ter⭑·/·o

ter⭑·o

   1.
          La⭑ {planed⭑·o} , sur⭑ kiu la⭑ hom⭑·oj loĝ⭑·as: de⭑ atend⭑·o kaj⭑ esper⭑·o
          pere⭑·is mult⭑·aj sur⭑ la⭑ ter⭑·o ; la⭑ ter⭑·o ne⭑ est⭑·as la⭑ plej⭑ pac⭑·a
          planed⭑·o . (♁) {ter⭑-glob⭑·o} {mond⭑·o}

   2.
          Ekster⭑·a firm⭑·a tavol⭑·o de⭑ ĉi⭑ tiu planed⭑·o: super⭑ la⭑ ter⭑·o si·n trov⭑·as
          aer⭑·o ; eĉ⭑ el⭑ sub⭑ la⭑ ter⭑·o aper⭑·as la⭑ ver⭑·o ; kiu lev⭑·iĝ·is fier⭑·e,
          baldaŭ⭑ fal⭑·os al⭑ ter⭑·o ; sub⭑ ter⭑·o sklav⭑·o kaj⭑ sinjor⭑·o ne⭑ diferenc⭑·as
          per⭑ valor⭑·o ; li ĵet⭑·is mi·n sur⭑ la⭑ ter⭑·on ; ili ĵet⭑·iĝ·is vizaĝ⭑-al·ter⭑·e
          ; hel⭑+haŭt⭑·ul·oj rab⭑·ad·is de⭑ aborigen⁽⁺⁾·oj la⭑ ter⭑·on ; ĉiu ter⭑-pec⭑·o est⭑·as
          pri·labor⭑·at·a de⭑ la⭑ kamp⭑·ar·an·oj, kiu·j kultiv⁽⁺⁾·as ĉio·n dispon⭑·ebl·an .

   3.
          Substanc²·o el⭑ kiu konsist⭑·as tiu tavol⭑·o: argil⭑·a, sabl⭑·a, sek⭑·a,
          kultur¹·ebl·a ter⭑·o; {ter⭑-kultur¹·o} ; pot⭑·' el⭑ ter⭑·o ; el⭑ sam⭑·a ter⭑·o
          de·ven⭑·as, sam⭑·an suk⭑·on en·ten⭑·as . {argil⭑·o} , {grund⁴·o}

   4.
          Solid²·a grund⁴·o kontrast¹·e al⭑ akv⭑·o ekzempl⭑·e river⭑·a aŭ⭑ mar⭑·a: atend⭑·i
          sur⭑ ter⭑·o, ĝis⭑ sek⭑·iĝ·os la⭑ river⭑·o ; ne⭑ mok⭑·u river⭑·on, ne⭑ ating⭑·int·e
          la⭑ ter⭑·on ; ankaŭ⭑ sur⭑ la⭑ mar⭑·o, kiel⭑ sur⭑ la⭑ ter⭑·o, la⭑ sort⭑·o
          daŭr⭑·ig·as met⭑·ad·i al⭑ li mal·help⭑·ojn ; laŭd⭑·u la⭑ mar⭑·on, sed⭑ rest⭑·u sur⭑
          ter⭑·o .

ter⭑·a

   1.
          Aparten⭑·ant·a al⭑ la⭑ planed⭑·o ter⭑·o: la⭑ ter⭑·a supr⭑·aĵ·o; la⭑ ter⭑·a
          diametr¹·o; la⭑ ter⭑·aj polus⭑·oj ; ter⭑·aj regn⭑·oj ; la⭑ tut⭑·a ter⭑·a glob⭑·o ;
          nenia ter⭑·a okul⭑·o pov⭑·is vid⭑·i tiu·jn ĉi⭑ ĉiel⭑·ajn est⭑·aĵ·ojn ; en⭑ la⭑
          ter⭑·a nokt⭑·o ni rigard⭑·as supr⭑·en al⭑ la⭑ stel⭑·oj .

