vidu ankaŭ la klarigojn
spac·/·o

spac·o

   1.
          Tio, kio en·hav·as ĉiu·jn fenomen¹·ojn kaj objekt·ojn, ordinar·e
          divid·it·a laŭ ĝis tri dimensi⁴·oj: oni per unu ek·rigard·o ampleks·as
          la tut·an sen·nombr·an svarm¹·on de la stel·oj […] en la vast·eg·a spac·o
          ; la vizit·o al abat·ej·oj est·as ne·forges·ebl·a vojaĝ·o en la spac·o
          kaj temp·o .

        a)
                Difin·it·a mezur·ebl·a part·o de tiu ĉi: la lit·o okup·as grand·an
                spac·on; hom·a amas·o, kiu kovr·is la tut·an spac·on de la
                palac·o ; krom la tre dens·aj gas·aj lantern·oj mult·aj
                magazen·aj fenestr·oj verŝ·is sur vast·an spac·on torent¹·ojn da
                lum·o ; fenestr·on far·u en la arke⁽⁺⁾·o, supr·e, kun la alt·o de
                unu uln·o, kaj la pord·on de la arke⁽⁺⁾·o vi far·os en la flank·o,
                mal·supr·an spac·on, du·an spac·on, kaj tri·an spac·on far·u en ĝi
                ; la spac·o de ĉirkaŭ du·on+tag·a plu·gad·o ; la tut·a spac·o sur
                la supr·o de la mont·o ĉirkaŭ·e est·as plej~sankt·ej·o ;  ne
                pied-spac·o ; en la spac·o de mil ses×cent stadi¹·oj ; mal·mult·e
                da spac·o est·is tie ĉirkaŭ ni·a dom·o ; tie trov·iĝ·is 
                grand·aj arb·ar·aj spac·oj kun trankvil·aj lag·oj ; li
                ek·rigard·is supr·en en la grand·an, grand·an spac·on da aer·o ;
                ŝi fal·is sur la ter·on kaj ramp·is sur ĝi kelk·an spac·on ;
                sabl·aj dun⁽⁺⁾·oj […] etend·iĝ·is sur grand·a spac·o . {are⁹·o} ,
                {teren⁸·o} .

        b)
                {Inter·spac·o} , part·o de la spac·o kiu dis·ig·as du lok·ojn 
                punkt·ojn: sur la spac·o de unu+tag·a ir·ad·o sur unu flank·o kaj
                sur la spac·o de unu+tag·a ir·ad·o sur la du·a flank·o ĉirkaŭ la
                tend·ar·o ; tie ne est·is sufiĉ·e da spac·o, ke pov·u tra·ir·i la
                best·o ; la spac·o antaŭ la ĉambr·et·oj est·is po unu uln·o sur
                ambaŭ flank·oj ; kelk+mejl·an spac·on okup·as tiu marĉ·ej·o ;
                sen·ĉes·e ven·is pli kaj pli mult·e da fojn·o tra la pord·o kaj
                la spac·o far·iĝ·is pli kaj pli mal·vast·a ; per rapid·aj paŝ·oj
                […] ili tra·ir·is la spac·on, kiu dis·ig·is ili·n de la park·a
                pord·o ; en tiu ĉi grand·a spac·o da temp·o la mort·o rab·is al
                ni tre mult·e el ni·aj fervor·aj kun·batal·ant·oj .

        c)
                {Kosm⁸·o} : la kosm⁸·o-sond³·il·oj  X kaj XI est·is du el
                la unu·aj sond³·il·oj de la program¹·o pri esplor·ad·o de la spac·o
                .

          {sen·lim·aĵ·o} , {vast·eg·o} , {etend·aĵ·o}

   2.
          Unu el la du neces·aj universal·aj kondiĉ·oj de est·o (vd {temp·o} ),
          ord·ig·ant·a la kun·ekzist·on per tri+dimensi⁴·a reciprok·a ekster·ec·o de
          la er·oj, kaj koncept²·at·a kiel sen·fin·e grand·a kaj sen·fin·e
          divid·ebl·a: la spac·o-temp·o kontinu⁴·aĵ·o .

