ŝarĝ⭑·/·i

ŝarĝ⭑·i

   (tr)

   1.
          Sur·met⭑·i pez⭑·aĵ·on sur⭑ iu·n aŭ⭑ io·n: ŝarĝ⭑·i iu·n per⭑ sak⭑·o da⭑ ter⭑-pom⭑·oj;
          ŝarĝ⭑·u vi⭑·ajn brut⭑·ojn kaj⭑ ir⭑·u ; li send⭑·is dek⭑ azen⭑·ojn, ŝarĝ⭑·it·ajn
          per⭑ bon⭑·aĵ·o ; mi⭑·a patr⭑·o ŝarĝ⭑·is vi·n per⭑ pez⭑·a jug⭑·o ; venk⭑·int·o,
          ŝarĝ⭑·it·a per⭑ trezor⭑·oj . ŝarĝ⭑·i bret⭑·ar·on per⭑ libr⭑·oj; tabl⭑·oj,
          ŝarĝ⭑·it·aj per⭑ manĝ⭑·aĵ·oj, vin⭑·o kaj⭑ flor⭑·oj ; ŝarĝ⭑·it·a frukt⭑-arb⭑·o ;
          vetur⭑·il·oj ŝarĝ⭑·it·aj per⭑ la⭑ mebl⭑·aĵ·oj ; ŝuld⭑·oj, ŝarĝ⭑·ant·aj la⭑ […]
          ŝtat⭑·on ; tiu·j el·spez⭑·oj pez⭑·e ŝarĝ⭑·is la⭑ budĝet³·on; bon⭑~vol⭑·u ŝarĝ⭑·i
          mi⭑·an kont³·on per⭑ vi⭑·aj el·spez⭑·oj; ŝarĝ⭑·it·a leter⭑·o (en·hav⭑·ant·a mon⭑·on
          aŭ⭑ valor⭑·aĵ·on); ŝip⭑·o-ŝarĝ⭑·ist·o .

   2.
          Prem⭑·i anim⭑·e:

        a)
                Trud⭑·i al⭑ iu io·n pen⭑·ig·an, spirit⭑·e pez⭑·an: pardon⭑·u, ke⭑ mi
                de·nov⭑·e ŝarĝ⭑·as vi·n per⭑ pet⭑·o; grav⭑·aj dev⭑·oj ŝarĝ⭑·as vi⭑·ajn
                ŝultr⭑·ojn; la⭑ popol⭑·o est⭑·is ŝarĝ⭑·it·a de⭑ mal·facil⭑·a labor⭑·o ;
                ili est⭑·is nur⭑ hom⭑·oj kaj⭑ ŝarĝ⭑·it·aj ( {sufer⭑·i} ) per⭑ hom⭑·aj
                difekt⭑·oj; ili ne⭑ ŝarĝ⭑·u sur⭑ si·n la⭑ kulp⭑·on de⭑ la⭑ krim⭑·o ; ne⭑
                ŝarĝ⭑·u li·n per⭑ labor⭑·ad·o sklav⭑·a ; vi labor⭑-ŝarĝ⭑·is mi·n per⭑
                vi⭑·aj pek⭑·oj ; por⭑ ne⭑ ŝarĝ⭑·i la⭑ memor⭑·on, est⭑·as sufiĉ⭑·e nur⭑
                memor⭑·i la⭑ […] .

        b)
                Trud⭑·i al⭑ iu pri·respond⭑·ot·aĵ·on: du⭑ krim⭑·oj ŝarĝ⭑·as li·n; li⭑·a
                konscienc⭑·o est⭑·as ŝarĝ⭑·it·a (dev⭑·as respond⭑·i pri⭑, est⭑·as kulp⭑·a
                pri⭑) de⭑ mort⭑·ig·o .

   3.
          {ŝarg⭑·i}

ŝarĝ⭑·a

          Pez⭑·a, prem⭑·a: rol¹·o tre⭑ flat⭑·a sed⭑ tre⭑ ŝarĝ⭑·a ; kiel⭑ dolor⭑·as mi⭑·a
          mal·feliĉ⭑·a kor⭑·o ĉe⭑ tiu ĉi⭑ ŝarĝ⭑·a re·memor⭑·o ; ŝi vol⭑·is ek·dorm⭑·i,
          dezir⭑·ant·e almenaŭ⭑ per⭑ tio ĉi⭑ si·n liber⭑·ig·i de⭑ ŝi·n prem⭑·ant·a ŝarĝ⭑·a
          impres⭑·o de⭑ mort⭑·o ; promes⭑·o est⭑·as larĝ⭑·a, plen⭑·um·o est⭑·as ŝarĝ⭑·a .

ŝarĝ⭑·o

   1.
          Pez⭑·aĵ·o sur·pren⭑·it·a, port⭑·at·a de⭑ iu aŭ⭑ per⭑ io (t.e. trans·port⭑·il·o):
          sur⭑ ĉeval⭑·' de⭑ najbar⭑·o la⭑ ŝarĝ⭑·o ne⭑ pez⭑·as ; ĉiu met⭑·is la⭑ ŝarĝ⭑·on
          sur⭑ si⭑·an azen⭑·on ; ŝarĝ⭑·o-port⭑·ist·oj ; ŝarĝ⭑·o-ĉeval⭑·o . {port⭑·aĵ·o}
          {ŝarĝ⭑-vetur⭑·il·o}

