vidu ankaŭ la klarigojn
super

   I.

super

          Prepozici·o montr·ant·a:

        1.
                Lok·on pli alt·an ol la indik³·it·a per la de·pend·a vort·o: super
                la ter·o si·n trov·as aer·o ; ne·grand·a fenestr·o, mal·ferm·iĝ·ant·a
                super la tegment·o de la dom·o, don·is ne·sufiĉ·an lum·on ; la
                man·on […] ten·ant·e […] super la okul·oj, li rigard·is la
                lok·on ; la sun·o far·is proksim·um·e la tri kvar·on·ojn de si·a
                ir·ad·o super la horizont¹·o ; Mi don·is pluv·on super unu urb·o,
                kaj super ali·a [ne] ; salik·o star·as super la river·o ; en
                januar⁽⁺⁾·o oni hav·as 10 grad·ojn super la nul·o ; ili·aj kap·oj
                […] en la daŭr·o de tut·aj hor·oj est·is klin·it·aj super la
                labor·o ; li kis·is ĉiu·jn si·ajn frat·ojn kaj plor·is super ili
                ; lev·u standard·on super la popol·oj ; flug·il·ojn vi·ajn super
                mi etend·u ; li·a okul·o (propr·e: li·a rigard·o) vag·ad·is super
                la bel·a ĉirkaŭ·aĵ·o ; la di·o de dorm·o […] etend·is super li
                si·an bel·an ombrel·on ; li sid·as en ŝuld·oj ĝis super la
                ŝultr·oj .

                Rim.: Pri uz·o de _super_ kun akuzativ·o, vd {al super,
                super ...-n} .

        2.
                Pozici¹·on de io  iu, kies fort·o, grad·o  rang·o est·as pli
                alt·a ol tiu de ali·a: tio ĉi est·as super ĉiu·j hom·aj fort·oj
                ! super si·a pov·o ili don·is mem·vol·e ; kaj oni met·is super
                ili·n labor·estr·ojn, por prem·i ili·n per mal·facil·aj labor·oj ;
                kiam insist¹·is super li li·aj serv·ant·oj, […] li obe·is ili·an
                voĉ·on ; [ne] konven·as al sklav·o reg·i super princ·oj ; vi
                hav·as super mi sen·lim·an potenc·on ; vi vol·as hav·i David⁽⁺⁾·on
                kiel reĝ·on super vi ; super la trezor·oj de la reĝ·o est·is
                 ; mi est·as tridekunujaraĝulo, do, super la
                -lim·o ; mi pov·as instru·i mi·an tez·on nur laŭ ĝi·a esenc·o
                kaj ties ver·ec·o est·as super ĉiu diskut¹·o ; el ili neniu
                pov·os lev·iĝ·i super si·aj koleg·oj ;  triumf¹·is super
                Johan·o, sed nur por moment·o .

        3.
                Stat·on de iu, kies atent·o direkt·iĝ·as al ia labor·o: [ŝi
                sid·is] super pec·o da tol·o, kiu·n ŝi kudr·is diligent·e ; kiam
                ajn mi ven·as, li ĉiam sid·as super labor·o ; li labor·is
                super si·a projekt·o ne kun la cel·o konvink·i […] mal·saĝ·ul·ojn
                ; labor·u ankoraŭ iom super la muzik·o ; labor·ant·e super mi
                mem mi komplet²·ig·us mi·ajn sci·ojn ; [ili]j labor·ad·is super
                la mal·plen·aj teks·il·oj ; mi ne pov·as kvalifik⁽⁺⁾·i ĝi·n, mi
                romp·as al mi la kap·on super ĝi ; li ŝvit·as ankoraŭ super
                la alfabet·o . {ĉe} , {pri} , {por}

super ...-n, al super

                {Al} lok·o situ⁸·ant·a {super ^1} : bel·aj fiŝ·oj […] el·salt·is
                super la akv·on ; etend·u vi·an man·on […] super ili·ajn
                river·ojn […] kaj super ili·ajn lag·ojn ; la sun·o lev·iĝ·is
                super la ter·on ; la akv·o ŝpruc·as alt·e super ni·n ; la
                aer-ŝip·o flug·as super la land·on ; la potenc·a metal·a son·o
                tra·kur·is la kort·ojn, re·salt·is de la dik·aj mur·oj de l'
                templ¹·o kaj for·flug·is super la tritik·ajn kamp·ojn ; dum·e
                Di·o, la Etern·ul·o, pret·ig·is heder·on, kaj ĝi el·kresk·is super
                li·an kap·on, por ke li hav·u ombr·on super si·a kap·o kaj
                liber·iĝ·u el si·a sufer·ad·o .

                Rim.: Pri la prepozici·aj kun·aĵ·oj kun _al_, vid·u rimark·on
                sub {al ĉe} .

de super

                {De} ^1,^2 lok·o situ⁸·ant·a {super} : lev·iĝ·is la nub·o de
                super la tabernakl⁽⁺⁾·o de atest·o ; [la vir·in·o] lev·is la kap·on
                de super la labor·o .

