vidu ankaŭ la klarigojn
sci·/·i

sci·i

   (tr)

   1.
          Posed·i preciz·e iu·n inform¹·on en si·a mens³·o: mi sci·as, ke vi est·as
          honest·a; ŝi sci·is, ke ŝi mem kant·us pli bel·e ; mi de terur·o ne
          sci·is, kio·n far·i ; hav·ant·a dev·on far·i du afer·ojn mi nun ne
          sci·as, kiu·n el la ambaŭ elekt·i ; kiu ir·ad·as en mal·lum·o, ne
          sci·as, kie·n li ir·as ; vi ne sci·as, ĉu ne est·os mal·feliĉ·o sur la
          ter·o ; pol·oj, kiu·j ne sci·as ali·an lingv·on krom si·a propr·a ; se
          la lern·ant·o sci·us bon·e si·an lecion·on ... saĝ·ul·o sci·as io·n, sed
          neniu sci·as ĉio·n ; ne sci·i la detal·ojn de la regul·ar·o; neniu
          sci·as li·an tomb·on (kie est·as li·a tomb·o) ; la venĝ·o ne dev·as sci·i
          (hav·i) lim·ojn ; kiom mi sci·as (laŭ tio, kio·n mi sci·as) .

   2.
          {Sci-pov·i} : sci·i naĝ·i; sci·i lud·i ŝak·ojn; sci·u (est·u kapabl·a)
          elokvent·i, sci·u ankaŭ silent·i ; vi sci·is bon·e ekspluat²·i mi·an
          situaci·on .

sci·o

   1.
          {Sci·ad·o} : sci·o de kelk·aj ĝeneral¹·aj princip·oj pov·as anstataŭ·i la
          sci·on de mult·aj fakt¹·oj; tio far·iĝ·is sen mi·a sci·o; [ĉu] vi est·is
          sen mi·a sci·o en la oper¹·a bal·o ? mi·a sci·o pri la hebre·a est·as
          magr⁽⁺⁾·a ; laŭ mi·a sci·o; laŭ mi·a sci·o komun·ism·o est·as de·pra-temp·a
          rev·o de la hom·ar·o pri la just·a komun·um·o, kie inter la hom·oj
          reg·as frat·ec·o .

   2.
          {Sci·aĵ·o} : akir·i mult·e da sci·oj ; kiu pli·mult·ig·as si·ajn sci·ojn,
          tiu pli·mult·ig·as si·ajn dolor·ojn ; vi·a buŝ·o ten·u sci·on .

sci·ad·o

          Stat·o de tiu, kiu sci·as: sci·ad·o pri higien¹·o est·as ĉiam util·a; li
          est·is plen·a de saĝ·ec·o, kompetent·ec·o, kaj sci·ad·o, por far·i ĉia·n
          labor·on ; ŝi ricev·is grand·an respekt·on por li·a vast·a sci·ad·o ;
          ne·sci·ad·o de leĝ·o neniu·n prav·ig·as .

sci·aĵ·o

          Tio, kio·n oni sci·as, {inform¹·o} , fakt¹·o...: unu el ili pov·is don·i
          sci·aĵ·on pri la reĝ·id·o ; per kia mal·facil·a manier·o oni akir·as en
          pli mal·fru·a ·o la neces·ajn sci·aĵ·ojn ; ni·a nun·a komun·ism·o […]
          est·as baz¹·it·a sur scienc·a fundament·o, ekip²·it·a per ĉiu+flank·aj
          teori·aj kaj praktik·aj sci·aĵ·oj ; simil·e vi dev·as akcept·i ke
          sci·aĵ·oj ne nur ŝuld·as si·an sci·iĝ·on al la Bon·o, sed ankaŭ si·ajn
          ekzist·on kaj re·al·ec·on .

sci·er·o

          Element¹·o de sci·o, ne·komplet²·a sci·o; {inform¹·er·o} : leg·it·a Koran·o
          al·port·as sci·er·ojn, dum re·cit·at·a Koran·o komunik·as si·an sekret·on .

sci·ig·i

   (tr)

          Far·i, ke iu sci·u pri io: mi sci·ig·as, ke de nun la ŝuld·oj de mi·a
          fil·o ne est·os pag·at·aj de mi ; sci·ig·u Johan·on pri tio ; paĝi·o […]
          sci·ig·is al li la komplot²·on ; oni sci·ig·is al la princ·o, ke
          mal·supr·e atend·as li·aj infan·oj . {komunik·i^1} , {inform¹·i}

sci·ig·o

          Tio, kio·n oni sci·ig·as: hodiaŭ mi ricev·is bon·an sci·ig·on; kiam
           aŭd·is la sci·ig·on pri  […] li kur·is al li renkont·e
          ; la popol·o aŭd·is tiu·n mal·bon·an sci·ig·on, kaj ili ek·funebr·is ;
          sci·ig·oj de gazet·oj ; komunik·i al li la sci·ig·on ; la sci·ig·o pri
          mobiliz¹·ad·o dis·port·iĝ·is kiel fulm·o-tondr·o. {aviz·o} , {inform¹·o} ,
          {komunik·o} , {nov·aĵ·o}

sci·iĝ·i

   (ntr)