   2.
          Anim⭑·a prem⭑·o, spirit⭑·a pen⭑·o.

        a)
                Pen⭑·o trud⭑·at·a al⭑ iu: ĉiu hav⭑·as si⭑·an ŝarĝ⭑·on; kiu do⭑ en⭑ ŝvit⭑·o
                kaj⭑ en⭑ ĝem⭑·oj la⭑ ŝarĝ⭑·on de⭑ la⭑ viv⭑·o vol⭑·us port⭑·i .

        b)
                Pri·respond⭑·ec·o trud⭑·at·a al⭑ iu: se⭑ vi ir⭑·os kun⭑ mi, vi est⭑·os
                por⭑ mi ŝarĝ⭑·o ; pren⭑·i sur⭑ si⭑·ajn ŝultr⭑·ojn tiu·n ne·esprim⭑·ebl·an
                ŝarĝ⭑·on de⭑ ne·cert⭑·ec·o kaj⭑ ne·difin⭑·it·ec·o de⭑ situaci⭑·o ; grand⭑·a
                ŝarĝ⭑·o fal⭑·is sur⭑ li⭑·an kor⭑·on . {honor⭑·ig·a} .

   3.
          {ŝarg⭑·o}

ŝarĝ⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Sur·pren⭑·i pez⭑·aĵ·on, sur·pren⭑·i respond⭑·ec·on: neniu est⭑·us pret⭑·a
          ŝarĝ⭑·iĝ·i per⭑ la⭑ defend⭑·o por⭑  .

de·ŝarĝ⭑·i, el·ŝarĝ⭑·i

   (tr)

          De·pren⭑·i de⭑ sur⭑ port⭑·ant·o: la⭑ vidv⭑-in⭑·o […] vek⭑·iĝ·is ĉiu+tag⭑·e regul⭑·e
          pro⭑ la⭑ bru⭑·o de⭑ l'⭑ de·ŝarĝ⭑·at·aj lakt⭑·o-kruĉ⭑·eg·oj ; kiam⭑ la⭑ brul⭑-lign⭑·o
          est⭑·is el·ŝarĝ⭑·it·a, la⭑ patr⭑·o […] aĉet⭑·is al⭑ si grand⭑·an fask⭑·on da⭑
          angil⭑·oj ; ĉe⭑ la⭑ river⭑·o, kelk⭑×dek⭑ hom⭑·oj el·ŝarĝ⭑·is ĉe⭑ torĉ⭑·oj ŝton⭑·ojn
          el⭑ grand⭑·eg·a flos⭑·o .

mal·ŝarĝ⭑·i, sen·ŝarĝ⭑·ig·i

   (tr)

          Sen·ig⭑·i je⭑ ŝarĝ⭑·o, je⭑ pez⭑·aĵ·o: mal·ŝarĝ⭑·i ŝip⭑·ojn ; fiŝ⭑-bark⭑·oj re·ven⭑·as
          kaj⭑ mal·ŝarĝ⭑·as fiŝ⭑·ojn kaj⭑ krustacojn ; la⭑ projekt⭑·o cel⭑·as mal·ŝarĝ⭑·i
          la⭑ aŭt⁸·o-voj⭑·on inter⭑ Munken⁽⁺⁾·o kaj⭑ la⭑ flug⭑-haven⭑·o ; kiam⭑ la⭑ Saĝ⭑·ul·o
          reg⭑·as, li sen·ŝarĝ⭑·ig·as kor⭑·ojn ; re·foj⭑·a ek·sku⭑·o […] sen·ŝarĝ⭑·ig·is li·n
          de⭑ ĉiu ceter⭑·a pri·pens⭑·ad·o .

sen·ŝarĝ⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Sen·iĝ⭑·i je⭑ pez⭑·aĵ·o, prem⭑·aĵ·o: la⭑ ŝip⭑·o dev⭑·is sen·ŝarĝ⭑·iĝ·i ; sen·ŝarĝ⭑·ig·i
          si⭑·an konscienc⭑·on ; ŝi⭑·a kor⭑·o sen·ŝarĝ⭑·iĝ·is .

tro⭑~ŝarĝ⭑·i, super·ŝarĝ⭑·i

   (tr)

          Tre⭑ ŝarĝ⭑·i kun⭑ risk⭑·o de⭑ romp⭑·o, renvers⭑·o, frakas⭑·o...: super·ŝarĝ⭑·it·a
          per⭑ labor⭑·o, per⭑ ŝuld⭑·oj, per⭑ impost¹·oj; kamp⭑·ar·an·oj, konsum⭑·it·aj de⭑
          la⭑ mal·san⭑·o, tro⭑~ŝarĝ⭑·it·aj per⭑ la⭑ labor⭑·o ; tro⭑~ŝarĝ⭑·i boat⭑·on ;
          tro⭑~ŝarĝ⭑·i la⭑ memor⭑·on de⭑ infan⭑·o; la⭑ lini⭑·oj hav⭑·as pli⭑ ol⭑ 20
          halt⭑·ej·ojn kaj⭑ est⭑·as super·ŝarĝ⭑·it·aj ; ne⭑ super·ŝarĝ⭑·u la⭑ servil⁽⁺⁾·ojn
          per⭑ mult⭑·aj mend⭑·oj sam⭑+temp⭑·e .

super·ŝarĝ⭑·o

          Tiu pez⭑·o, kiu est⭑·as ŝarĝ⭑·it·a super⭑ la⭑ norm²·a: vi dev⭑·os pag⭑·i por⭑
          tiu super·ŝarĝ⭑·o ; la⭑ super·ŝarĝ⭑·o (de⭑ la⭑ lingv⭑·o) per⭑ uson⁹+angl⭑·aj
          fuŝ⭑-vort⭑·oj .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.40 2023/12/31 23:25:42 ]
     __________________________________________________________________