   II.
          Vort·er·o, esprim·ant·a pli alt·an fort·on, grad·on  rang·on:

super·a

                Est·ant·a super io, pro si·a kvalit¹·o  funkci¹·o: tiu ĉi ŝtof·o
                est·as super·a ol, al tiu; sed mi mi·n de·ten·as, por ke neniu
                mi·n opini·u super·a ol tia, kia li vid·as mi·n ; mi pov·us am·i
                nur super·an ol mi ; super·a oficir·o, merit·o, inteligent¹·o,
                matematik¹·o; mal·super·a situaci·o; la super·aj, mal·super·aj
                klas·oj de la soci³·o; la saĝ·ec·o hav·as super·ec·on antaŭ (al,
                super) la mal·saĝ·ec·o.

super·i

          (x)

                Est·i super·a je io  iu: la reĝ·o Salomon⁽⁺⁾·o super·is ĉiu·jn
                reĝ·ojn de la ter·o per riĉ·ec·o kaj per saĝ·ec·o ; mi·aj krim·oj
                super·as mi·an kap·on […] ili est·as tro pez·aj por mi ; unu
                sent·o […] super·is ĉiu·jn ceter·ajn ; la varm·o ne super·is 15
                grad·ojn ; eben·aĵ·o, kies supr·aĵ·o ne super·as unu kvadrat¹·an
                kilometr·on ; mem […] aranĝ·i ĉiu·jn afer·ojn, tio super·as la
                hom·ajn fort·ojn ; la lac·iĝ·o super·is la ekscit·on ; mal·bon·a
                vir·in·o diabl·on super·as ; pardon·em·ec·o super·as just·ec·on .
                {domin⁽⁺⁾·i} , {estr·i} , {super·pas·i} , {super·reg·i} ,
                {trans·pas·i} , {reg·i} , {venk·i}

super·ig·i

          (tr)

                Ig·i io·n  iu·n super·a: Di·o tre alt·e super·ig·is li·n, kaj
                don·is al li nom·on, kiu est·as super ĉia nom·o .

super·em·o

                Dezir·o  tendenc¹·o pri super·ec·o: mi hav·is nenia·n em·on don·i
                baz¹·on al la pri·mok·o kaj hont·ig·a super·em·o de Ze⁽⁺⁾-mok·i .
                {fier·ec·o} , {konkur·em·o} , {mal·humil·ec·o} , {orgojl⁽⁺⁾·o}

super·ul·o

                Hom·o, kiu hav·as aŭtoritat·on super ali·a: per kia rajt·o vi
                parol·as al mi per la ton·o de super·ul·o ? la unu·e~nask·it·a […]
                far·iĝ·u super·ul·o en ĉio ; komplez·o [per kiu la] ofic·ist·o
                […] risk·is […] la riproĉ·ojn de si·aj super·ul·oj ; vi tiel
                mal·ŝat·as la super·ul·ojn, la kapital¹·ist·ojn, kiel vi dir·as ;
                la serv-soldat·o frap·is sur la pord·on de si·a super·ul·o ;
                 ili rigard·is ne nur kiel ekster·ordinar·an heroin⁽⁺⁾·on
                […] sed ankaŭ kiel super·ul·in·on . {ĉef·o} , {estr·o} ,
                {mastr·o}

ne·super·ebl·a

                Tiel {eminent·a} , ke ĝi·n oni ne pov·as super·i: hero·a
                batal·ad·o kontraŭ ne·super·ebl·aj fort·oj ; vest·it·aj en
                fantazi¹·aj mult+kolor·aj vest·aĵ·oj [ili] sving·is si·n unu kun
                la ali·a en ne·super·ebl·a ĉarm·o ; la kaloĉaj⁽⁺⁾·a traduk·o […]
                est·is daŭr·e opini·at·a ne·super·ebl·a ; la pik·a, mord·a, sagac·a
                ironi¹·o de  est·as sam·e neces·eg·a kaj rest·as imit·ind·a
                model·o ne·super·ebl·a ; mur·oj ŝajn·e ne·super·ebl·aj .
                {ne·rezist⁴·ebl·a} , {ne·venk·ebl·a}

   III.

super-

          (prefiks·o)

        1.
                Prezent·ant·a fizik·an pli·alt·ec·on: super·el·star·i; {super·pend·i}
                ; {super·sign·o} ; la urb·on super·star·as mont·et·o.

                Rim.: En la vort·o _super·vest·o_, la prefiks·o signif·as nur,
                ke tia vest·o kovr·as la ceter·ajn vest·ojn kaj ne sign·ig·as ke
                ĝi ne tuŝ·as ili·n.

        2.
                Prezent·ant·a metafor¹·an spirit·an super·ec·on: {super·fort·i} ;
                {super·hom·o} ; super·bril·i (super·i per si·a bril·o); super·kri·i
                (kri·i pli laŭt·e ol); {super·saĝ·i} ; super·intendant²·o;
                super·bel·a (bel·eg·a, sublim⁽⁺⁾·a); {super·natur·a} ; la sukces·o
                super·pas·is la esper·ojn; {super·reg·i} ; super·ruz·i.

        3.
                Hav·ant·a tro·ec·on, eksces²·on, ekstr·ec·on: super·abund³·a,
                {super·flu·a} (super·ant·a la bezon·on, vd {marcipan·o} ),
                super·paŝ·i; super·gajn·o (ekster·kutim·a, preter·a gajn·o);
                super·nombr·o (eks~tra·nombr·o); super·taks·o (pli·a taks·o);
                super·nutr·ad·o (nutr·ad·o super·ant·a la normal¹·an kvant·on);
                super·rest·o; super·satur·i, {super·ŝarĝ·o} , super·tag·o; la
                glas·o super·plen·iĝ·is (f. oni ne pov·as el·ten·i pli·e).

        4.
                Montr·ant·a objekt·on, inkluziv²·ant·an ali·an sam+struktur¹·an
                objekt·on,  iel pli vast·an ol ĝi. {super·ar·o} ,
                {super·grafe⁽⁺⁾·o} , {super·korp·o} .

   [artikol-versi⁹·o: 1.120 2023/12/27 23:25:47 ]
     __________________________________________________________________