vidu ankaŭ la klarigojn
son⭑·/·i
son⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·ig·i aŭd⭑·ebl·an aer⭑-vibr¹·ad·on: barel⭑·o mal·plen⭑·a son⭑·as plej⭑ laŭt⭑·e
(tiu plej⭑ fanfaron⭑·as, kiu mal·plej⭑ merit⭑·as) ; ĉe⭑ la⭑ rond⭑·a tabl⭑·o
du⭑ tond⭑·il·oj son⭑·is akr⭑·e ; son⭑·is tambur⭑·oj kaj⭑ flut⭑·oj ; [tio] son⭑·is
kiel⭑ kvak⁽⁺⁾·ad·o de⭑ ran⭑·oj, tio son⭑·is kiel⭑ plend⭑·a kri⭑·ad·o de⭑ bird⭑·oj ;
la⭑ horloĝ⭑·o son⭑·is tri⭑ kvar⭑·on·ojn ; de·nov⭑·e ek·son⭑·is krak⭑·oj ; la⭑ Alp⁽⁺⁾·a
korn⭑·o son⭑·is profund⭑·e melankoli³·e ; ek·son⭑·is vok⭑·o ; ek·son⭑·is rapid⭑·aj
paŝ⭑·oj ; tiu ĉi⭑ fraz¹·o est⭑·as nur⭑ bel⭑·e son⭑·ant·a kolekt⭑·o da⭑ vort⭑·oj ;
aplaŭd⭑·oj tondr⭑·e rul⭑-son⭑·is tra⭑ la⭑ plen⭑·eg·a salon⭑·o. {bru⭑·i}
2.
Aŭd⭑·ebl·e iel⭑ esprim⭑·iĝ·i: en⭑ la⭑ mal·alt⭑·aj ton⭑·oj de⭑ li⭑·a voĉ⭑·o son⭑·is
kvazaŭ⭑ mal·kontent⭑·ec·o ; jen⭑ la⭑ horloĝ⭑·o son⭑·is tri⭑ kvar⭑·on·ojn de⭑ la⭑
dek⭑-du⭑·a ; de·nov⭑·e son⭑·os en⭑ la⭑ urb⭑·o la⭑ lingv⭑·o de⭑ ; tiu
ĉi⭑ sam⭑·a pec⭑·o en⭑ stil⭑·o Esperant⭑·a son⭑·us tia·mani¹·er·e […] .
son⭑·o
Aŭd⭑·ebl·a aer⭑-vibr¹·ad·o: harmoni¹·aj son⭑·oj; pot⭑·on taks⭑·u laŭ⭑ son⭑·o,
sinjor⭑·on laŭ⭑ ton⭑·o ; vi aŭd⭑·os la⭑ son⭑·on de⭑ trumpet⭑·o ; kiam⭑ vi
ek·aŭd⭑·os la⭑ son⭑·on de⭑ paŝ⭑·oj […], tiam⭑ atak⭑·u ; de⭑ mal·proksim⭑·e
al·flug⭑·is son⭑·oj de⭑ flut⭑·oj kaj⭑ korn⭑·oj ; bronz⭑·aj son⭑·oj ; la⭑ son⭑·o de⭑
rul⭑-fal⭑·ant·a ŝton⭑·o ; la⭑ son⭑·oj de⭑ l'⭑ pluv⭑·o ; mi⭑·a plej⭑ alt⭑·a son⭑·o ;
la⭑ pord⭑·o sen·son⭑·e glit⭑·is flank⭑·en ; ni dev⭑·as el·parol⭑·i ĉiu·n son⭑·on
sever⭑·e apart⭑·e; [lingv⭑·o est⭑·as] sistem⭑·o da⭑ son⭑·oj por⭑ la⭑ esprim⭑·ad·o
de⭑ pens⭑·oj ; la⭑ fin⭑·a leĝ⭑·o por⭑ ni⭑·a ortografi¹·o est⭑·os: „por⭑ unu⭑ son⭑·o
unu⭑ liter⭑·o“ . [list¹·o.gif] son⭑·oj
son⭑·ant·o
1.
Silab⭑·ig·a parol⭑-son⭑·o. {silab⭑·o} , {vokal⭑·o} ,
2.
