vidu ankaŭ la klarigojn
ŝton·/·o

ŝton·o

   1.
          Mal·mol·a pli mal·pli grand·a mineral¹·a mas·o: sur la ter·o kuŝ·as ŝton·o
          ; ĵet·i ŝton·on ;  […] de·rul·is la ŝton·on de sur la apertur⁶·o
          de la put·o ; met·i […] ŝton·on sur ŝton·on (konstru·ant·e mur·on) ;
          oni met·is la unu·an ŝton·on de konstru·aĵ·o sen vi·a ĉe·est·o ; Mi
          far·os Jerusalem⁽⁺⁾·on amas·o da ŝton·oj ; al·lig·i ŝton·on al ĵet·il·o ;
          saĝ·o est·as pli bon·a ol mult·e~kost·aj ŝton·oj ; ĉiu pov·as al·port·i
          si·an ŝton·on (kun·labor·as) por la kresk·ant·a konstru·o ; traf·i du
          cel·ojn per unu ŝton·o (per sam·a rimed·o hav·i du profit·ojn) ; per
          unu ŝton·o oni du ĵet·ojn ne far·as (por sukces·i oni ne dev·as
          sam+temp·e cel·i plur⁴·ajn ating·ot·aĵ·ojn; vd {lepor·o} ) .

   2.
          Tia mal·mol·a {mineral¹·o} rigard·ant·a kiel material·o: el ŝton·o oni
          fand·as la kupr·on ; [ili] dis·ŝir·as ark·aĵ·on el ŝton·o ; mur·oj […]
          el griz·a sabl·o-ŝton·o ; art·aj verk·oj el ŝton·o  el bronz·o ; plat·o
          el ŝton·o […] prem·is per la tut·a pez·o ; ekstrakt¹·ad·o de naft¹·o [el]
          kalk-ŝton·o .

   3.
          {Ĝen·aĵ·o} , mal·help·aĵ·o, rezist⁴·aĵ·o: ŝton·o de fal+puŝ·iĝ·o (fal·il·o;
          kaŭz·o de skandal²·o) ; la ide·o de toler·em·o ricev·is precip·an
          signif·on kaj ·is angul·a ŝton·o de la moral¹·o ; gast·' en temp·o
          mal·ĝust·a est·as ŝton·o sur brust·o . {dorn·o^4}

   4.
          Mal·grand·a mal·mol·a lud-pec·o de du  plur⁴·aj kolor·oj, kiu·jn oni
          met·as sur la pozici¹·ojn de tabul-lud·o: go⁽⁺⁾·o, ankaŭ vejĉi⁽⁺⁾·o est·as
          tabul-lud·o lud·at·a sur tabul·o kun […] 181 nigr·aj ŝton·oj el nigr·a
          ardez·o kaj 180 blank·aj ŝton·oj, tradici¹·e far·it·aj el konk·oj .

          Rim.: De·pend·e de la form·o kaj tradici¹·o, lud-pec·oj hav·as divers·ajn
          nom·ojn: disk¹·o, lud-figur·o, brik·et·o k.a.

   5.
          Ne·grand·a ŝton·ec·a {konkrement⁽⁺⁾·o} kiu foj+foj·e form·iĝ·as en gland·oj
           ili·aj dukt⁽⁺⁾·oj: hav·i ŝton·on en ren·o, gal-vezik·o, saliv¹-gland·o.
          {gal+ŝton·a mal·san·o} , {saliv¹+ŝton·a mal·san·o} , {urin+ŝton·a mal·san·o}

ŝton·a

   1.
          El ŝton·o: vaz·oj ŝton·aj ; ŝton·aj tabel·oj ; ŝton·a tranĉ·il·o ; ŝton·a
          plank·o ; mi dezir·us loĝ·i en grand·a ŝton·a kastel·o .

   2.
          {Fortik·a} , {ne·venk·ebl·a} : ĉi tiu·j son·oj […] rapid·eg·e el·ig·is ŝi·n
          el la ŝton·a sen·mov·ec·o ; ŝton·a silent·o reg·is en la ĉambr·o ;
          dorm·ant·a ŝton·e profund·an dorm·on . {fer·a ^2} , {ŝtal·a ^3}