   2.
          El⭑ la⭑ substanc²·o de⭑ la⭑ ter⭑·o: ter⭑·a pot⭑·o; arĝent⭑·o, pur⭑·ig·it·a en⭑ ter⭑·a
          fand⭑·uj·o . {argil⭑·a}

al·ter⭑·iĝ·i, sur·ter⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Al·ven⭑·i al⭑ la⭑ ter⭑·a surfac⁸·o.

        a)
                Ating⭑·i ter⭑·on post⭑ sur·akv⭑·a vetur⭑·o: La⭑ 6-an de⭑ juni⁽⁺⁾·o, 1944,
                la⭑ koalici⁽⁺⁾·a arme¹·o komenc⭑·is al·ter⭑·iĝ·i en⭑ Norm²·an-di⭑·o en⭑ sud⭑·a
                part⭑·o de⭑ Franci⁽⁺⁾·o ; la⭑ ter⭑-bord⭑·o est⭑·is sur⭑ dekliv⭑·o, tiel⭑ ke⭑
                ne⭑ est⭑·is lok⭑·o por⭑ sur·ter⭑·iĝ·i .

        b)
                {Sur·grund⁴·iĝ·i} post⭑ flug⭑·o: li⭑·a aviad⁵·il·o mal·fru⭑·is, kaj⭑ ali⭑·a
                ne⭑ pov⭑·is ĝust⭑·e al·ter⭑·iĝ·i pro⭑ la⭑ nebul⭑·o ; ni flug⭑·as dek⭑ mil⭑
                fut⭑·ojn alt⭑·e, dekstr⭑·e vi vid⭑·as la⭑ Alp⁽⁺⁾·ojn, mal·dekstr⭑·e
                insul⭑·et·on; post⭑  minut⭑·oj ni sur·ter⭑·iĝ·os en⭑ Ber⭑-val⭑·o .
                {de·ter⭑·iĝ·i^1}

ĉef·ter⭑·o

          Pli⭑ grand⭑·a ter⭑-pec⭑·o, {kontinent¹·o} aŭ⭑ grand⭑·a insul⭑·o kontrast¹·e al⭑
          pli⭑ mal·grand⭑·a: ek⭑~de⭑ la⭑ 19a jar⭑-cent⭑·o oni el·tir⭑·as granit⭑·on en⭑
          ŝton⭑+min⭑·ej·o en⭑ la⭑ nord⭑·o de⭑ la⭑ insul⭑·o, trans·port⭑·as ĝi·n […] per⭑
          ŝip⭑·o al⭑ la⭑ ĉef·ter⭑·o ; la⭑ insul⭑·an·oj fin⭑+fin⭑·e dev⭑·is rezign³·i pri⭑ si⭑·a
          konstant⭑·a batal⭑·o kontraŭ⭑ mal·favor⭑·aj kondiĉ⭑·oj kaj⭑ mal·volont⭑·e
          trans·lok⭑·iĝ·is al⭑ la⭑ irland⁸·a ĉef·ter⭑·o ; antaŭ⭑ ĉirkaŭ⭑ 10 000 jar⭑·oj,
          lev⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ mar⭑-nivel⭑·o dis·ig⭑·is la⭑ insul⭑·on de⭑ la⭑ aŭstrali⁸·a
          ĉef·ter⭑·o .

de·ter⭑·iĝ·i

   (ntr)

          Ek·flug⭑·i de⭑ sur⭑ la⭑ ter⭑·o: la⭑ aviad⁵·il·o tut⭑·e ne⭑ fervor⭑·is por⭑
          de·ter⭑·iĝ·i ; la⭑ flug⭑-maŝin⭑·o komenc⭑·is de·ter⭑·iĝ·i kaj⭑ kraŝ⁽⁺⁾·is en⭑ ali⭑·an
          flug⭑-maŝin⭑·on, kiu tre⭑ mal·feliĉ⭑·e hazard²·e ankoraŭ⭑ bar⭑·is la⭑ voj⭑·on .
          {al·ter⭑·iĝ·i^1.b}

ekster·ter⭑·an·o

          Supoz⭑·at·a viv⭑·ul·o pli⭑-mal·pli⭑ hom⭑-simil⭑·a, kiu ne⭑ ven⭑·us de⭑ la⭑ planed⭑·o
          ter⭑·o: ekster·ter⭑·an·o invit⭑·is la⭑ ĵurnal⭑·ist·on al⭑ si⭑·a flug⭑·ant·a teler⭑·o
          ; eĉ⭑ se⭑ vi est⭑·us ekster·ter⭑·an·o vi rajt⭑·us kritik⭑·i la⭑ mal·bon⭑·aĵ·ojn
          de⭑ la⭑ ter⭑·o .