   3.
          La dispon·ebl·a {kapacit⁽⁺⁾·o}  part·o de ĝi: iom da TTT-spac·o ; iom
          da spac·o sur vi·a disk¹·o ja neces·as ; la simil·a program¹·o  de  […] akir·is 85 % de la merkat⁴·o de tia·j
          program¹·oj, las·ant·e mal·mult·e da spac·o por konkur·ant·oj .

   4.
          Ali·a nom·o por {ar·o} , pro·vizit·a per matematik¹·a struktur¹·o, kiu
          don·as al ĝi ia·n simil·ec·on kun la fizik·a spac·o. {punkt·o;} {afin⁽⁺⁾·a
          spac·o} , {banaĥ⁽⁺⁾·a spac·o} , {eŭklid⁽⁺⁾·a spac·o} , {hermit⁽⁺⁾·a spac·o} ,
          {hilbert⁽⁺⁾·a spac·o} , {metrik²·a spac·o} , {mezur+hav·a spac·o} ,
          {norm²·o-hav·a spac·o} , {probabl³·o-spac·o} , {vektor⁽⁺⁾·a spac·o} ,
          {topologi⁽⁺⁾·a spac·o} .

spac·et·o

          {Sign·o} kies bild¹·ig·o sur ekran⁸·o  paper·o est·as vak¹·a
          sign-opozici²·o: la plej oft·a spac·et·o est·as la Unikod⁽⁺⁾·a kaj {aski⁽⁺⁾·a}
          sign·o 32 ; antaŭ·ir·a spac·et·o; vost·a spac·et·o; ne·romp·ebl·a spac·et·o
          (kie lini-fald·o est·as mal·permes·it·a); por hav·i nur la
          cirkumfleks²·on, tajp⁸·u la sen·paŝ·an cirkumfleks²·on sekv·at·an de
          spac·et·o .

en·spac·i

   (tr)

          {Ampleks·i} , {en·ten·i} en·e de si: nun·temp·e kurac-lok·o de
          Belokuriĥa pov·as en·spac·i sam+temp·e pli [ol] 5 mil ripoz·ant·oj ; ni
          hav·as tiom da gast·oj, tiom da gast·oj... la ĉambr·oj, ŝajn·e ne
          en·spac·os ĉiu·jn .

inter·spac·o

          Spac·o inter du afer·oj: de la buŝ·o ĝis la man·oj est·as grand·a
          inter·spac·o ;  trans·ir·is sur la ali·an flank·on, kaj
          star·iĝ·is sur la supr·o de la mont·o, mal·proksim·e, tiel ke grand·a
          inter·spac·o est·is inter ili ; oni pov·is vid·i la reĝ·an kastel·on en
          inter·spac·o de tri+hor·a voj·o ; la inter·spac·o inter la kolos¹·aj
          konstru·aĵ·oj ating·as apenaŭ kelk~cent·on da paŝ·oj ; tip¹·a est·as la
          ne·regul·aj inter·spac·oj inter la kahel·oj . {distanc¹·o^1}

labor-spac·o

          Trans·ŝalt⁹·ebl·a aspekt¹·o de komput⁹·il·a ekran⁸·o vid·ig·ant·a elekt·it·an
          sub·grup·on de aktiv·aj program¹·oj (kaj kaŝ·ant·a ali·ajn):
          labor-spac·o-ŝalt⁹·il·o . {labor-tabl·o^2.a}