{sonor⭑·ant·o}
son⭑·ig·i
(tr)
Tuŝ⭑·i, frap⭑·i, mov⭑·i, tiel⭑ ke⭑ est⭑·iĝ·as son⭑·o; {lud⭑·i^2.a} : la⭑
pian¹·ist·o son⭑·ig·is la⭑ prelud¹·on, kiu·n ŝi sci⭑·is parker⭑·e .
bon⭑+son⭑·a, bel⭑+son⭑·a
Agrabl⭑·a por⭑ la⭑ orel⭑·o: ili inter·konsent⭑·is, ke⭑ L est⭑·as bel⭑·a kaj⭑ bon⭑+son⭑·a nom⭑·o, kiu ne⭑ son⭑·as kvazaŭ⭑ ĝi
aparten⭑·us al⭑ ĉek¹·--fals⭑·ig·ist·in·o aŭ⭑ bank¹-rab⭑·ist·in·o ; aktual⁴·a,
bel⭑+son⭑·a muzik⭑·aĵ·o, facil⭑·e kant⭑·ebl·a de⭑ grup⭑·oj . {harmoni¹·a} ,
{melodi¹·a} , {orel⭑+plaĉ⭑·a}
bon⭑+son⭑·ec·o, bel⭑+son⭑·ec·o
Kvalit¹·o de⭑ tio, kio agrabl⭑·e son⭑·as aŭ⭑ kun·son⭑·as, {eŭfoni⁽⁺⁾·o} : oni
pren⭑·as ordinar⭑·e la⭑ pur⭑·ajn radik⭑·ojn, sed⭑, se⭑ la⭑ bon⭑+son⭑·ec·o aŭ⭑ la⭑
klar⭑·ec·o postul⭑·as, oni pov⭑·as ankaŭ⭑ pren⭑·i la⭑ tut⭑·an vort⭑·on ; pro⭑
bel⭑+son⭑·ec·o ordinar⭑·e est⭑·as prefer⭑·ind·e star⭑·ig·i la⭑ „ĉi⭑“ antaŭ⭑ la⭑
montr⭑·a vort⭑·o .
for·son⭑·i
Son⭑·i pli⭑ kaj⭑ pli⭑ mal·laŭt⭑·e, ĝis⭑ silent⭑·o: for·son⭑·is la⭑ tondr⭑·o de⭑ la⭑
kanon¹·o ; li⭑·aj paŝ⭑·oj for·son⭑·is sur⭑ la⭑ ŝtup⭑·ar·o ; kiam⭑ la⭑ last⭑·a
vort⭑·o de⭑ tiu ĉi⭑ pens⭑·o for·son⭑·is en⭑ ŝi⭑·a kap⭑·o, la⭑ rul⭑+pak⭑·et·o, kiu·n
ŝi port⭑·is, el·glit⭑·iĝ·is el⭑ ŝi⭑·a man⭑·o kaj⭑ fal⭑·is sub⭑ ŝi⭑·ajn pied⭑·ojn .
{damp⁽⁺⁾·i}
mal·bon⭑+son⭑·a, mal·bel⭑+son⭑·a
Kiu son⭑·as mal·bon⭑·e, mal·agrabl⭑·e: je⭑ kio propr⭑·e la⭑ vort⭑·o “kaj⭑”
est⭑·as kulp⭑·ig·at·a? ĉu⭑ ĝi est⭑·as mal·bon⭑+son⭑·a? tro⭑ long⭑·a? ne⭑ preciz⭑·a?
; tiam⭑ la⭑ Mikad⁽⁺⁾·o respond⭑·ant·e al⭑ la⭑ Mikad⁽⁺⁾-in⭑·o dir⭑·is: „kia
mal·bel⭑+son⭑·a vort⭑·o! por⭑ kio vi dir⭑·as , Sinjor⭑·in·o?“ ;
mal·bon⭑+son⭑·ec·o, mal·bel⭑+son⭑·ec·o
Mal·bon⭑·a, mal·agrabl⭑·a kvalit¹·o de⭑ son⭑·o: vort⭑·ojn kun·met⭑·it·ajn mi
propon⭑·as far⭑·i el⭑ plen⭑·aj vort⭑·oj, por⭑ evit⭑·i mal·bon⭑+son⭑·ec·on .