   3.
          Ne mild²·ig·ebl·a, {sen·kompat·a} , {sen·indulg·a} , sen·am·a: ŝton·a kor·o
          . {marmor·a}

ŝton·eg·o

          Grand·a ne·mov·ebl·a ŝton·o: tomb·o […] el·hak·it·a el ŝton·eg·o ; sid·i sub
          la lum·o de la lun·o sur la mar·aj ŝton·eg·oj ; tiu patr·ec·o leĝ·a kaj
          dev·ig·a est·is por la komand·ant·o ver·a {Sizif⁽⁺⁾·a} ŝton·eg·o ; li sol·a
          lev·is la ŝton·eg·on, kiu·n kvar plej brav·aj for·tul·oj el la popol·o
          ne kapabl·us  mov·i . {rok³·o}

ŝton·et·o

          Tre mal·grand·a ŝton·o: ne rest·os tie  ŝton·et·o ; en la lag·on li
          ĵet·ad·is or·ajn mon·er·ojn anstataŭ ŝton·et·oj ; unu sol·a ne·rimark·it·a
          ŝton·et·o pov·as fal·ig·i ni·n ; for·pren·i ŝton·et·on el la ŝu·o ; ŝarĝ·i
          la ĉar²·on, foj·e per sabl·o, foj·e per ŝton·et·oj ; li·a buŝ·o […] est·os
          plen·a de ŝton·et·oj (li mal·klar·e prononc³·as). {gruz³·o} , {sabl·o}

ŝton·ej·o, ŝton+romp·ej·o, ŝton+min·ej·o

          Lok·o kie oni ekspluat²·as ŝton·ojn: grand·a bru·o reg·is super la
          ŝton+min·ej·oj ; mi memor·os vi·ajn vort·ojn, dum mi romp·os rok³·ojn en
          ŝton+min·ej·o ; fosili⁽⁺⁾·o de la mond-vast·e kon·at·apra·-~bird·oarkeopterig⁽⁺⁾·o […] de·ven·as el ŝton+romp·ej·o proksim·e al 
          ; [de] ŝton+romp·ej·o situ⁸·ant·a ĉe  […] oni pov·as aĉet·i
          bazalt²·ajn ŝton·ojn de divers·a grand·ec·o ; sen·zorg·ajn hor·ojn […] mi
          pas·ig·ad·is en la mal·nov·a ŝton+min·ej·o, sol·a kun la natur·o .

ŝton·ig·i

   1.
          Trans·form·i en ŝton·on, masiv·e  supr·aĵ·e: la sorĉ·ist·in·o [...]
          tuŝ·is per la verg·o ankaŭ la reĝ·on kaj ŝton·ig·is li·n ; Mart·a […]
          sid·is kelk·e da minut·oj kiel ŝton·ig·it·a ; mi·aj akompan·ant·oj,
          ŝton·ig·it·aj kiel la edz·in·o de  , rigard·as mal·antaŭ·en ;
          Meduz¹·o […] kun serpent·aj har·oj kaj rigard·o ĉio·n ŝton·ig·ant·a ; mi
          komenc·osRomp·ad·i vi·an kor·on, […] se ankoraŭKutim·oj la
          mal·bon·aj ĝi·n ne tut·eŜton·ig·is .

   2.
          {Halt·ig·i} , sen·aktiv·ig·i: Aleksandr·o, ŝton·ig·it·a de mir·eg·o ;
          subit·a ek·kri·o fend·is la silent·on, mi star·is ŝton·ig·it·a .

ŝton·iĝ·i

   1.
          ·i ŝton·a, simil·a al ŝton·o: la grand·aj ŝton-blok³·oj, de kiu·j
          gut·ad·is la akv·o, pend·is super ili […] kvazaŭ tomb·aj kapel·oj kun
          mut·aj orgen-tub·oj kaj ŝton·iĝ·int·aj standard·oj ; la lev·iĝ·ant·aj
          mal·lum·aj nub·oj [aspekt¹·is] kiel ŝton·iĝ·int·a renvers·it·a mar·o ;
          paleontolog⁷·oj trov·is ŝton·iĝ·int·ajn rest·aĵ·ojn de arĥeopterikso ;
          ŝton·iĝ·int·a argil·o, kiu en·hav·as kelk·ajn procent·ojn da organik⁹·a
          material·o ; ekzist·as land·oj, kie la akv·o ŝton·iĝ·as kaj la vapor·o
          far·iĝ·as blank·a lanug·o .

   2.
          Rigid·iĝ·i, sen·mov·ig·i, ·i ne·progres+pov·a: la princ·o ŝton·iĝ·is de
          surpriz·o ; fraŭl-in·o, nek mal·bon·a, nek gaj·a, ŝton·iĝ·int·a en la
          apati¹·o de si·a viv·o ; ŝi·a vizaĝ·o […] aspekt¹·is kiel ŝton·iĝ·int·a ;
          ŝi tut·e ne est·is ŝton·iĝ·int·a intern·e ; mi preskaŭ ŝton·iĝ·is ĉe la
          ek·vid·o de leon·o ; pro si·aj ŝton·iĝ·int·aj antikv·aj lingv·o-form·oj tia
          lingv·o kutim·e ne serv·as kiel instrument¹·o de komunik·ad·o en la
          ordinar·a senc·o de la vort·o ; la voĉ·o ŝton·iĝ·is en mi·a stomak·o
          kramf⁹·e .

