e romp⭑·i: la⭑ regn⭑·o est⭑·os part⭑·e
fortik⭑·a, part⭑·e romp⭑·ebl·a ; mizer⭑·aj, facil⭑·e romp⭑·ebl·aj ŝip⭑·oj ;
vitr⭑·o est⭑·as romp⭑·ebl·a kaj⭑ tra·vid⭑·ebl·a ; romp⭑·ebl·a kaj⭑ tuŝ⭑·o-tim⭑·a
porcelan⭑·o ; inter⭑ ili ekzist⭑·as ne·romp⭑·ebl·a lig⭑·o .
romp⭑·iĝ·em·a
Facil⭑·e romp⭑·iĝ·ant·a; {mal·fortik⭑·a} , {fragil⁽⁺⁾·a} : kolekt⭑·ad·i […]
romp⭑·iĝ·em·ajn vi⭑~tro·sonor⭑·il·et·ojn ; pac⭑·o est⭑·as sam⭑·e romp⭑·iĝ·em·a kiel⭑
ov⭑·o .
romp⭑·iĝ·i
Ŝir⭑·iĝ·i kaj⭑ dis·iĝ⭑·i al⭑ plur⁴·aj part⭑·oj: kie mal·dik⭑·e, tie romp⭑·iĝ·as ;
la⭑ arb⭑·oj preskaŭ⭑ romp⭑·iĝ·as sub⭑ la⭑ mult⭑·eg·o da⭑ frukt⭑·oj; ŝi⭑·a
tuŝ⭑·it·ec·o el·romp⭑·iĝ·is (subit⭑·e montr⭑·iĝ·is, kvazaŭ⭑ romp⭑·ant·e io·n,
eksplod⭑·is) per⭑ laŭt⭑·a plor⭑·ad·o ; li⭑·aj trem⭑·ant·aj man⭑·oj ne⭑ pov⭑·is
ten⭑·i la⭑ plad⭑·et·on, ĝi fal⭑·is ter⭑·en kaj⭑ romp⭑·iĝ·is .
romp⭑·it·aĵ·o
Pec⭑·o de⭑ io romp⭑·it·a; {romp⭑·o-pec⭑·o} , dis·romp⭑·aĵ·o: romp⭑·it·aĵ·oj de⭑
ŝip⭑·oj ; tie kuŝ⭑·is romp⭑·it·aĵ·oj de⭑ teler⭑·oj, romp⭑·it·aj gips⭑·aj
figur⭑·oj, ĉifon⭑·oj ; mi ĵet⭑·os vi⭑·ajn kadavr¹·ojn sur⭑ la⭑ romp⭑·it·aĵ·ojn
de⭑ vi⭑·aj idol⭑·oj ; tiu·j rub⭑·aĵ·oj inkluziv²·as ŝip⭑·ojn, fiŝ⭑-ret⭑·ojn,
dis·romp⭑·it·aĵ·ojn de⭑ fabrik⭑·oj kaj⭑ dom⭑·oj, aŭt⁸·oj kaj⭑ ĉia+spec⭑·aj aĵ⭑·oj .
de·romp⭑·i
(tr)
Pren⭑·i romp⭑·ant·e: kelk⭑·aj el⭑ la⭑ branĉ⭑·oj de·romp⭑·iĝ·is ; ŝi en·ŝtel⭑·iĝ·is
en⭑ la⭑ ĝarden⭑·on, de·romp⭑·is flor⭑·on de⭑ la⭑ bed⭑·oj ; se⭑ la⭑ arb⭑·o fal⭑·is,
ĉiu branĉ⭑·on de·romp⭑·as (oni ne⭑ plu⭑ respekt⭑·as fal⭑·int·on) ; vi
de·romp⭑·os vi⭑·an pan⭑·on por⭑ mal·sat⭑·ul·o ; unu⭑ el⭑ tiu·j vi⭑~trop²·ec·et·oj,
kiu·j de·romp⭑·iĝ·is de⭑ la⭑ spegul⭑·o .
dis·romp⭑·i
(tr)
Tut⭑·e dis·pec⭑·ig·i, {frakas⭑·i} : li dis·romp⭑·is ĉiu·jn or⭑·ajn vaz⭑·ojn ; li
dis·romp⭑·is mi⭑·ajn dent⭑·ojn ; la⭑ ter⭑·o est⭑·is kovr⭑·it·a per⭑ dis·romp⭑·aĵ·oj;
tiu artikol⭑·o dis·romp⭑·is la⭑ indiferent⭑·ec·on de⭑ la⭑ publik⭑·o; li⭑·aj
bon⭑·aj intenc⭑·oj dis·romp⭑·iĝ·is kontraŭ⭑ li⭑·a mal·fid⭑·o; la⭑ mal·gaj⭑·a
rakont⭑·o de⭑ mi⭑·a dis·romp⭑·it·a viv⭑·o .
