sang⭑·/·o

sang⭑·o

   1.
          Likv⁸·a {hist⁽⁺⁾·o} flu⭑·ant·a en⭑ la⭑ {angi⁽⁺⁾·oj} (arteri²·oj, vejn⭑·oj) de⭑
          animal⁸·oj, ruĝ⭑·a ĉe⭑ la⭑ vertebr⭑·ul·oj, port⭑·ant·a la⭑ nutr⭑·ajn
          substanc²·ojn en⭑ la⭑ tut⭑·an korp⭑·on.

   2.
          Id⁽⁺⁾·ar·o, ras¹·a de·ven⭑·o: la⭑ sang⭑·o de⭑ David⁽⁺⁾·o; sang⭑·o komun⭑·a reciprok⭑·e
          si·n al·tir⭑·as ; sam⭑+sang⭑·a (sam⭑+famili⭑·a, sam⭑+ras¹·a).

sang⭑·ad·i

   (ntr)

   1.
          El·las⭑·i sang⭑·on: sang⭑·ad·i el⭑ la⭑ naz⭑·o.

   2.
          Est⭑·i ruĝ⭑·a kiel⭑ sang⭑·o: ĉe⭑ la⭑ horizont¹·o la⭑ sun⭑·o sang⭑·ad·is sur⭑ la⭑
          mar⭑·o.

   3.
          Kruel⭑·e {sufer⭑·i} kvazaŭ⭑ pro⭑ sang⭑·ad·ant·a vund⭑·o: pro⭑ tio sang⭑·as mi⭑·a
          kor⭑·o.

sang⭑·um·o

          El·flu⭑·o de⭑ sang⭑·o pro⭑ difekt⭑·o de⭑ hist⁽⁺⁾·o: la⭑ sang⭑·um·o (ankaŭ⭑ hematom⁽⁺⁾·o
          aŭ⭑ sang⭑·o-el·flu⭑·o) ŝvel⭑·ig·as la⭑ hist⁽⁺⁾·on ĉirkaŭ⭑ la⭑ okul⭑·o kaj⭑ aper⭑·as
          blu⭑·a-lil⁽⁺⁾·a-nigr⭑·a kolor⭑·iĝ·o ; sang⭑·um·o en⭑ cert⭑·a cerb⭑·o-part⭑·o .

mal·varm⭑+sang⭑·a

   1.
          Kies⭑ korp⭑·o-temperatur¹·o laŭ⭑·as la⭑ temperatur¹·on de⭑ la⭑ ĉirkaŭ⭑·a medi³·o:
          la⭑ fiŝ⭑·oj kaj⭑ la⭑ nun·temp⭑·aj reptili⁽⁺⁾·oj est⭑·as mal·varm⭑+sang⭑·aj
          animal⁸·oj.

   2.
          Sen·pasi⭑·a, indiferent⭑·a, sen·emoci³·a, flegm⭑·a: li⭑·a dam⭑·o, kontraŭ⭑·e,
          est⭑·is mal·varm⭑+sang⭑·a, kvazaŭ⭑ frost⭑·ig·it·a viand⭑·o ; „Kaj⭑ krom⭑·e,“
          daŭr⭑·ig·is li, „mi est⭑·as mal·varm⭑+sang⭑·a; neniu pasi⭑·o tir⭑·as mi·n kun⭑
          si.“ .

   Rim.: En⭑ iu·j lingv⭑·oj, ekzempl⭑·e en⭑ la⭑ rus⭑·a, la⭑ vort⭑·o struktur¹·e simil⭑·a al⭑
   „mal·varm⭑+sang⭑·a“ pov⭑·as hav⭑·i la⭑ aprob⭑·an senc⭑·on „konserv⭑·ant·a mem·re·gad⭑·on en⭑
   danĝer⭑·o ktp“. Tiu senc⭑·o est⭑·as ne·logik¹·a idiom²·aĵ·o (vid⭑·u rimark⭑·on ĉe⭑
   {mal·varm⭑~sang⭑·o} ). Mi ne⭑ trov⭑·is aŭtoritat⭑·ajn ekzempl⭑·ojn por⭑ ĉi⭑ tiu
   senc⭑·o, kaj⭑ opini⭑·as ĝi·n evit⭑·ind·a en⭑ Esperant⭑·o.

mal·varm⭑~sang⭑·o, trankvil⭑+sang⭑·ec·o

          {Mem·re·gad⭑·o^3} , {trankvil⭑·o} de⭑ iu sen·konstern⭑·a kaj⭑ mem·reg⭑·a: „Li
          est⭑·as sur⭑ ni⭑·a spur⁸·o.“ ‐ „Des⭑ pli⭑ grav⭑·as gard⭑·i vi⭑·an
          mal·varm⭑~sang⭑·on.“ (pli⭑ bon⭑·e: „Des⭑ pli⭑ grav⭑·as ne⭑ perd⭑·i la⭑ kap⭑·on“).

