vidu ankaŭ la klarigojn
stel⭑·/·o
stel⭑·o
1.
Mem·lum⭑·ant·a {astr¹·o} , kiu, pro⭑ mal·proksim⭑·eg·ec·o, aper⭑·as kiel⭑ bril⭑·a
sur·ĉiel⭑·a punkt⭑·o kaj⭑ ni⭑·a sun⭑·o: en⭑ la⭑ nokt⭑·o ni vid⭑·as la⭑ pal⭑·an
lun⭑·on kaj⭑ la⭑ bel⭑·ajn stel⭑·ojn ; Li kre⭑·is la⭑ Grand⭑·an Urs⭑·in·on,
Orion⁽⁺⁾·on kaj⭑ Plejad⁽⁺⁾·ojn kaj⭑ la⭑ stel⭑·ojn de⭑ la⭑ sud⭑·o ; rigard⭑·u al⭑ la⭑
ĉiel⭑·o kaj⭑ kalkul⭑·u la⭑ stel⭑·ojn, se⭑ vi pov⭑·as ili·n kalkul⭑·i ; la⭑
stel⭑·oj est⭑·as korp⭑·oj de⭑ univers⭑·o ; oni pov⭑·is far⭑·i instrument¹·ojn
kaj⭑ esplor⭑·i per⭑ ili la⭑ stel⭑·ojn kaj⭑ planed⭑·ojn ; la⭑ sun⭑·o est⭑·as
stel⭑·o ; polus⭑·a stel⭑·o, tio est⭑·as ĝi, kiu nokt⭑·e gvid⭑·as sur⭑ la⭑ mar⭑·o
la⭑ fenici⁽⁺⁾·ajn ŝip⭑·ojn ; supr⭑·e bril⭑·is la⭑ sep⭑ stel⭑·oj de⭑ la⭑ Grand⭑·a
Urs⭑·in·o ; la⭑ sun⭑·o aper⭑·as sub⭑ la⭑ stel⭑·o Siri⁸·us, kaj⭑ komenc⭑·as
mal·lev⭑·iĝ·i, kiam⭑ la⭑ sun⭑·o proksim⭑·iĝ·as al⭑ la⭑ stel⭑·ar·o de⭑ Pes⭑·il·o ;
stel⭑+lum⭑·a, stel⭑+klar⭑·a, stel⭑-plen⭑·a nokt⭑·o.
2.
Ali⭑·a lum⭑·ant·a ĉiel⭑~korp⭑·o, t.e. planed⭑·o, apart⭑·e Venus⁽⁺⁾·o, komet¹·o,
meteor²·o: la⭑ stel⭑·o Ven⭑·us ek·brul⭑·is per⭑ envi⭑·o — pro⭑ tio ŝi lum⭑·as
pli⭑ fort⭑·e ol⭑ mult⭑·aj ali⭑·aj ; tra⭑ la⭑ pal⭑~ruĝ⭑·a aer⭑·o lum⭑·is la⭑ stel⭑·o
de⭑ la⭑ vesper⭑·o ; stel⭑·oj kun⭑ terur⭑·aj fajr⭑·aj vost⭑·oj ; oni dir⭑·as, ke⭑
kiam⭑ stel⭑·o fal⭑·as, oni dev⭑·as antaŭ⭑ ĝi⭑·a esting⭑·iĝ·o esprim⭑·i dezir⭑·on
kaj⭑ ĉi⭑ tiu dezir⭑·o plen⭑·um·iĝ·os .
3.
Simbol¹·ig·o, konduk⭑·ant·o de⭑ la⭑ {sort⭑·o} , de⭑ la⭑ {feliĉ⭑·o} : fest⭑·oj
kaj⭑ bal⭑·oj sekv⭑·is unu⭑ post⭑ la⭑ ali⭑·a, kaj⭑ ŝajn⭑·is, ke⭑ la⭑ stel⭑·o de⭑ la⭑
imperi⭑·estr·o bril⭑·as la⭑ plej⭑ hel⭑·e, antaŭ⭑ ol⭑ ĝi por⭑ ĉiam⭑ esting⭑·iĝ·os
; Mari⭑·on est⭑·as mi⭑·a stel⭑·o de⭑ feliĉ⭑·o ; konduk⭑·u ni·n, komenc⭑·u la⭑
batal⭑·on sub⭑ bon⭑·a stel⭑·o, en⭑ feliĉ⭑·a hor⭑·o ; lev⭑·iĝ·as li⭑·a stel⭑·o en⭑ la⭑
politik¹·a firmament⁽⁺⁾·o .
Rim.: Tia uz⭑·o est⭑·iĝ·is el⭑ la⭑ pra⭑·a kred⭑·o, ke⭑ la⭑ stel⭑·oj influ⭑·as la⭑
hom⭑·an sort⭑·on, sed⭑ nun·temp⭑·e ankaŭ⭑ est⭑·as metafor¹·a.