en·ter⭑·ig·i

   1.
          Met⭑·i en⭑ la⭑ ter⭑·on: en·ter⭑·ig·i trezor⭑·on, markot⭑·on; ĉiu·j en·ter⭑·ig·it·oj
          est⭑·as plen⭑·aj de⭑ merit⭑·oj .

   2.
          {Sepult⁽⁺⁾·i} met⭑·ant·e la⭑ korp⭑·on de⭑ mort⭑·int·o en⭑ sub·ter⭑·an tomb⭑·on:
          permes⭑·u al⭑ mi unu⭑·e ir⭑·i kaj⭑ en·ter⭑·ig·i mi⭑·an patr⭑·on ; neniu el⭑ ni
          rifuz⭑·os al⭑ vi si⭑·an tomb⭑-lok⭑·on, por⭑ en·ter⭑·ig·i vi⭑·an mort⭑·int·in·on ;
          kiu el·trink⭑·os la⭑ pokal⭑·ojn […] pov⭑·os uz⭑·i la⭑ glav⭑·on, kiu est⭑·as
          en·ter⭑·ig·it·a antaŭ⭑ la⭑ sojl⭑·o .

   3.
          Forges⭑·ig·i, van⭑·ig·i, neni⭑·ig·i: se⭑ la⭑ entrepren⭑·o de⭑ tiu·j teori⭑·ist·oj
          daŭr⭑·us iom⭑ pli⭑ long⭑·e, la⭑ tut⭑·a ide⭑·o de⭑ lingv⭑·o inter·naci⭑·a jam⭑
          de·long⭑·e est⭑·us tut⭑·e sen·kredit¹·ig·it·a kaj⭑ en·ter⭑·ig·it·a ; ili⭑·a afer⭑·o
          ŝajn⭑·os al⭑ la⭑ mond⭑·o eĉ⭑ mort⭑·int·a kaj⭑ je⭑ ĉiam⭑ en·ter⭑·ig·it·a .

el·ter⭑·ig·i

          El·tir⭑·i el⭑ la⭑ ter⭑·o: mi nur⭑ el·ter⭑·ig·is tio·n, pri⭑ kio iom⭑ forges⭑·is
          la⭑ post⭑·aj generaci⭑·oj ; arkeolog³·oj el·ter⭑·ig·is kaj⭑ trans·don⭑·is al⭑ la⭑
          lok⭑·a muze¹·o kvant⭑·on da⭑ grav⭑·aj objekt⭑·oj, kiu·j laŭ⭑ not⭑·o en⭑ histori⭑·a
          libr⭑·o est⭑·as aĵ⭑·oj de⭑ antaŭ⭑ pli⭑ ol⭑ 2000 jar⭑·oj ; el·ter⭑·ig·ad·o de⭑
          erc⁽⁺⁾·oj .

Nov⭑~ter⭑·o

          {Nov⭑~land⭑·o} : la⭑ amerik⁸·a mar⭑-anas⭑·o re·produkt⭑·iĝ·as en⭑ mal·proksim⭑·a
          nord⭑·o de⭑ Nord⭑-amerik⁸·o en⭑ Labrador⁽⁺⁾·o kaj⭑ Nov⭑~ter⭑·o ; en⭑ 1880, Kanad⁸·o
          inkluziv²·is la⭑ tut⭑·on de⭑ si⭑·a nun⭑·a are⁹·o krom⭑ Nov⭑~ter⭑·o kaj⭑ Labrador⁽⁺⁾·o
          .