afin⁽⁺⁾·a spac·o

          Tia {algebr¹·a struktur¹·o}  , ke  est·as {ekster·a
          operaci¹·o} de iu {vektor⁽⁺⁾·a spac·o}  super  , kun la sekv·aj
          ec·oj: (1) la kun·lig·aĵ·o de {(ekster·aj) operaci¹·oj} de  kaj 
          est·as la operaci¹·o de  ; (2) la operaci¹·o de la nul·o est·as
          la ident¹·o-bild¹·ig·o kaj, reciprok·e, nur la nul·o operaci¹·as tiel;
          (3) por ĉiu·j ajn du punkt·oj, ekzist·as vektor⁽⁺⁾·o, kies operaci¹·o
          ĵet·as unu punkt·on al la du·a: la vektor⁽⁺⁾·an spac·on  oni
          kvalifik⁽⁺⁾·as {direkt·o} de la afin⁽⁺⁾·a spac·o; oni dir·as ankaŭ, ke la
          afin⁽⁺⁾·a spac·o est·asdirekt·at·a de  “; la vektor⁽⁺⁾·on, kies
          operaci¹·o ĵet·as  al  , oni kutim·e sign·as per  ; ĉiu
          vektor⁽⁺⁾·a spac·o hav·as kanon¹·an struktur¹·on de afin⁽⁺⁾·a spac·o, direkt·at·e
          de si mem. {punkt·o;} {afin⁽⁺⁾·a} ; Bild¹·ig·oj super afin⁽⁺⁾·a spac·o, kun
          specif⁹·aj ec·oj: {afin⁽⁺⁾·a} , {konkav²·a} , {konveks²·a} ; rimark·ind·aj
          bild¹·ig·oj: {homoteti⁽⁺⁾·o} , {projekci¹·o} , {simetri¹·o} , {translaci⁽⁺⁾·o}
          ; Ekzempl·oj de afin⁽⁺⁾·a spac·o: {afin⁽⁺⁾·a eben·o} , {afin⁽⁺⁾·a hipereben⁽⁺⁾·o} ,
          {afin⁽⁺⁾·a rekt·o} .

afin⁽⁺⁾·a sub·spac·o

          (de {afin⁽⁺⁾·a spac·o}  , direkt·at·a de  ) {Bild¹·o} per la
          {operaci¹·o}  de  , kie  est·as {vektor⁽⁺⁾·a sub·spac·o} de
           kaj  ,  la mal·plen·a ar·o: tia·n sub·spac·on oni foj·e
          sign·as per  ; la koncern·a afin⁽⁺⁾·a sub·spac·o est·as afin⁽⁺⁾·a spac·o,
          en·hav·ant·a la punkt·on  kaj direkt·at·a de vektor⁽⁺⁾·a sub·spac·o  ;
          ar·o konsist·ant·a el nur unu punkt·o est·as afin⁽⁺⁾·a sub·spac·o,
          direkt·at·a de  .

banaĥ⁽⁺⁾·a spac·o

          {Norm²·o-hav·a} {komplet²·a} {vektor⁽⁺⁾·a spac·o} . {Banaĥ⁽⁺⁾·o} .

eŭklid⁽⁺⁾·a spac·o

          Reel⁽⁺⁾·a {vektor⁽⁺⁾·a spac·o}  , konsider·at·a kun·e kun {skalar⁽⁺⁾·a
          produt⁽⁺⁾·o} super ĝi,  {afin⁽⁺⁾·a spac·o} , super kiu operaci¹·as tia
          vektor⁽⁺⁾·a spac·o. {Eŭklid⁽⁺⁾·o} . Bild¹·ig·oj super eŭklid⁽⁺⁾·a (afin⁽⁺⁾·a) spac·o,
          kun specif⁹·aj ec·oj: {izometri⁽⁺⁾·o} , {de·lok·ig·o} ; rimark·ind·aj
          bild¹·ig·oj super eŭklid⁽⁺⁾·a (afin⁽⁺⁾·a) spac·o: {projekci¹·o} , {rotaci⁹·o} ,
          {simetri¹·o} , {simil·ec·o} ; rimark·ind·aj bild¹·ig·oj super eŭklid⁽⁺⁾·a
          (vektor⁽⁺⁾·a) spac·o: {rotaci⁹·o} , {simil·ec·o} .