dis·romp⭑·iĝ·i
Dis·iĝ⭑·i en⭑ mult⭑·ajn er⭑·ojn, {frakas⭑·iĝ·i} : la⭑ ov⭑·oj […] baldaŭ⭑
dis·romp⭑·iĝ·is ; li⭑·a star⭑·ad·o li⭑·a regn⭑·o dis·romp⭑·iĝ·os kaj⭑ divid⭑·iĝ·os ;
dis·romp⭑·iĝ·is kutim⭑·aj hom⭑·aj rilat⭑·oj, mal·aper⭑·is em⭑·o help⭑·i unu⭑ la⭑
ali⭑·an .
en·romp⭑·i
En·ir⭑·i ie, romp⭑·ant·e protekt¹·it·an en·ir⭑·ej·on, fenestr⭑·on ks, precip⭑·e
por⭑ ŝtel⭑·i aŭ⭑ spion⭑·i: mi ir⭑·as re·turn⭑·e, en·romp⭑·as la⭑ pord⭑·ojn, mi
li·n trov⭑·as ; ni dev⭑·os ŝtel⭑·e en·romp⭑·i en⭑ li⭑·an apartament³·on ; [jen⭑
mi star⭑·as] marŝ⭑+ord⭑·e kun⭑·e kun⭑ la⭑ ali⭑·aj poŝ⭑·o-ŝtel⭑·ist·oj, en·romp⭑·ist·oj
kaj⭑ fuĝ⁸·int·aj pun⭑-kapt⭑·it·oj ; tiu ĉi⭑ foli⭑·um·il·o rapid⭑·e far⭑·iĝ·us la⭑
unu⭑·a cel⭑·o de⭑ virus⁹-program¹·ant·oj kaj⭑ en·romp⭑·ist·oj . {en·krak⭑·i}
en·romp⭑·o
Subit⭑·a kaj⭑ perturb⁽⁺⁾·a aper⭑·o: oni far⭑·is en·romp⭑·on en⭑ la⭑ urb⭑·on kaj⭑
ĉiu·j milit⭑·ist·oj for·kur⭑·is en⭑ la⭑ nokt⭑·o ; la⭑ en·romp⭑·o de⭑ en⭑
la⭑ famili⭑·an ĉiu·tag⭑·ec·on don⭑·is al⭑ ĉi⭑ tiu nov⭑·ajn nuanc⭑·ojn ; la⭑
foli⭑·um·il·o perd⭑·as merkat⁴-kvot⁽⁺⁾·ojn al⭑
si⭑·aj konkur⭑·ant·oj […] unu⭑·a+vic⭑·e kaŭz⭑·it·a de⭑ la⭑ mult⭑·aj sekur⁴·ec-tru⭑·oj
kaj⭑ la⭑ kun⭑ ili lig⭑·it·aj vir⭑·us- kaj⭑ en·romp⭑·--atak⭑·oj .
inter·romp⭑·i
(tr)
1.
Ĉes⭑·ig·i la⭑ kontinu⁴·ec·on de⭑ io; {romp⭑·i^2} : ili ne⭑ inter·romp⭑·is si⭑·an
lud⭑·ad·on ; iu ek·lud⭑·is kelk⭑·e da⭑ akord¹·oj sur⭑ la⭑ fortepian⭑·o kaj⭑ tuj⭑
inter·romp⭑·is ; la⭑ silent⭑·on inter·romp⭑·is ek·kri⭑·o ; ni re·ven⭑·u al⭑ ni⭑·a
inter·romp⭑·it·a analiz¹·ad·o .
2.
Mem⭑ ek·parol⭑·ant·e, ĉes⭑·ig·i la⭑ parol⭑·on al⭑ iu: ho⭑ ne⭑! inter·romp⭑·is ŝi·n
Klar⭑·o ; ĉio est⭑·as mensog⭑·o! inter·romp⭑·is du⭑·on+voĉ⭑·e unu⭑ el⭑ la⭑
adjutant¹·oj .
tra·romp⭑·i
Sukces⭑·e trans·pas⭑·i bar⭑·aĵ·on: oni tra·romp⭑·os en⭑ la⭑ mur⭑·o apertur⁶·on,
por⭑ el·konduk⭑·i li·n ; la⭑ unu⭑·a radi⭑·o de⭑ la⭑ sun⭑·o tra·romp⭑·is la⭑ nub⭑·on
; ni hav⭑·us nur⭑ mal·gajn⭑·ant·ojn – alt⭑·a prez⭑·o por⭑ tra·romp⭑·i la⭑
diabl⭑·an cirkl⁸·on ; unu⭑ atent⭑·ind·an tra·romp⭑·on Esperant⭑·o jam⭑
ating⭑·is: ĝi far⭑·iĝ·is trans·generaci⭑·a viv⭑·ant·a lingv⭑·o ; konstru⭑·i
tia·n lig⭑·il·on signif⭑·os grand⭑·an teknik³·an tra·romp⭑·on .
kap⭑+romp⭑·a
Cerb⭑·o-streĉ⭑·a: kiel⭑ kap⭑+romp⭑·aj est⭑·as la⭑ dev⭑·oj de⭑ urb⭑·estr·o! tre⭑
grand⭑·a est⭑·as la⭑ mal·facil⭑·ec·o el·lern⭑·i la⭑ 33 kap⭑-romp⭑·ant·ajn
ŝlos⭑·il·ojn .
