-uj/

   I.

-uj

          Sufiks⭑·o signif⭑·ant·a:

        1.
                Objekt⭑·on, kiu en·ten⭑·as tut⭑·e en⭑ si pli⭑ mal·pli⭑ grand⭑·an
                kvant⭑·on da⭑ ali⭑·aj objekt⭑·oj de⭑ difin⭑·it·a spec⭑·o montr⭑·it·aj per⭑
                la⭑ radik⭑·o: {suker⭑·uj·o} (vaz⭑·o en⭑ kiu oni met⭑·as suk⭑+erp⭑·ec·ojn);
                {cigar⭑·uj·o} ; (skatol⭑·et·o, en⭑ kiu oni ten⭑·as cigar⭑·ojn);
                {pipr⭑·uj·o} , sal⭑·uj·o , sup⭑·uj·o , {ten⭑·uj·o} ; {trink⭑·uj·o} ,
                {lav⭑·uj·o} , {pist⭑·uj·o} , {konserv⭑·uj·o} , {paper⭑·uj·o} ,
                {mon⭑·uj·o} ; en⭑ {abel⭑·uj·o} n ne⭑ blov⭑·u ; la⭑ patr⭑·o donac⭑·is al⭑
                mi {kolekt⭑·uj·o} n, kaj⭑ li mem⭑ ĵet⭑·is en⭑ ĝi·n la⭑ unu⭑·an mon⭑·er·on
                ; en⭑ la⭑ famili⭑·a {frid⁽⁺⁾~uj⭑·o} trov⭑·iĝ·is nur⭑ freŝ⭑·aj legom⭑·oj kaj⭑
                frukt⭑·oj ; „ban⭑-ĉambr⭑·o” tri⭑-kvadrat¹+metr⭑·a: lav⭑·o-pelv⭑·o,
                {neces⭑~uj⭑·o} kaj⭑ duŝ²·il·o ; help⭑·e de⭑ grand⭑·aj karb⭑·o- {fajr⭑·uj·o}
                j, varm⭑·a aer⭑·o hejt⭑·ad·is ĝi·n . {ej⭑·o} , {ing⭑·o}

        2.
                Veget⭑·aĵ·on, kiu don⭑·as la⭑ frukt⭑·ojn montr⭑·it·ajn per⭑ la⭑ radik⭑·o:
                {pir⭑·uj·o} , {pom⭑·uj·o} ; ne⭑ ĉia frukt⭑·uj·o est⭑·as arb⭑·o .

                Rim.: Kiel⭑ oni vid⭑·as per⭑ tiu last⭑·a ekzempl⭑·o, pov⭑·as okaz⭑·i
                konfuz⭑·o inter⭑ la⭑ senc⭑·oj ^1 kaj⭑ ^2 de⭑ tiu sufiks⭑·o, kiu·n oni
                anstataŭ⭑·ig·as en⭑ tia okaz⭑·o per⭑ sinonim¹·oj: kaf⭑-kruĉ⭑·o,
                kaf⭑-arb⭑·o; te⭑-kruĉ⭑·o, te⭑-skatol⭑·o, te⭑+arb⭑·et·o; frukt⭑·o-konserv⭑·uj·o,
                frukt⭑-arb⭑·o.

        3.
                Land⭑·o, land⭑·ar·o aŭ⭑ region⭑·o, nom⭑·it·a laŭ⭑ ĝi⭑·aj hom⭑·oj: la⭑
                land⭑·oj mal·nov⭑·aj preskaŭ⭑ ĉiam⭑ port⭑·as la⭑ nom⭑·on de⭑ tiu aŭ⭑
                ali⭑·a gent⭑·o, kaj⭑ en⭑ Esperant⭑·o […] ni tio·n esprim⭑·as par la⭑
                sufiks⭑·o _-uj_

              a)
                      Laŭ⭑ la⭑ kern⭑·a etn⁹·o kaj⭑ ties⭑ lingv⭑·o (nom⭑·oj propr⭑·aj):
                      Franc⭑·uj·o , German⭑·uj·o , Kurd⁽⁺⁾·uj·o; Arab⁸·uj·o , Helen⁽⁺⁾·uj·o,
                      Slav⁽⁺⁾·uj·o, Turk⭑·uj·o , Anglalingvujo; ne⭑ ĉiu rus⭑·uj·an·o
                      est⭑·as rus⭑·o ; german⭑·oj kaj⭑ franc⭑·oj, kiu·j loĝ⭑·as en⭑
                      Rus⭑·uj·o, est⭑·as rus⭑·uj·an·oj, kvankam⭑ ili ne⭑ est⭑·as rus⭑·oj.

              b)
                      Laŭ⭑ ideologi⁹·o: {Esperant⭑·uj·o} , Islam⁽⁺⁾·uj·o,
                      {Krist⭑·an·uj·o} , Pag⭑·an·uj·o; Fantazi¹·uj·o .

              c)
                      Spec⭑·o de⭑ politik¹·a aŭ⭑ administr⭑·a teritori²·a unu⭑·o laŭ⭑
                      la⭑ rang⭑·o de⭑ ties⭑ estr⭑·o (komun⭑·aj vort⭑·oj): {emir⁽⁺⁾·uj·o} ,
                      {episkop⭑·uj·o} , {graf⭑·uj·o} , {prefekt¹·uj·o} , {princ⭑·uj·o}
                      .