          Ek·sci·i, ricev·i sci·on pri...:  sci·iĝ·is, ke oni vend·as
          gren·on en Egipt⁽⁺⁾·uj·o ; li·a frat·in·o star·iĝ·is mal·proksim·e, por
          sci·iĝ·i, kio far·iĝ·os kun li ; kio·n ni aŭd·is kaj sci·iĝ·is ? la
          Reĝ·o, al·met·int·e la okul-vitr·ojn, ĉirkaŭ·rigard·is por sci·iĝ·i kiu
          parol·as ; mi demand·is sci+vol·e, por sci·iĝ·i, kiel [li] progres·is .

antaŭ·sci·i

   (tr)

          Anticip³·e sci·i: ĉi tio·n antaŭ·sci·ant·e, gard·u vi·n, por ke vi ne
          for·log·iĝ·u per la erar·o de la pek·ul·oj ; la nomarĥ⁽⁺⁾·o kun ĝem·o si·n
          ĵet·is sur la plank·on, kaj antaŭ·sci·ig·is  , ke li est·as
          grav·e mal·san·a ; la unu·a part·o [de la histori·o] pov·us rest·i
          ne·rakont·it·a, ‐ ĝi tamen don·os al ni antaŭ·sci·ig·ojn, kaj tia·j ĉiam
          est·as util·aj . {konjekt·i} , {diven·i}

ĉioscia

          Kiu sci·as ĉio·n,  tia ŝajn·as pro tre vast·a kompren·o: hom·o ne
          pov·us est·i tiel saĝ·a kaj ĉioscia . Doktor·o Ĉioscia ; la di·o de
          abraham⁽⁺⁾·aj religi·oj […] est·as la kre·ant·o de la mond·o, etern·a,
          ĉiopova, ĉioscia .

ek·sci·i

   (tr)

   1.
          Ricev·i  akir·i inform¹·on, ·i sci·ant·a io·n: ek·sci·i la ver·on;
          ek·sci·i pri ies intrig·oj; ek·sci·i grav·an nov·aĵ·on; kaj ili ek·sci·is,
          ke la kest·o de la Etern·ul·o ven·is en la tend·ar·on ; kiam 
          ek·sci·is, ke  intenc·as mal·bon·on kontraŭ li, li dir·is al la
          pastr·o  : Don⁽⁺⁾·u la efod⁽⁺⁾·on .

   2.
          Per spert·o  tra·viv·aĵ·o bon·e, ĝis·fund·e kompren·i: sed kiam mi
          dediĉ·is mi·an kor·on, por ek·kon·i la saĝ·ec·on kaj ek·kon·i la
          mal·saĝ·ec·on kaj sen·senc·ec·on, mi ek·sci·is, ke ankaŭ ĉi tio est·as
          vent·aĵ·o .

mult·e~sci·a, mult+sci·a

          Hav·ant·a mult·ajn sci·ojn, vast·e pri divers·aj tem·oj  profund·e pri
          unu tem·o: Val-de·mar·o  est·is mal·humil·a kaj fier·a, sed ankaŭ
          mult·e~sci·a kaj spert·a . loĝ·ej·on, kiu·n [li] ek·konstru·is per si·a
          mul-te-sci·ant·a prudent·o ; li est·as mult+sci·a, simpati¹·a, traf·e
          re·ag·ant·a, foj·e atak·ant·a .

mal·sci·o

          Plen·a ne·sci·o, ne·inform¹·it·ec·o: ili tre mir·is pro ni·a mal·sci·o ; en
          feliĉ·a mal·sci·o  pas·as la temp·on inter amik-in·oj .
          {stult²·ec·o}

ne·sci·ul·o

          Tiu, kiu ne sci·as io·n, ne hav·as mult·ajn sci·ojn: Karl⁽⁺⁾·o ĉiam
          sent·is si·n ne·sci·ul·o apud li .

sci-pov·i

   (tr)

          {Kapabl·i} far·i io·n dank·e al akir·it·aj sci·oj kaj praktik·a
          ekzerc·ad·o: sci-pov·i la hispan·an lingv·on; la kvin+jar·a Ludovik·o jam
          sci-pov·is leg·i kaj skrib·i rus·e ; ili sci-pov·is konserv·i sufiĉ·e
          liber·an komun·um·an aranĝ·on.