hermit⁽⁺⁾·a spac·o

          Kompleks⁽⁺⁾·a {vektor⁽⁺⁾·a spac·o}  , konsider·at·a kun·e kun {hermit⁽⁺⁾·a
          produt⁽⁺⁾·o} super ĝi,  {afin⁽⁺⁾·a spac·o} , super kiu operaci¹·as tia
          vektor⁽⁺⁾·a spac·o. {Hermit⁽⁺⁾·o} .

hilbert⁽⁺⁾·a spac·o

          {Komplet²·a} {hermit⁽⁺⁾·a spac·o}  {eŭklid⁽⁺⁾·a spac·o} . {Hilbert⁽⁺⁾·o} .

          Rim.: Oni ankaŭ parol·as priantaŭ+hilbert⁽⁺⁾·aj spac·oj“, por kiu·j
          oni postul·as nek komplet²·ec·on, nek ke la norm²·o de ne·nul·a vektor⁽⁺⁾·o
          est·u nepr·e ne·nul·a.

metrik²·a spac·o

          Ar·o  , konsider·at·a kun·e kun {metrik²·o}  en  : tia·n
          metrik²·an spac·on oni sign·as per  . {punkt·o;} {topologi⁽⁺⁾·a
          spac·o;} Specif⁹·aj sub·ar·oj: {glob·o} , {mal·ferm·it·a} sub·ar·o;
          Specif⁹·aj ec·oj de metrik²·a spac·o  sub·ar·o de ĝi: {barit⁽⁺⁾·a} ,
          {antaŭ·kompakt⁹·a} , {kompakt⁹·a} , {komplet²·a} ; Bild¹·ig·oj super
          metrik²·a spac·o, kun specif⁹·aj ec·oj: {izometri⁽⁺⁾·o} , {kontinu⁴·a} ,
          {kontinu⁴·eg·a} .

mezur+hav·a spac·o

          {Ar·o}  , konsider·at·a kun·e kun {σ-algebr⁽⁺⁾·o}  super ĝi kaj
          {mezur·o}  super  : mezur+hav·an spac·on oni kutim·e sign·as per
          tri·op·o  .

norm²·o-hav·a spac·o, norm²·it·a spac·o

          {Norm²·o-hav·a} {vektor⁽⁺⁾·a spac·o} : {eŭklid⁽⁺⁾·a vektor⁽⁺⁾·a spac·o} est·as
          ankaŭ norm²·o-hav·a spac·o, konsider·ant·e la natur·an norm²·on  ; ĉiu norm²·o-hav·a spac·o est·as ankaŭ {metrik²·a spac·o} kaj
          {topologi⁽⁺⁾·a} vektor⁽⁺⁾·a spac·o; la {topologi⁽⁺⁾·a dual⁽⁺⁾·o} de norm²·o-hav·a
          spac·o est·as norm²·o-hav·a (la norm²·o de linear⁽⁺⁾·a form·o  difin·iĝ·as
          kiel la suprem⁽⁺⁾·o de  , kiam  ) kaj
          {komplet²·a} .

probabl³·o-spac·o

          Tia {mezur+hav·a spac·o}  , ke  est·as {probabl³·o} .
          Koneks⁽⁺⁾·aj noci⁽⁺⁾·oj: {okaz·o} , {okaz-algebr¹·o} , {hazard²·a variabl⁽⁺⁾·o} .