kol⭑+romp⭑·a
Tre⭑ danĝer⭑·a, tre⭑ risk⭑·a: la⭑ perd⭑·it·oj ne⭑ kred⭑·is, ke⭑ tiom⭑ kol⭑+romp⭑·a
entrepren⭑·o pov⭑·us sukces⭑·i ; ŝi stumbl⁽⁺⁾·as, mal·traf⭑·as la⭑ last⭑·an
ŝtup⭑·on, kaj⭑ post⭑ kol⭑+romp⭑·a cirkl⁸·o-salt⭑·o ŝi re·trov⭑·iĝ·as kuŝ⭑·ant·a sur⭑
la⭑ plank⭑·o de⭑ la⭑ hal⭑·o ; mult⭑+minut⭑·e li improviz¹·is komenc⭑·e per⭑
kol⭑+romp⭑·a virtuoz⭑·ec·o .
lang⭑-romp⭑·il·o, lang⭑·o-romp⭑·il·o
Dir⭑·o kun⭑ mult⭑·aj mal·facil⭑·aĵ·oj por⭑ el·parol⭑·o, uz⭑·at·a kiel⭑ lingv⭑·a
lud⭑·o aŭ⭑ ekzerc⭑·o, ekzempl⭑·e „ĉu⭑ ŝi ĵus⭑ ruĝ⭑·iĝ·is?“: la⭑ nom⭑·oj de⭑
inter·naci⭑·aj organiz¹·oj est⭑·as kelk⭑+foj⭑·e mal·facil⭑·e el·parol⭑·ebl·aj,
ver⭑·aj lang⭑-romp⭑·il·oj ; est⭑·as ĉeĥ⁽⁺⁾·a kaj⭑ slovak⁽⁺⁾·a
lang⭑·o-romp⭑·il·o kun⭑ signif⭑·o „ŝov⭑·u fingr⭑·on tra⭑ la⭑ kol⭑·o“ .
mur⭑-romp⭑·il·o
Aparat¹·o por⭑ en·bat⭑·i mur⭑·on, pord⭑·on, hav⭑·ant·a ordinar⭑·e grand⭑·an
trab⭑·on kiel⭑ ĉef·pec⭑·on: ni ne⭑ hav⭑·as mur⭑-romp⭑·il·ojn por⭑ romp⭑·i la⭑
pord⭑·ojn ; la⭑ hom⭑·oj de⭑ Jud³·as al·vok⭑·is la⭑ grand⭑·an Sinjor⭑·on de⭑ la⭑
univers⭑·o, kiu en⭑ la⭑ temp⭑·o de⭑ Josu⁽⁺⁾·o neni⭑·ig·is Jeriĥ⁽⁺⁾·on sen⭑
mur⭑-romp⭑·il·oj aŭ⭑ milit⭑·--maŝin⭑·oj .
sen·romp⭑·a
Kiu aper⭑·as aŭ⭑ daŭr⭑·as unu⭑·ec·e, sen⭑ romp⭑·oj: en⭑ […] sen·romp⭑·a vic⭑·o ;
la⭑ sen·romp⭑·a voj⭑·o de⭑ neologism²·oj kaj⭑ arĥaism⭑·oj ; sen·romp⭑·a
dis·volv⭑·iĝ·o . {glat⭑·a} , {kontinu⁴·a} , {sen·intermit⭑·a}
ŝip⭑+romp⭑·iĝ·o
{Ŝip⭑-pere⭑·o} , ŝip⭑-detru⭑·o: unu⭑ sol⭑·a mal·ĝust⭑·a ordon⭑·o antaŭ⭑ la⭑ rif⭑·oj,
unu⭑ sol⭑·a hezit³·o, kaj⭑ ili hav⭑·us ŝip⭑+romp⭑·iĝ·on ; sur⭑ la⭑ insul⭑·o Malt⁽⁺⁾·o
[…] Paŭl⭑·o al·ter⭑·iĝ·is post⭑ ŝip⭑+romp⭑·iĝ·o sur·voj⭑·e al⭑ Rom⁽⁺⁾·o ; mi foj⭑·e
spert⭑·is ŝip⭑+romp⭑·iĝ·on sur⭑ glaci⭑+pec⭑·eg·o .
ŝip⭑+romp⭑·ul·o
Tiu, kiu spert⭑·is ŝip⭑+romp⭑·iĝ·on: la⭑ du⭑ ŝip⭑+romp⭑·ul·oj, dis·bat⭑·it·aj de⭑
emoci³·oj kaj⭑ lac⭑·iĝ·o, est⭑·is ripoz⭑·int·aj tiel⭑ trankvil⭑·e kiel⭑ se⭑ ili
en·lit⭑·iĝ·is en⭑ la⭑ plej⭑ komfort⭑·a ĉambr⭑·o en⭑ la⭑ hotel⭑·o de⭑ la⭑ strat⭑·o
Montgomerio .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.65 2023/12/18 07:23:22 ]
__________________________________________________________________