sci-vol·i

          Dezir·i sci·i io·n: ĉiu sci-vol·is, kiel tio ebl·us mi eg·e sci-vol·is
          pri ĉio, kio rest·is al mi kaŝ·it·a ; mi sci-vol·is, kiu est·as la
          ali·a person·o, kiu kandidat¹·iĝ·is al la redaktor·ec·o ; tio ten·as kaj
          interes·as la aŭd·ant·ar·on, ĉar ili sci-vol·as pri la ŝajn·a
          kontraŭ·dir·o ; si·n {demand·i}

sci+vol·a

          Dezir·ant·a sci·i io·n: la knab·in·oj sci+vol·e rigard·is la tut·an
          loĝ·ej·on ; la mastr·o […] sci+vol·a sekv·is li·n sen·bru·e ; ŝi est·is
          tre sci+vol·a, kaj tial ŝi sur la promen·ej·o tuj komenc·is parol·ad·on
          kun la ali+land·a sinjor·o ; je la vid·o de la vir·in·o ek·flor·is la
          flor·oj sur la ter·o, kaj el la ĉiel·o sur ŝi·n ek·cel·is mil-jard⁽⁺⁾·oj da
          sci+vol·aj okul·oj .

sci-vol·o, sci+vol·ec·o

          Dezir·o sci·i io·n: ŝi·a sci-vol·o kaj dezir·o est·is tiel ekscit·it·aj,
          ke ŝi fin·e dir·is […] ; la pastr-in·o vojaĝ·is nokt·e […] por ŝirm·i
          si·n de la sci-vol·o kaj respekt·em·aj salut·oj de la loĝ·ant·oj ;
          mult·aj person·oj al·iĝ·as al la esperant·ism·o pro simpl·a sci+vol·ec·o ;
          kun esprim·o de kun·sent·o kaj iom da sci+vol·ec·o ; la enket¹+juĝ·ist·o,
          mal·e, rigard·is mi·n kun sci-vol·o .

sci+vol·em·a

          Konstant·e inklin·a ek·sci·i afer·ojn: mi est·as sci+vol·em·a hom·o, kiu
          oft·e vol·as esplor·i nov·ajn kamp·ojn ili vol·is vid·i, kiel ir·as la
          vetur·ad·o […] ĉar ili est·is tre sci+vol·em·aj ; unu el la
          telefon¹·ist·in·oj, [...] kiu est·as iom pli sci+vol·em·a ol ŝi dev·us,
          sub·aŭskult·is telefon¹·an al·vok·on de kol·eg·in·o {esplor·em·a}

   Rim.: Pro ali+lingv·aj influ·oj, mult·aj parol·ant·oj ne disting·as inter
   sci+vol·a kaj sci+vol·em·a. Ĝeneral¹·e sci-vol·o refer⁽⁺⁾·as al la dezir·o sci·i unu
   specif⁹·an afer·on, dum sci+vol·em·o kutim·e refer⁽⁺⁾·as al konstant·a inklin·o vol·i
   ek·sci·i pri divers·aj afer·oj. En mult·aj okaz·oj sci-vol·o est·as
   mal·long·e~daŭr·a mens³·a stat·o, dum sci+vol·em·o est·as long·e~daŭr·a ec·o de ies
   person·ec·o.

sci+vol·em·o

          Konstant·a inklin·o ek·sci·i afer·ojn: nur mal·mult·aj vol·as lern·i
          fremd·an lingv·on pro nur·a sci+vol·em·o ; mal·ben·a mi·a sci+vol·em·o, kiu
          dev·ig·is mi·n sur·grimp³·i la krad·on de mi·a sub·plafon·a fenestr·et·o,
          kiam ek·est·is tiu tumult·o ekster·e .

sci-vol·em·ul·o

          Hom·o sci+vol·em·a: oni aŭskult·is interes·ajn preleg⁸·ojn kaj
          part·o-pren·is diskut¹·ojn, kaj ŝajn·as ke neniam la diskut¹·o-temp·o
          sufiĉ·is por la sci-vol·em·ul·oj ; kre·iĝ·is ankaŭ mar+bord·aj hom·aj
          viv-manier·oj: histori·o, kultur¹·o kaj lingv·o, dank·e al kiu·j la
          loĝ·ant·ar·o nun log·as sci-vol·em·ul·ojn kaj vojaĝ·ant·ojn ; ni ir·as
          preter la flegm·a polic·an·o kaj ar·et·o da sci-vol·em·ul·oj, star·ant·aj
          sur la trotuar·o kaj lev·int·aj la kap·ojn al lum·ig·it·aj fenestr·oj de
          la lokal⁽⁺⁾·o .

pov·o-sci·i

   (tr)

          {Sci-pov·i} : li pov·o-sci·is naĝ·i ; pov·o-sci·i parol·i Jud³·e ; pov·o-sci·i
          lud·i harp·on ; far·i bon·on ili ne pov·o-sci·as ; ili ne hont·as,  ne
          pov·o-sci·as ruĝ·iĝ·i ; pov·o-sci·i pret·ig·i la […] sup·on plej bon+gust·e ;
          oni dev·as pov·o-sci·i port·i kaj gard·i si·an person·an dign³·on .

   Rim.: En la modern¹·a lingv·o la form·osci-pov·i“ (t.e. pov·i per sci·o)
   est·as prefer·at·a.

   [artikol-versi⁹·o: 1.135 2024/01/29 09:23:17 ]
     __________________________________________________________________