{kakofoni⁽⁺⁾·o} ,
re·son⭑·i
(x)
Re·send⭑·i la⭑ son⭑·on: la⭑ popol⭑·o muzik⭑·is per⭑ flut⭑·oj kaj⭑ est⭑·is tre⭑
gaj⭑·a, tiel⭑ ke⭑ la⭑ ter⭑·o re·son⭑·is de⭑ ili⭑·aj kri⭑·oj ; „bon⭑·an nokt⭑·on“
re·son⭑·ig·is la⭑ amas⭑·et·o ; nur⭑ eĥ⭑·o sen·anim⭑·a re·son⭑·ad·is mi⭑·ajn plend⭑·ojn
; la⭑ bru⭑·o kaj⭑ la⭑ pret⭑·iĝ·ad·o por⭑ la⭑ est⭑·ont·a ekzekut⭑·o re·son⭑·ad·is
mal·proksim⭑·e ; la⭑ terur⭑·a nov⭑·aĵ·o re·son⭑·ad·is de⭑ la⭑ plej⭑ kviet⭑·aj
kort⭑·oj en⭑ la⭑ centr⭑·o ; la⭑ mal·esper⭑·o re·son⭑·ad·is ankoraŭ⭑ ĝem⭑·e en⭑ li⭑·a
anim⭑·o ; kia son⭑·o, tia re·son⭑·o . {eĥ⭑·i}
re·son⭑·ad·o
1.
Mal·fort⭑·a {eĥ⭑·o} , re·send⭑·o, {reflekt⁸·o} de⭑ bril⭑·a son⭑·o: la⭑ mal·grand⭑·a
bird⭑·o […] tiel⭑ laŭt⭑·e kant⭑·is, ke⭑ oni aŭd⭑·is re·son⭑·ad·on .
2.
{Resonanc⁽⁺⁾·o} : li ŝanĝ⭑·is si⭑·an pozici¹·on, direkt⭑·ant·e si⭑·an voĉ⭑·on al⭑
la⭑ fund⭑·o de⭑ la⭑ ban⭑-kuv⭑·o por⭑ ating⭑·i bas¹·an re·son⭑·ad·on ; la⭑ metod¹·oj,
kiu·j baz¹·iĝ·as je⭑ kern⭑·o-magnet⭑·a re·son⭑·ad·o, est⭑·as grav⭑·aj en⭑ la⭑
medicin¹·a di⭑-agnostik⁽⁺⁾·o .
re·son⭑·il·o
Aranĝ⭑·aĵ·o por⭑ est⭑·ig·i {re·son⭑·ad·on} : cikoni⭑·oj […] bru⭑·eg·e klak³·ad·as
per⭑ bek⭑·o […], tiu frap⭑·o-son⭑·o est⭑·as amplifik⁽⁺⁾·it·a en⭑ la⭑ gorĝ⭑·a sak⭑·o,
kiu funkci¹·as kiel⭑ re·son⭑·il·o .
a)
Mal·plen⭑·a kamer⭑·o kies⭑ dimensi⁴·oj ebl⭑·ig·as est⭑·ig·on de⭑ akustik⁽⁺⁾·a
aŭ⭑ elektromagnet⁽⁺⁾·a {re·son⭑·ad·o} : ĝi (la⭑ katod⁽⁺⁾·o) est⭑·as
ĉirkaŭ·ig⭑·it·a per⭑ kupr⭑·a anod⁽⁺⁾·a blok³·o, kaj⭑ en⭑ tiu anod⁽⁺⁾·--ring⭑·o
situ⁸·as re·son⭑·il·oj .
b)
Elektr¹·a cirkvit⁸·o aranĝ⭑·it·a tiel⭑ ke⭑ elektr¹·a oscil⁽⁺⁾·ad·o de⭑
dezir⭑·at·a frekvenc⁽⁺⁾·o ating⭑·u maksimum³·an amplitud⁽⁺⁾·on: li
amplif⁽⁺⁾·is si⭑·an gitar⭑·on kiel⭑ akompan⭑-instrument¹·o per⭑ re·son⭑·il·o
.
post·son⭑·i
Plu⭑ {son⭑·i} post⭑ la⭑ ĉes⭑·ig·o de⭑ la⭑ impuls¹·o est⭑·ig·int·a la⭑ son⭑·on: la⭑
voĉ⭑·o […] ankoraŭ⭑ post·son⭑·is en⭑ li⭑·a memor⭑·o ; la⭑ damp⁽⁺⁾·il·oj ne⭑
ĉes⭑·iĝ·as rigor³·e la⭑ son⭑·on, sed⭑ las⭑·as la⭑ kord⭑·ojn ankoraŭ⭑ iom⭑·et·e
post·son⭑·i . {sonor⭑·i}
sen·son⭑·ec·o
For·est⭑·o de⭑ son⭑·o, {silent⭑·o} : silent⭑·o est⭑·as sen·bru⭑·ec·o, sen·son⭑·ec·o,
do⭑ la⭑ for·est⭑·o de⭑ ĉia aŭd⭑·ebl·a aer⭑-vibr¹·ad·o ; ŝajn⭑·is al⭑ li kvazaŭ⭑
mal·sankt⭑·ig·o romp⭑·i tiu·n sen·son⭑·ec·on .