ŝton·um·i

   (tr)

          {Ŝton+mort·ig·i} : li observ·ad·is la profet-in·on, la disĉipl³·oj
          for·las·is ŝi·n mez·e de tumult·o […] tiu·n ĉi vir·in·on oni sen·kial·e
          ŝton·um·is ; sur tiu lok·o la jud³·oj ŝton·um·is Stefan·on la Unu·an
          Martir¹·on .

sen·ŝton·ig·i

          Sen·ig·i je ŝton·oj, ekzempl·e kamp·on por facil·ig·i kultiv⁽⁺⁾·on:
          vin-ber-ĝarden·on hav·is mi·a amik·o […] li ĉirkaŭ·fos·is ĝi·n,
          sen·ŝton·ig·is ĝi·n, kaj plant·is en ĝi plej bon+spec·ajn
          vin-ber-branĉ·ojn .

aer-ŝton·o

          {aerolit¹·o}

akr·ig·o-ŝton·o, akr·ig·a ŝton·o

          {Akr⁽⁺⁾·ig·il·o} far·it·a el subtil¹·e grajn·et·a ŝton·o: far·int·e kelk·ajn
          turn·ojn per laŝton·o ; li el·pren·is du buĉ-tranĉ·il·ojn ... met·is
          ili·n apud si sur la lit·on, pren·is akr·ig·an ŝton·on de sur bret·o,
          kraĉ·is sur ĝi·n ; li pren·is grand·an tranĉ·il·on kaj, ven·int·e al
          tiu·j povr⁽⁺⁾·aj infan·oj, akr·ig·is ĝi·n per grand·a akr·ig·o-ŝton·o kiu·n li
          ten·is per si·a mal·dekstr·a man·o ; ĉi tiu est·as tro por mi·a povr⁽⁺⁾·a
          di+cerb·um·a kapabl·o, precip·e kun pec·o de akr⁽⁺⁾-ig-ŝton·o en·kap·e .

fajr·o-ŝton·o

          {Silik·o} , uz·at·a kiel {fajr·il·o} : la ŝtal·o ek·frap·is la
          fajr·o-ŝton·on tiel, ke fajr·er·oj ek·ŝpruc·is . {laf·o} , {skori⁽⁺⁾·o}

filozofi¹·a ŝton·o, ŝton·o de filozof¹·oj, ŝton·o de saĝ·ul·oj

          Cel·o de {alĥemi²·o} , laŭ·vort·e element¹·o kapabl·a ŝanĝ·i ordinar·ajn
          metal·ojn al or·o: li sonĝ·is, ke li el·vojaĝ·is en la mond·on kaj
          trov·is tie la ŝton·on de la saĝ·ul·oj ; li el·kor·e preĝ·is […], ke la
          atend·at·a mirakl¹·o est·u nek la el·trov·o de la filozofi¹·a ŝton·o, nek
          la liber·ig·o de la metal·--viv·ig·a blov·o ; mi ek·trov·is la ŝton·on de
          la filozof¹·oj ; li solv·os la etern·an problem¹·on, li trov·os tiu·n ĉi
          nov·an filozofi¹·an ŝton·onla plej mal·long·an voj·on al Hind⁽⁺⁾·uj·o ;
          li ne el·pens·is la filozofi¹·an ŝton·on .

juvel-ŝton·o

          Mult·e~kost·a ŝton·o uz·at·a por far·i juvel·ojn: kupr·aj zon·oj, de kiu·j
          pend·is bril·ant·aj, blu·aj juvel-ŝton·oj ; mi jam aŭd·is la fam·on de
          vi·a saĝ·ec·o, kaj se ĝi est·as ver·e pli valor·a ol or·o kaj
          juvel-ŝton·o, ni ĝoj·os pri ĝi . {gem²·o^1}

lazur¹-ŝton·o

          Spec·o de {juvel-ŝton·o} {lazur} kolor·a: ĉirkaŭ tiu ĝarden·o […]
          est·as mur·o el or·o kaj lazur¹-ŝton·o ; kiel lazur¹-ŝton·o est·u mi·a viv·o
          alt+valor·a en vi·aj okul·oj . {lazurit⁽⁺⁾·o}

mejl·o-ŝton·o

   1.
          Iu el la star-ŝton·oj met·it·aj laŭ mejl·a  ali·a distanc¹·o laŭ
          land-voj·o: tru·o grand·a post for·mov·it·a mejl·o-ŝton·o ; Paŭl·o sid·as
          sur la musk·a sokl²·o de la mal·nov·a mejl·o-ŝton·o .