vektor⁽⁺⁾·a spac·o, vektor⁽⁺⁾-spac·o

          (super {korp·o}  ) {Modul¹·o} super  : reel⁽⁺⁾·a, kompleks⁽⁺⁾·a
          vektor⁽⁺⁾·a spac·o (t.e. super la korp·o de reel⁽⁺⁾·oj, kompleks⁽⁺⁾·oj).
          {vektor⁽⁺⁾·o;} Koneks⁽⁺⁾·aj noci⁽⁺⁾·oj: {skalar⁽⁺⁾·o} , {baz¹·o} , {dimensi⁴·o} ,
          {linear⁽⁺⁾·a kombin·aĵ·o} , {(linear⁽⁺⁾·e) ne-de·pend·a} ; Specif⁹·aj vektor⁽⁺⁾·aj
          spac·oj: {vektor⁽⁺⁾·a eben·o} , {vektor⁽⁺⁾·a hipereben⁽⁺⁾·o} , {vektor⁽⁺⁾·a rekt·o}
          ; {banaĥ⁽⁺⁾·a spac·o} , {eŭklid⁽⁺⁾·a spac·o} , {hermit⁽⁺⁾·a spac·o} , {hilbert⁽⁺⁾·a
          spac·o} , {linear⁽⁺⁾·a algebr¹·o} , {banaĥ⁽⁺⁾·a algebr¹·o} ; Bild¹·ig·oj super
          vektor⁽⁺⁾·a spac·o, kun specif⁹·aj ec·oj: {homomorfi⁽⁺⁾·o} , {endomorfi⁽⁺⁾·o} ,
          {izomorfi⁽⁺⁾·o} , {aŭtomorfi⁽⁺⁾·o} , {homogen⁽⁺⁾·a} ; rimark·ind·aj bild¹·ig·oj:
          {projekci¹·o} , {rotaci⁹·o} , {simetri¹·o} , {simil·ec·o} .

          Rim.: En ĉi tiu vort·ar·o ni kutim·e sub·kompren·as, ke la korp·o
          est·as komut⁽⁺⁾·ec·a.

vektor⁽⁺⁾·a sub·spac·o

          (de {vektor⁽⁺⁾·a spac·o} ) {Sub·modul¹·o} de tiu spac·o: vektor⁽⁺⁾·a sub·spac·o
          est·as mem vektor⁽⁺⁾·a spac·o.

topologi⁽⁺⁾·a spac·o

          {Ar·o}  , konsider·at·a kun·e kun {topologi⁽⁺⁾·o}  super  :
          tia·n topologi⁽⁺⁾·an spac·on oni sign·as per  . {punkt·o;}
          Specif⁹·aj ec·oj de topologi⁽⁺⁾·a spac·o: {apart·ig·a} , {apart·ig·ebl·a} ,
          {koneks⁽⁺⁾·a} , {simpl·e koneks⁽⁺⁾·a} , {voj-koneks⁽⁺⁾·a} , {kompakt⁹·a} ;
          Deriv⁴·it·aj sub·ar·oj: {adher⁽⁺⁾·aĵ·o} , {ferm·aĵ·o} , {mal·ferm·aĵ·o} ,
          {intern·o} , {rand·o} ; Specif⁹·aj sub·ar·oj: {ĉirkaŭ·aĵ·o} , {dens·a}
          sub·ar·o, {ferm·it·a} sub·ar·o, {kvazaŭ·kompakt⁹·a} sub·ar·o, {mal·ferm·it·a}
          sub·ar·o; Epitet¹·oj pri punkt·oj en topologi⁽⁺⁾·a spac·o: {adher⁽⁺⁾·a} ,
          {akumul⁽⁺⁾·iĝ·a} , {intern·a} , {izol·it·a} , {rand·a} ; Bild¹·ig·oj super
          topologi⁽⁺⁾·a spac·o, kun specif⁹·aj ec·oj: {homeomorfi⁽⁺⁾·o} , {kontinu⁴·a} .

topologi⁽⁺⁾·a sub·spac·o

          (de {topologi⁽⁺⁾·a spac·o}  ) Tia topologi⁽⁺⁾·a spac·o 
          , ke  kaj  konsist·as el ĉiu·j komun·aĵ·oj de element¹·o
          de  kun  .

   [artikol-versi⁹·o: 1.162 2023/10/21 07:46:47 ]
     __________________________________________________________________