sub·ter⭑·aĵ·o

          Natur⭑·a aŭ⭑ art⭑-far⭑·it·a spac⭑·o sub⭑ la⭑ ter⭑·o: ili ir⭑·is mal·supr⭑·en en⭑ la⭑
          sub·ter⭑·aĵ·ojn de⭑ la⭑ templ¹·o de⭑  kaj⭑ baldaŭ⭑ ating⭑·is vast⭑·an
          kel⭑·on ; en⭑ la⭑ sub·ter⭑·aĵ·oj de⭑ li⭑·aj tur⭑·oj oni regal⭑·ad·u vi·n per⭑ akv⭑·o
          kaj⭑ pan⭑·o tiel⭑ long⭑·e, ĝis⭑ vi⭑·aj har⭑·oj el·kresk⭑·os kiel⭑ agl⭑·aj plum⭑·oj
          ; la⭑ sub·ter⭑·aĵ·oj de⭑ Palerm⁽⁺⁾·o . {kel⭑·o} , {tunel¹·o}

sur·ter⭑·a

          Okaz⭑·ant·a aŭ⭑ viv⭑·ant·a sur⭑ la⭑ ter⭑·o: sur·ter⭑·aj best⭑·oj ; sur·ter⭑·a
          loĝ⭑·ej·o ; en·ĉiel⭑·ul·oj kaj⭑ sur·ter⭑·ul·oj kaj⭑ sub·ter⭑·ul·oj ; en⭑ la⭑ loĝ⭑·ej·o
          de⭑ la⭑ sur·ter⭑·a etaĝ⭑·o li de·met⭑·is la⭑ pulv⭑·o-plen⭑·ajn vest⭑·ojn ; li
          dir⭑·is adiaŭ⭑ al⭑ la⭑ mond⭑·o sur·ter⭑·a (mort⭑·is) .

sur·ter⭑·ig·o

          Met⭑·i sur⭑ la⭑ ter⭑·on: ili sur·ter⭑·ig·is la⭑ ŝip⭑·on kaj⭑ la⭑ antaŭ⭑·o
          fiks¹·iĝ·is ; kre⭑·is rekord²·on la⭑ pilot⭑·oj, kiu·j unu⭑·a+foj⭑·e sur·ter⭑·ig·is
          aviad⁵·il·on ĉe⭑ la⭑ polus⭑·o sur⭑ ne·prepar⭑·it·a lok⭑·o .

ter⭑-kap⭑·o

          {Promontor⭑·o} : du⭑·on-insul⭑·o da⭑ ĝangal⁽⁺⁾·o etend⭑·iĝ·is al⭑ mal·larĝ⭑·a
          ter⭑-kap⭑·o ; en⭑ ter⭑-kap⭑·o kuŝ⭑·as grand⭑·eg·aj konk⭑·oj . {kab⁽⁺⁾·o} ,
          {kap⭑·o^4.a} {ter⭑-lang⭑·o}

ter⭑-konekt⁹·o

          Tiu konekt⁹·o per⭑ drat⁸·o inter⭑ elektr¹·a aparat¹·o kaj⭑ la⭑ ter⭑·o, kiu·n
          oni far⭑·as por⭑ util⭑·ig·i la⭑ ter⭑-surfac⁸·on kiel⭑ unu⭑ plat⭑·on de⭑ grand⭑·a
          kondensator⁽⁺⁾·o, kies⭑ ali⭑·a plat⭑·o pov⭑·as est⭑·i la⭑ {anten¹·o} .

ter⭑-kontakt¹·o

          Okaz⭑·a kontakt¹·o de⭑ elektr¹·a konduk⭑·il·o kun⭑ la⭑ ter⭑·o, kie·n el·flu⭑·as
          kaj⭑ perd⭑·iĝ·as part⭑·o de⭑ la⭑ kurent⁸·o de⭑ la⭑ cirkvit⁸·o. {lik⁽⁺⁾·i}

ter⭑+labor⭑·ist·o

          Salajr⭑·ul·o, kiu pri·labor⭑·as la⭑ ter⭑·on:  far⭑·iĝ·is ter⭑+labor⭑·ist·o
          ; la⭑ estr⭑·o de⭑ la⭑ ter⭑+labor⭑·ist·oj est⭑·as Hebre⭑·o .