   2.
          Grav·a {ating·o} en ankoraŭ ne fin·it·a afer·o: La Enciklopedi²·o de
          Esperant·o […] aper·is du+volum·e en 1933-35: ĝi est·as mejl·o-ŝton·o
          sur la voj·o de la ek·kon·o de la Esperant·a kultur¹·o ; verk·o
          majstr·a, kun mejl·o-ŝton·a signif·o por la post·aj tia+spec·aj aper·aĵ·oj
          ; la 25-a IJK far·iĝ·is do mejl·o-ŝton·o en la histori·o de TEJO ; la
          nov·a ekumen⁽⁺⁾·a preĝ- kaj kant-libr·o […] est·as mejl·o-ŝton·o sur·voj·e al
          la unu·ec·o de la krist·an·oj .

muel-ŝton·o

          Plat+rond·a ŝton·o serv·ant·a por muel·i: la popol·o dis·ir·ad·is kaj
          kolekt·ad·is kaj muel·ad·is per muel-ŝton·oj  pist·ad·is en pist·uj·o ;
          neniu pren·u kiel garanti·aĵ·on muel·il·on  supr·an muel-ŝton·on, ĉar
          tiam li pren·us garanti·aĵ·e anim·on ; est·us pli bon·e por tiu, se
          grand·a muel-ŝton·o est·us pend·ig·it·a ĉirkaŭ li·a kol·o, kaj se li
          est·us sub·akv·ig·it·a en la profund·on de la mar·o .

rul-ŝton·o

          Mal·grand·a, glat·a ŝton·o, kiu tiel form·iĝ·is pro long·a+temp·a rul·iĝ·o,
          pel·at·e de river·a  mar·a akv·o: est·as rul-ŝton·oj, glaci+temp·a
          river·o rul·is kaj torn·is ili·n ; rond·ec·o kaj plat·ec·o de rul-ŝton·oj
          indik³·as ĉef·e sediment⁽⁺⁾·on de river·aj rub·o-delt⁹·oj en varm·a kaj
          sufiĉ·e sek·a klimat·o ; kvin granit·aj rul-ŝton·oj, inter kiu·j brul·as
          fajr·o, aranĝ·it·aj kiel olimpik⁽⁺⁾·aj ring·oj .

sal-ŝton·o

          Rok³·o, el kiu oni ekstrakt¹·as sal·on. {ŝton-sal·o, min-sal·o}

tomb·o-ŝton·o, tomb-ŝton·o

          Ŝton·o, per kiu oni kovr·as  pri·sign·as tomb·on: pez·aj ŝu·oj son·as
          sur la tomb-ŝton·oj en la preĝ·ej·o ; dis·ĵet·it·aj tomb-ŝton·oj komenc·is
          el·profund·iĝ·ad·i el la krepusk·o ; tomb·o-ŝton·oj kun kruc·oj kaj
          antikv·aj ĉiz-liter·oj . {tomb·o-monument·o}

ŝton+hak·ist·o, ŝton+min·ist·o

          {Meti·ist·o} , kies labor·o est·as tir·i ŝton·ojn el ŝton·ej·o: oni
          dung·is ŝton+hak·ist·ojn kaj ĉarpent·ist·ojn, por re·nov·ig·i la dom·on de
          la Etern·ul·o ; vi kondut·is al ŝi, kiel ŝton+min·ist·o el la Alban⁸·a
          mont·ar·o .

ŝton+tranĉ·ist·o

          {Meti·ist·o} , kiu form-tranĉ·as ŝton·ojn por konstru·o. {skulpt·ist·o}

gal+ŝton·a mal·san·o

          {Mal·san·o} kaŭz·at·a de {ŝton·o^5} en la {gal-vezik·o} kaj () ties
          dukt⁽⁺⁾·oj.

saliv¹+ŝton·a mal·san·o

          {Mal·san·o} kaŭz·at·a de {ŝton·o^5} en saliv¹-gland·o.

urin+ŝton·a mal·san·o

          {Mal·san·o} kaŭz·at·a de {ŝton·o^5} en ren·o.

   [artikol-versi⁹·o: 1.141 2023/12/30 01:31:02 ]
     __________________________________________________________________