4.
{Stel⭑·ul·o} : , stel⭑·o de⭑ la⭑ franc⭑·a kanzon⁸·o .
5.
{Figur⭑·o} kun⭑ kvin⭑ aŭ⭑ pli⭑ da⭑ pint⭑·oj, oft⭑·e uz⭑·at·a kiel⭑ simbol¹·o kaj⭑
{emblem¹·o} : stel⭑·o el⭑ or⭑-simil⭑·a paper⭑·o ; ni for·ĵet⭑·os mal·proksim⭑·en
la⭑ verd⭑·an stel⭑·on, kiu sid⭑·as sur⭑ ni⭑·a brust⭑·o ; verd⭑·aj flag⭑·oj kun⭑
la⭑ stel⭑·o de⭑ l'⭑ esper⭑·o ; verd⭑·aj rob²·oj sur·ŝut⭑·it·aj per⭑ or⭑·aj stel⭑·oj
; kun⭑ stel⭑·o sur⭑ la⭑ brust⭑·o kaj⭑ sabr¹·o ĉe⭑ la⭑ flank⭑·o ; milion⭑·oj da⭑
stel⭑+form⭑·aj flok⭑·oj (neĝ⭑·o) ; tri⭑+stel⭑·a hotel⭑·o .
6.
Esperant⭑·a {mon⭑-unu⭑·o} iniciat⭑·int·a je⭑ 1959: oni iniciat⭑·is
inter·naci⭑·an mon⭑-unu⭑·on stel⭑·o .
stel⭑·ar·o
Ŝajn⭑·a grup⭑·o da⭑ stel⭑·oj aparten⭑·ant·aj al⭑ unu⭑ aŭ⭑ plur⁴·aj
{konstelaci⁽⁺⁾·oj} , kiu apart⭑·iĝ·as sur⭑ la⭑ ĉiel⭑~sfer¹·o por⭑ desegn⭑·i
arbitr⭑·an figur⭑·on ( {stel⭑-figur⭑·on} ). Ĝeneral¹·e, tiu·j stel⭑·oj ne⭑
est⭑·as gravit⁽⁺⁾·e kun·lig⭑·it·aj, nek⭑ hav⭑·as komun⭑·an origin¹·on, diferenc⭑·e
de⭑ {stel⭑-amas⭑·oj} : la⭑ Ĉar²·o est⭑·as fam⭑·a stel⭑·ar·o, kiu aparten⭑·as al⭑
la⭑ konstelaci⁽⁺⁾·o Grand⭑·a Urs⭑·in·o; oni vid⭑·is la⭑ stel⭑·ar·on de⭑ Leon⭑·o en⭑
kies⭑ mez⭑·o bril⭑·is la⭑ stel⭑·o de⭑ Regul⭑·us ; al⭑ la⭑ sun⭑·o, al⭑ la⭑ lun⭑·o,
al⭑ la⭑ stel⭑·ar·oj kaj⭑ al⭑ la⭑ tut⭑·a arme¹·o de⭑ la⭑ ĉiel⭑·o ; astronomi¹·a
kalendar¹·o por⭑ la⭑ du⭑·a jar⭑-du⭑·on·o 2000 kaj⭑ list¹·o de⭑ la⭑ nom⭑·oj de⭑ la⭑
stel⭑·ar·oj en⭑ la⭑ latin⁽⁺⁾·a kaj⭑ esperant⭑·a lingv⭑·oj ; la⭑ zodiak¹·aj
stel⭑·ar·oj . {stel⭑-figur⭑·o} , {konstelaci⁽⁺⁾·o}
Rim.: Vid⭑·u la⭑ rimark⭑·on ĉe⭑ {konstelaci⁽⁺⁾·o} .
stel⭑·et·o
1.
Mal·grand⭑·a {stel⭑·o^5} : ĉap⭑·o kun⭑ stel⭑·et·o ; [la⭑] simbol¹·oj neces⭑·aj
por⭑ ĉiu·j eŭr⁹·o-mon⭑·er·oj – 12 stel⭑·et·oj kaj⭑ la⭑ dat⭑·o de⭑ stamp⭑·ad·o ;
okul⭑·oj — bril⭑·ant·aj stel⭑·et·oj .
2.