ter⭑-lang⭑·o

          Long⭑·a, mal·larĝ⭑·a stri⭑·o de⭑ ter⭑·o, kiu etend⭑·iĝ·as en⭑ mar⭑·on, lag⭑·on aŭ⭑
          river⭑·on: la⭑ kurŝ⁽⁺⁾·a ter⭑-lang⭑·o, divid⭑·it·a inter⭑ Litovi⁽⁺⁾·o kaj⭑ Rusi⁽⁺⁾·o ;
          kelk⭑·aj rok³-plat⭑·oj kuŝ⭑·is kiel⭑ mal·grand⭑·aj ter⭑-lang⭑·oj en⭑ la⭑
          ne·profund⭑·a akv⭑·o . {ter⭑-kap⭑·o}

ter⭑-mezur⭑·ad·o

          Mezur⭑·ad·o de⭑ la⭑ surfac⁸·o de⭑ agr⁽⁺⁾·o, arb⭑·ar·o, herb⭑·ej·o, dis·lim⭑·i ili·n
          ktp: la⭑ mal·nov⭑·a ter⭑+mezur⭑·a stang⭑·o ; inĝeni⁽⁺⁾·aj instrument¹·oj por⭑
          ter⭑-mezur⭑·ad·o kaj⭑ voj⭑-konstru⭑·o .

ter⭑+mezur⭑·ist·o

          Tiu kies⭑ profesi⭑·o est⭑·as ter⭑-mezur⭑·ad·o: ter⭑+mezur⭑·ist·o labor⭑·em·a kaj⭑
          modest⭑·a ; en⭑ sam⭑·ajn figur⭑·ojn est⭑·as ja⭑ divid⭑·at·aj ni⭑·aj kamp⭑·oj, kaj⭑
          la⭑ ŝtat⭑·aj ter⭑+mezur⭑·ist·oj lern⭑·as ili·n en⭑ la⭑ lern⭑·ej·oj ; li⭑·a karier³·o
          ĉi⭑ tie est⭑·is ter⭑+mezur⭑·ist·o .

ter⭑-nuks⭑·o

   1.
          {Speci⁽⁺⁾·o} de⭑ {arakid⁽⁺⁾·o} , {herb⭑·o} , kies⭑ sem⭑-grajn⭑·oj matur⭑·iĝ·ant·aj
          en⭑ sub·ter⭑·a guŝ⁽⁺⁾·o est⭑·as manĝ⭑·ebl·aj, kaj⭑ liver⭑·as ole⭑·on kaj⭑ gras⭑·an
          buter⭑-simil⭑·an ŝmir⭑·aĵ·on.

   2.
          La⭑ {guŝ⁽⁺⁾·o} aŭ⭑ unu⭑ el⭑ la⭑ ordinar⭑·e du⭑ en⭑·aj sem⭑-grajn⭑·oj de⭑
          {ter⭑-nuks⭑·o^1} : la⭑ asteroid⁽⁺⁾·o hav⭑·as form⭑·on simil⭑·an al⭑ ter⭑-nuks⭑·o ;
          okcident⭑·--Afrik⁸·a plad⭑·o de⭑ ter⭑-nuks⭑·o, viand⭑·o, tomat¹·o, cep⁸·o, ajl⭑·o .

ter⭑-part⭑·o

          {Mond⭑·o-part⭑·o} : Kaj⭑ tamen⭑, malgraŭ⭑ tio, P. part⭑·o-pren⭑·is en⭑ la⭑
          dis·volv⭑·ig·o de⭑ E plej⭑ aktiv⭑·e kaj⭑ don⭑·is ek⭑~de⭑ la⭑ unu⭑·aj temp⭑·oj al⭑ la⭑
          mond⭑·o la⭑ plej⭑ eminent⭑·ajn E-istojn. La⭑ gazet⭑·ar·o el·ir⭑·ant·a en⭑ unu⭑
          ter⭑-part⭑·o est⭑·is legat²·a en⭑ la⭑ du⭑·a... .