          Rim.: Ĉi⭑ tiu idiom²·aĵ·o est⭑·as ne·logik¹·a kaj⭑ fiziologi¹·e mal·ĝust⭑·a:
          ĝust⭑·e la⭑ paraliz⭑·a tim⭑·o kaŭz⭑·as la⭑ impres⭑·on, ke⭑ „la⭑ sang⭑·o
          glaci⭑·iĝ·is en⭑ la⭑ vejn⭑·oj“. Ĝi⭑·an senc⭑·on pli⭑ ĝust⭑·e esprim⭑·as „ne⭑
          perd⭑·i la⭑ kap⭑·on“, „konserv⭑·i la⭑ mens³·on klar⭑·a“. La⭑ idiom²·aĵ·o
          probabl³·e est⭑·iĝ·is el⭑ konfuz⭑·o inter⭑ la⭑ franc⭑·aj „sens-froid“
          (mal·varm⭑·a mens³·o, mem·re·gad⭑·o) kaj⭑ „sang-froid“ (mal·varm⭑·a sang⭑·o; la⭑
          du⭑ kombin⭑·oj son⭑·as egal⭑·e en⭑ la⭑ franc⭑·a). La⭑ idiom²·aĵ·o est⭑·as
          konsider⭑·ind·e inter·naci⭑·a, tamen⭑ kun⭑ grav⭑·aj escept⭑·oj; angl⭑·a+lingv⭑·e
          oni ĝi·n las⭑·as en⭑ la⭑ franc⭑·a form⭑·o ‐ aŭ⭑ traduk⭑·as per⭑ pli⭑ traf⭑·aj
          vor⁽⁺⁾·oj angl⭑·aj. Feliĉ⭑·e, ĝi est⭑·as mal·oft⭑·a en⭑ Esperant⭑·o.

sam⭑+sang⭑·ec·o

   1.
          Hav⭑·o de⭑ komun⭑·aj pra·ul⭑·oj: est⭑·as Li Tiu, kiu kre⭑·is la⭑ hom⭑·on el⭑
          akv⭑·o kaj⭑ don⭑·is al⭑ li sam⭑+sang⭑·ec·on kaj⭑ parenc⭑·ec·on .

   2.
          Nask⭑·it·ec·o el⭑ ge·patr⭑·oj kun⭑ komun⭑·aj pra·ul⭑·oj: vizaĝ⭑·oj kaj⭑ korp⭑·oj
          ruin⭑·ig·it·aj pro⭑ mal·riĉ⭑·ec·o, alkohol¹·o, sam⭑+sang⭑·ec·o .

sen·sang⭑·ig·i

   1.
          Ig⭑·i sen·sang⭑·a.

   2.
          Tut⭑·e sen·for·tig⁸·i: la⭑ milit⭑·o sen·sang⭑·ig·is la⭑ popol⭑·on.

varm⭑+sang⭑·a

   1.
          Ten⭑·ant·a pli⭑-mal·pli⭑ konstant⭑·an temperatur¹·on de⭑ la⭑ korp⭑·o, mal·mult⭑·e
          de·pend⭑·ant·a de⭑ la⭑ temp⭑·er-rat⭑-ur⭑-ŝanĝ⭑·oj de⭑ la⭑ medi³·o: la⭑ mam⭑·ul·oj kaj⭑
          la⭑ bird⭑·oj est⭑·as varm⭑+sang⭑·aj animal⁸·oj; dum⭑ krist⭑+nask⭑·a fast⭑·a tag⭑·o
          oni mal·permes⭑·ad·is manĝ⭑·i viand⭑·on de⭑ varm⭑+sang⭑·aj best⭑·oj .

   2.
          {varm⭑·eg+sang⭑·a}

varm⭑·eg+sang⭑·a

          {Varm⭑·eg·a^2} , pasi⭑·iĝ·em·a: „Tiam⭑ mi est⭑·is jun⭑·a, sovaĝ⭑·a kaj⭑
          varm⭑·eg+sang⭑·a, tamen⭑ honest⭑·a, tio·n mi kuraĝ⭑·e pov⭑·as asert¹·i antaŭ⭑ la⭑
          vizaĝ⭑·o de⭑ Di⭑·o!“ dir⭑·is la⭑ lav⭑·ist·in·o ; kontraŭ⭑·e, mi est⭑·as
          varm⭑·eg+sang⭑·a, kaj⭑ fajr⭑·o degel⭑·ig·as glaci⭑·on .

sang⭑·o-ĉel⭑·o

          {Ĉel⭑·o^3} ajn⭑+spec⭑·a normal¹·e trov⭑·ebl·a en⭑ la⭑ sang⭑·o: blank⭑·a
          sang⭑·o-ĉel⭑·o; ruĝ⭑·a sang⭑·o-ĉel⭑·o; oni uz⭑·as gin (...) por⭑ kompren⭑·i la⭑
          gen⁹·ojn kiu·j part⭑·o-pren⭑·as en⭑ la⭑ form⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ kor⭑·o, de⭑ la⭑
          sang⭑·o-ĉel⭑·oj, de⭑ la⭑ muskol⭑·oj, de⭑ la⭑ ren⭑·oj (...) .

sang⭑-el·las⭑·o

          Arkaik³·a manier⭑·o kurac⭑·i per⭑ el·las⭑·o de⭑ sang⭑·o tra⭑ tranĉ⭑·o de⭑ vejn⭑·o:
          Oni ven⭑·ig·is barbir⭑·on, por⭑ far⭑·i al⭑ ŝi sang⭑-el·las⭑·on .

sang⭑-el·tir⭑·i

   (ntr)

          Kurac⭑·i per⭑ el·tir⭑·o de⭑ sang⭑·o.

   Rim.: La⭑ leksik⁽⁺⁾·a form⭑·o de⭑ tiu kun·met⭑·aĵ·o pens⭑·ig·as pli⭑·e pri⭑ vejn⭑·o-punk⁽⁺⁾-ci⭑·o
   ol⭑ pri⭑ {sang⭑-el·las⭑·o} aŭ⭑ hirud⭑·o-terapi¹·o, malgraŭ⭑ la⭑ ĉi-tiej traduk⭑·oj kaj⭑
   la⭑ difin⭑·o.

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.128 2024/01/05 01:35:42 ]
     __________________________________________________________________