super·son⭑·i
(tr)
Son⭑·i pli⭑ laŭt⭑·e, pli⭑ aŭd⭑·ebl·e ol⭑ io ali⭑·a: ĉiam⭑ pli⭑ laŭt⭑·iĝ·ant·a bru⭑·o
plen⭑·ig·is la⭑ aer⭑·on, […] ĝi super·son⭑·is la⭑ rul⭑·iĝ·ad·on de⭑ la⭑ mar⭑·o ;
la⭑ korn⭑·ist·oj lud⭑·as la⭑ fin⭑·an tem⭑·on star⭑·ant·aj, por⭑ super·son⭑·i la⭑
[…] simfoni¹-orkestr¹·on ; ili baldaŭ⭑ est⭑·is super·sonat¹·aj de⭑ laŭt⭑·a
knar⁴·ad·o de⭑ neĝ⭑·o sub⭑ la⭑ glit⭑-vetur⭑·il·o .
parol⭑-son⭑·o
Ĉiu el⭑ la⭑ son⭑·oj uz⭑·at·aj en⭑ hom⭑·a lingv⭑·o, la⭑ stud¹-objekt⭑·o de⭑
{fonetik¹·o} : ĉiu fonem⁽⁺⁾·o do⭑ est⭑·as klas⭑·o de⭑ parol⭑-son⭑·oj (aŭ⭑
„famili⭑·o da⭑ son⭑·oj“) uz⭑·at·aj en⭑ iu lingv⭑·o en⭑ tia manier⭑·o, ke⭑ la⭑
diferenc⭑·oj inter⭑ ili ne⭑ est⭑·as ekspluat²·at·aj por⭑ disting⭑·i vort⭑·ojn
; parol⭑+sintez²·aj sistem⭑·oj bon⭑·e funkci¹·as ĉe⭑ lingv⭑·o kiel⭑ la⭑ japan⁹·a,
kies⭑ parol⭑-son⭑·oj est⭑·as norm²·ig·it·aj .
son⭑-sent⭑·o
Hom⭑·a kapabl⭑·o re·kon⭑·i muzik⭑·ajn son⭑·ojn sen⭑ instrument¹·o. {absolut⭑·a
son⭑-sent⭑·o} , {relativ²·a son⭑-sent⭑·o} .
absolut⭑·a son⭑-sent⭑·o
Hom⭑·a kapabl⭑·o re·kon⭑·i absolut⭑·an alt⭑·on de⭑ pur⭑·a muzik⭑·a son⭑·o (ton⭑·o,
sen·rilat⭑·e al⭑ ali⭑·aj ton⭑·oj): hom⭑·oj kun⭑ absolut⭑·a son⭑-sent⭑·o
alkutimiĝ[…]as al⭑ diferenc⭑·aj ĉambr⭑·o-ton⭑·oj de·pend⭑·e de⭑ si⭑·a region⭑·a
kaj⭑ soci³·a de·ven⭑·o kaj⭑ si⭑·aj aŭskult⭑·ad~kutim⭑·oj .
Rim.: Do⭑, tio ne⭑ est⭑·as sinonim¹·o por⭑ „perfekt⭑·a {son⭑-sent⭑·o} “; oni
pov⭑·as hav⭑·i mal·bon⭑·an absolut⭑·an son⭑-sent⭑·on. Fakt¹·e, por⭑ muzik⭑·ist·o
pli⭑ grav⭑·as la⭑ {relativ²·a son⭑-sent⭑·o} .
relativ²·a son⭑-sent⭑·o
Hom⭑·a kapabl⭑·o re·kon⭑·i mal·simpl⭑·ajn muzik⭑·ajn son⭑·ojn (interval⁽⁺⁾·ojn kaj⭑
akord¹·ojn).
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.141 2023/12/12 20:10:28 ]
__________________________________________________________________