{Asterisk⁽⁺⁾·o} : en⭑ la⭑ sub⭑·a tabel⭑·o stel⭑·et·o montr⭑·as la⭑ arĥaik³·ajn
liter⭑·ojn ; stel⭑·et·o (*) signif⭑·as, ke⭑ la⭑ lingv⭑·o est⭑·is unik³·a kaj⭑ ne⭑
hav⭑·as rekt⭑·ajn pra·lingv⭑·ojn .
stel⭑·ul·o
Fam⭑·a, el·star⭑·a art⭑·ist·o: televid⁸·aj kaj⭑ radi⭑·aj stel⭑·ul·oj kun·iĝ⭑·u por⭑
koncert¹·e kun·fest⭑·i la⭑ dat⭑-re·ven⭑·on ; mank⭑·o de⭑ mon⭑·o kaj⭑ stel⭑·ul·oj
konduk⭑·is la⭑ ĉin⁹·ajn film⁸·ojn en⭑ embaras⭑·on ; program¹·o kun⭑
politik¹·ist·oj kaj⭑ ali⭑·aj stel⭑·ul·oj pli·riĉ⭑·ig·is la⭑ foir⭑·on ; tiu·j
aktor¹·oj mem⭑, nom⭑·at·aj „stel⭑·ul·oj“, est⭑·is sam⭑·e naiv⭑·e di⭑·ig·at·aj, kiel⭑
sport¹·ist·oj .
fal⭑-stel⭑·o
Bril⭑·a meteor²·o, kiu ŝajn⭑·as kvazaŭ⭑ de·fal⭑·ant·a stel⭑·o: fal⭑·is fal⭑-stel⭑·o
kaj⭑ la⭑ pens⭑·oj de⭑ la⭑ knab⭑·o lev⭑·iĝ·is supr⭑·en al⭑ la⭑ bril⭑·ant·a meteor²·o
; fal⭑-stel⭑·o tra·flug⭑·is la⭑ ĉiel⭑·on ; pri⭑ kio vi pet⭑·us la⭑ fal⭑·ant·an
stel⭑·on ? {meteor²·o} {aerolit¹·o}
mar⭑-stel⭑·o
Stel⭑+form⭑·a best⭑·o viv⭑·ant·a en⭑ mar⭑·o, genr⁹·o el⭑ {eĥinoderm⁽⁺⁾·oj} ():
branĉ⭑·o-brak⭑·aj ofiuroj (ali⭑+nom⭑·e meduz¹·aj mar⭑-stel⭑·oj) ; se⭑ la⭑
mar⭑-stel⭑·o est⭑·as el·ig⭑·it·a el⭑ la⭑ sistem⭑·o, tiam⭑ la⭑ kaliforni⁽⁺⁾·a mitul²·o
for·prem⭑·as la⭑ post·rest⭑·ant·ajn speci⁽⁺⁾·ojn, kaj⭑ la⭑ biodiversec⁽⁺⁾·o
mal·grand⭑·iĝ·as . {asteri⁽⁺⁾·o}
maten⭑-stel⭑·o
La⭑ planed⭑·o {Venus⁽⁺⁾·o} vid⭑·at·a je⭑ fru⭑·a maten⭑·o: ek·tag⭑·iĝ·os kaj⭑ la⭑
maten⭑-stel⭑·o ek·lev⭑·iĝ·os . la⭑ aztek⁽⁺⁾·oj ador⭑·is mult⭑·ajn ali⭑·ajn di⭑·ojn,
la⭑ plej⭑ fam⭑·a el⭑ kiu·j est⭑·is Kecalkoatlo, la⭑ Serpent⭑·o de⭑ Plum⭑·oj,
kiu est⭑·is […] la⭑ maten⭑-stel⭑·o (Venus⁽⁺⁾·o) .
Polus⭑·a Stel⭑·o
Stel⭑·o en⭑ la⭑ stel⭑·ar·o {Mal·grand⭑·a Urs⭑·in·o} , el⭑ la⭑ hel⭑·aj stel⭑·oj la⭑
plej⭑ proksim⭑·a al⭑ la⭑ ĉiel⭑·a nord⭑-polus⭑·o (je⭑ proksim⭑·um·e 1˚) (): la⭑
Polus⭑·a Stel⭑·o, gvid⭑·ant·o de⭑ nav¹·ig·ant·oj, far⭑·as angul⭑·on je⭑ 25 grad⭑·oj
al⭑ la⭑ horizont¹·o ; la⭑ Polus⭑·a Stel⭑·o ne⭑ est⭑·is vid⭑·ebl·a, sed⭑ mi
pli⭑-mal·pli⭑ diven⭑·is, kie ĝi trov⭑·iĝ·is, kaj⭑ decid⭑·is sekv⭑·i ĝi·n ie·n
ajn⭑ .