ter⭑-pec⭑·o

          pli⭑-mal·pli⭑ grand⭑·a pec⭑·o de⭑ ter⭑·o: la⭑ tut⭑·a apart⭑·ig·it·a ter⭑-pec⭑·o dev⭑·as
          hav⭑·i du⭑×dek⭑ kvin⭑ mil⭑ kontraŭ⭑ du⭑×dek⭑ kvin⭑ mil⭑ (mezur⭑-stang⭑·oj) ; ĉi⭑
          tie […] ĉiu ter⭑-pec⭑·o est⭑·as histori⭑·a ; sur⭑ la⭑ sam⭑·a ter⭑-pec⭑·o oni
          konstru⭑·is bel⭑·an dom⭑·on ; re·plug⭑·it·a kamp⭑·o, kie la⭑ verd⭑·aĵ·o
          el·vid⭑·iĝ·as el⭑ la⭑ renvers⭑·it·aj ter⭑-pec⭑·oj . {parcel⁽⁺⁾·o}

ter⭑-pom⭑·o

          Manĝ⭑·ebl·a radik⭑·o-tuber⭑·o de⭑ la⭑ {ter⭑-pom⭑·uj·o} , vast⭑·e uz⭑·at·a kiel⭑
          {legom⭑·o} kaj⭑ por⭑ produkt⭑·i {amel⭑·on} : vi ricev⭑·os de⭑ mi sak⭑·on da⭑
          ter⭑-pom⭑·oj ; kelk⭑·e da⭑ rost⭑·it·aj ter⭑-pom⭑·oj kaj⭑ bon⭑+gust⭑·an gras⭑·an pec⭑·on
          da⭑ ŝink⭑·o ŝi ricev⭑·is ; ter⭑+pom⭑·a kamp⭑·o ; ter⭑-pom⭑-ŝel⭑·o ; sen·ŝel⭑·ig·i
          ter⭑-pom⭑·on ; manĝ⭑·on akompan⭑·is ŝel⭑-kuir⭑·it·aj ter⭑-pom⭑·oj el⭑ kiu·j nur⭑
          du⭑·on·o uz⭑·ebl·is ; frit¹·it·aj ter⭑-pom⭑·oj ; ter⭑-pom⭑-kaĉ⭑·o .

ter⭑-pom⭑·uj·o

          {Speci⁽⁺⁾·o} de⭑ {solan⁽⁺⁾·o} (), legom⭑·a {staŭd⁽⁺⁾·o} de·ven⭑·a de⭑ Amerik⁸·o kun⭑
          manĝ⭑·ebl·aj radik⭑·o-tuber⭑·oj.

ter⭑-pom⭑-flok⭑·o

          {Ĉips⁽⁺⁾·o} : sak⭑·et·oj en·hav⭑·ant·aj, ekzempl⭑·e, ĉokolad⭑·ojn, nuks⭑·ojn aŭ⭑
          ter⭑-pom⭑-flok⭑·ojn ; japan⁹·oj pli⭑ kaj⭑ pli⭑ dik⭑·iĝ·is pro⭑ uson⁹+stil⭑·aj
          viv⭑-manier⭑·o kaj⭑ manĝ⭑·aĵ·oj kiel⭑ hamburger⁽⁺⁾·oj, ter⭑-pom⭑-flok⭑·oj kaj⭑
          kok⭑·a-kola⁽⁺⁾·o .

ter⭑-pom⭑-fingr⭑·o

          {Frit¹·o} : tie vend⭑·iĝ·as nur⭑ frit¹·it·aj eglefin⁽⁺⁾·oj kaj⭑ frit¹·it·aj
          ter⭑-pom⭑-fingr⭑·oj ; hamburger⁽⁺⁾·oj kaj⭑ ter⭑-pom⭑-fingr⭑·oj en⭑ rapid⭑+manĝ⭑·ej·o ;
          keĉup⁽⁺⁾·o […] por⭑ tremp⭑·i en⭑ ĝi frit¹·it·ajn ter⭑-pom⭑-fingr⭑·ojn .

ter⭑-sku⭑·o

          Ĉiu el⭑ pli⭑-mal·pli⭑ fort⭑·aj {sism⁽⁺⁾·aj} mov⭑·oj en⭑ ter⭑-trem⭑·o: la⭑ unu⭑·a
          ter⭑-sku⭑·o de⭑ la⭑ Grand⭑·a Krime⁽⁺⁾·a Ter⭑-trem⭑·o .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.187 2024/02/07 01:21:14 ]
     __________________________________________________________________