                      Rim. 1: Kontrast¹·e al⭑ episkop⭑·uj·o aŭ⭑ prefekt¹·uj·o, la⭑
                      episkop⭑·ej·o aŭ⭑ prefekt¹·ej·o indik³·as la⭑ ofic⭑·ej·ojn de⭑
                      resp. episkop⭑·o aŭ⭑ prefekt¹·o (kaj⭑ metafor¹·e, la⭑
                      estr⭑·ar·on tie funkci¹·ant·an).

                      Rim. 2: Tiu+senc⭑·aj uj⭑·--vort⭑·oj est⭑·as komun⭑·aj
                      substantiv⭑·oj, ne⭑ propr⭑·aj nom⭑·oj. Por⭑ far⭑·i propr⭑·an
                      nom⭑·on omaĝ⁹·e al⭑ iu person⭑·o oni uz⭑·as la⭑ ne·oficial⭑·an
                      sufiks⭑·on {-i/} : Kolumbi⁽⁺⁾·o, Saudio ktp.

              d)
                      Laŭ⭑ de·ven⭑·o: {patr⭑·uj·o} .

                {land⭑-nom⭑·o}

                Rim. 1: Oni nepr⭑·e evit⭑·u la⭑ uz⭑·on de⭑ tiu sufiks⭑·o post⭑ nom⭑·oj
                fin⭑·iĝ·ant·aj per⭑ „land⭑·o“.

                Rim. 2: La⭑ de·etn⁹·a sufiks⭑·o _-uj_ est⭑·as uz⭑·at·a nur⭑ por⭑ la⭑
                land⭑·oj de⭑ la⭑ „antikv⭑·e civiliz⭑·it·a mond⭑·o“, t.e. de⭑ Eŭrop⭑·o
                (krom⭑: Irland⁸·o, Island⁸·o, Holand⁽⁺⁾·o, Nederland⁸·o, Gronland⁽⁺⁾·o,
                Burg⁽⁺⁾·en~land⭑·o), de⭑ Azi⁸·o (krom⭑: nov⭑·-~zeland¹⁰·o) kaj⭑ de⭑ Afrik⁸·o
                (krom⭑: Togoland⁽⁺⁾·o, Kabl¹-and⁽⁺⁾·o).

   II.
          Vort⭑·er·o, kun⭑ signif⭑·o ^1 de⭑ la⭑ sufiks⭑·o.

uj⭑·o

                Vaz⭑·o, kest⭑·o aŭ⭑ ajn⭑·a+form⭑·a aĵ⭑·o, kiu en·ten⭑·as tut⭑·ajn
                objekt⭑·ojn: ili kolekt⭑·is la⭑ bon⭑·ajn en⭑ uj⭑·ojn, sed⭑ la⭑
                mal·bon⭑·ajn ili ĵet⭑·is ekster⭑·en ; li vid⭑·is la⭑ ĉiel⭑·on
                mal·ferm⭑·it·an, kaj⭑ ia·n uj⭑·on mal·supr⭑~en·ir⭑·ant·an, kvazaŭ⭑ grand⭑·an
                tuk⭑·on, mal·lev⭑·at·an per⭑ la⭑ kvar⭑ angul⭑·oj sur⭑ la⭑ ter⭑·on ; la⭑
                faraon⁽⁺⁾·o tiam⭑ lev⭑·iĝ·is de⭑ la⭑ lit⭑·o kaj⭑ ban⭑·is si·n en⭑ or⭑·a uj⭑·o ;
                uj⭑·o est⭑·as vaz⭑·o aŭ⭑ kest⭑·o aŭ⭑ io simil⭑·a, kiu en·ten⭑·as la⭑
                tut⭑·on, kaj⭑ ing⭑·o en·ten⭑·as nur⭑ part⭑·on.

en·uj⭑·ig·i

                Met⭑·i en⭑ uj⭑·on: est⭑·us mal·ŝpar⭑·o en·uj⭑·ig·i kaj⭑ test⁹·i ĉiu·jn
                element¹·ojn, kaj⭑ post⭑·e for·ĵet⭑·i la⭑ mal·bon⭑·ajn .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.39 2023/10/21 16:50:27 ]
     __________________________________________________________________