puls¹·o-stel⭑·o
Kolaps⁽⁺⁾·int·a {stel⭑·o} tre⭑ rapid⭑·e turn⭑·iĝ·ant·a, el·send⭑·ant·e radi⭑-ond⭑·ojn
je⭑ ĉiu turn⭑·iĝ·o: [en⭑] la⭑ kaz⭑·o de⭑ puls¹·o-stel⭑·o, la⭑ dispers⁽⁺⁾·o far⭑·e de⭑
tiu·j elektron⁽⁺⁾·oj kre⭑·as, de·pend⭑·e de⭑ la⭑ ond⭑·o-long⭑·oj, mal·fru⭑·on inter⭑
la⭑ impuls¹·oj, kiu est⭑·as mezur⭑·at·a laŭ⭑ la⭑ elektron⁽⁺⁾·o-dens⭑·o .
verd⭑·a stel⭑·o
Figur⭑·o de⭑ verd⭑·a, kvin⭑+pint⭑·a stel⭑·o, tradici¹·a emblem¹·o de⭑
Esperant⭑·ism·o: la⭑ verd⭑·a stel⭑·o ĉes⭑·os est⭑·i mal·kuraĝ⭑·a sign⭑·o de⭑
silent⭑·o, ĝi far⭑·iĝ·os sign⭑·o de⭑ labor⭑·o ; la⭑ flag⭑·o de⭑ la⭑ Civit³·o
est⭑·as verd⭑·a, kun⭑ blank⭑·a kvadrat¹·o en⭑ la⭑ ĉe·stang⭑·a supr⭑·a angul⭑·o,
kie situ⁸·as simetri¹·a kvin⭑+pint⭑·a verd⭑·a stel⭑·o, konform⭑·e al⭑ la⭑ model⭑·o
adopt¹·it·a de⭑ la⭑ unu⭑·a Universal⭑·a Kongres⭑·o en⭑ Bulonj⭑·o-ĉe⭑-mar⭑·o, 1905
.
vesper⭑-stel⭑·o
La⭑ planed⭑·o {Venus⁽⁺⁾·o} vid⭑·at·a je⭑ sun⭑-sub·ir⭑·o: Venus⁽⁺⁾·o est⭑·as ankaŭ⭑
nom⭑·at·a la⭑ maten⭑-stel⭑·o aŭ⭑ vesper⭑-stel⭑·o, ĉar⭑ ĝi oft⭑·e aper⭑·as kiel⭑
bril⭑·a stel⭑·o de⭑ la⭑ krepusk⭑·o kaj⭑ ne⭑ pov⭑·as aper⭑·i je⭑ mez⭑·o de⭑ nokt⭑·o ;
Hes⁽⁺⁾-per⭑·o ― est⭑·as ankaŭ⭑ nom⭑·at·a Vesper⭑-stel⭑·o, se⭑ li lev⭑·iĝ·is vesper⭑·e,
li⭑·a ali⭑·a nom⭑·o est⭑·as Lu⭑-cifer⭑·o. .
stel⭑-amas⭑·o
Grup⭑·o de⭑ mult⭑·aj stel⭑·oj, gravit⁽⁺⁾·e kun·lig⭑·it·aj: glob⭑·a stel⭑-amas⭑·o aŭ⭑
mal·ferm⭑·a stel⭑-amas⭑·o; la⭑ Plejad⁽⁺⁾·oj est⭑·as mal·ferm⭑·it·a stel⭑-amas⭑·o en⭑ la⭑
konstelaci⁽⁺⁾·o Taŭr⁽⁺⁾·o, ĝi est⭑·as unu⭑ el⭑ la⭑ plej⭑ apud⭑·aj stel⭑-amas⭑·oj al⭑
la⭑ Ter⭑·o, kaj⭑ est⭑·as vid⭑·ebl·a per⭑ nud⭑·a okul⭑·o ; M2 est⭑·as glob⭑·a
stel⭑-amas⭑·o en⭑ konstelaci⁽⁺⁾·o Akv⭑·ist·o .
stel⭑-figur⭑·o
Figur⭑·o imag⭑·e desegn⭑·it·a de⭑ stel⭑·ar·o: la⭑ stel⭑·oj de⭑ la⭑ ĉiel⭑·o kaj⭑
ĝi⭑·aj stel⭑-figur⭑·oj ne⭑ don⭑·as si⭑·an lum⭑·on . mi ne⭑ kred⭑·as je⭑ influ⭑·o de⭑
planed⭑·oj, stel⭑·oj, stel⭑-figur⭑·oj al⭑ la⭑ hom⭑·ar·o ; stel⭑·oj kaj⭑
stel⭑-figur⭑·oj, kiu·j ŝajn⭑·e tiom⭑ silent⭑·e bril⭑·as en⭑ la⭑ firmament⁽⁺⁾·o .
[list¹·o.gif] stel⭑-figur⭑·oj {stel⭑·ar·o} , {konstelaci⁽⁺⁾·o}
Rim.: Vid⭑·u la⭑ rimark⭑·on ĉe⭑ {konstelaci⁽⁺⁾·o} .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.136 2023/10/21 07:46:48 ]
__________________________________________________________________