vidu ankaŭ la klarigojn
vid·/·i

vid·i

   ( tr)

   1.
          {Sent·i} per la okul·oj, {percept¹·i} la bild¹·ojn de objekt·oj: ni
          vid·as per la okul·oj ; tiu alt·a fort·a knab·o nun star·as inter ili
          kaj mi, mi ne plu vid·as ; se okul·oj rigard·as tre long·e io·n, ili
          ne plu vid·as ĝi·n ; ŝi vid·is li·n fal·int·an en la kort·on ; neniu
          okul·o mi·n vid·u ; vi vid·os la infan·ojn de vi·aj infan·oj ; en sonĝ·o
          princ·in·on mi vid·is ; ke li ne vid·u la tomb·on (ne mort·u) ; ne
          vid+am·a (rigard·em·a) turism²·o en·ŝip·ig·is ni·n . {disting·i} ,
          {observ·i} , {rigard·i}

   2.
          {Ĉe·est·i} , {konstat·i} : kelk·aj hom·oj sent·as si·n la plej feliĉ·aj,
          kiam ili vid·as la sufer·ojn de si·aj najbar·oj ; baldaŭ ni vid·is,
          ke ni tromp·iĝ·is ; ili ne plu vid·as kaj ne plu aŭd·as, ili vol·as
          nur vid·i sang·on ; de la unu·a moment·o de la aper·o de Esperant·o ni
          vid·as grand·eg·an mult·on da Volapuk⁽⁺⁾·ist·oj, kiu·j trans·ir·is mal·kaŝ·e
          al Esperant·o ; neniam oni vid·is tia·n grand+anim·ec·on ; kaj Di·o
          vid·is, ke ĝi est·as bon·a .

   3.
          {Kompren·i} , {kon·i} : ĉu vi vid·as, mal·bon·ul·o, kio·n mi pov·as nun
          far·i kun vi ? vid·u, mi opini·as, ke ĉeval·o kost·as pli ol bov·in·o ;
          ni bon·e vid·as la re·al·aĵ·on, sed ni ankaŭ kompren·as, ke [ĉiu·j
          ide·oj] manifest¹·as du esenc·e kontraŭ·ajn tendenc¹·ojn ; 
          est·as  tre sever·e pri·juĝ·at·a, kiel oni pov·as vid·i per jen·a cit·o
          ; vid·u, ĉio·n oni mis·uz·as por tromp·e propagand¹·i ! de tiel alt·e
          ili vid·as pli klar·e ni·ajn erar·ojn ; la gazet·ist·o vid·as ke li·aj
          tromp·oj plaĉ·as al la leg·ant·o ;  vid·is laŭ la vizaĝ·o de
           , ke li ne est·as rilat·e al li tia, kia li est·is hieraŭ .

   4.
          (iu·n) {Renkont·i} , {vizit·i}  {akcept·i} : si·an dolĉ·an knab·on ŝi
          est·is vid·ont·a post la manĝ·ad·o, kaj por tio oni ŝi·n de·nov·e vok·is
          ; ni apenaŭ vid·is unu la ali·an, ek~de [tiam] ; de~post la temp·o,
          kiam ŝi est·is por·tint·a li·n sur la brak·oj, ŝi plu li·n ne vid·is .
          {inter·vid·iĝ·i} , {re·vid·o}

vid·o

   1.
          {Vid·ad·o} : je la vid·o de la vir·in·o ek·flor·is la flor·oj sur la
          ter·o ; unu vid·o taŭg·as pli ol dek aŭd·oj ; arb·o ĉarm·a por la vid·o
          ; [ĝi] mal·aper·is el ni·a vid·o ; je la unu·a vid·o tio ŝajn·e est·is
          mal·bon·a mor·o ; baldaŭ ŝi […] mal·aper·is el publik·a vid·o (vd
          {percept¹·o} ) ; ĉia lingv·aĵ·o reprezent·as la aŭtor·an stil·on, ties
          gust·on kaj intern·an vid·on (vd {vid-punkt·o} , {koncept²·o} ) de la
          pri·skrib·at·a tem·o .

   2.
          {Vid-pov·o} : la mal·jun·ul·in·o, kiu hav·is mal·klar·an vid·on, ne
          rimark·is tio·n .

   3.
          {Aspekt¹·o} : laŭ ŝi·a ekster·a vid·o oni ne pov·is ŝi·n nom·i
          mal·jun·ul·in·o ; oni ek·kon·as bov·on per la vid·o kaj mal·saĝ·ul·on per
          li·a rid·o ; ĝi pen·is hav·i esprim·on de serioz·ec·o, kiu don·is al ĝi
          vid·on tre rid-ind·an .

vid·ad·o

   1.
          Sent·ad·o de la objekt·oj per la okul·oj: fenestr·oj, kiu·j don·as
          vid·on sur la strat·on; el tiu dom·o oni ĝu·as bel·an vid·on; ne
          sat·iĝ·as la okul·o de vid·ad·o, kaj ne plen·iĝ·as la orel·o de aŭd·ad·o ;
          profet·o ŝancel·iĝ·as de drink·aĵ·o, sen·konsci·iĝ·as de vin·o, […]
          erar·as en la vid·ad·o, fal+puŝ·iĝ·as ĉe la juĝ·a verdikt¹·o .

   2.
          {Vid-pov·o} :  mal·jun·iĝ·is kaj la vid·ad·o de li·aj okul·oj
          mal·akr·iĝ·is ; li·a dekstr·a okul·o tut·e perd·os si·an vid·ad·on ; la
          princ·o streĉ·is la vid·ad·on kaj aŭd·ad·on, pen·ant·e tra·penetr·i la
          polv·an mur·on ; la princ·o ĝoj·is ĉe la vid·ad·o de si·a or·o ; la
          vid·ad·o kaj aŭd·ad·o ĉiam est·is rigard·at·aj de la hom·o kiel la plej
          grav·aj sent·aj kapabl·oj .

vid·aĵ·o

   1.
          Io, kio·n oni vid·as: vi frenez·iĝ·os de la vid·aĵ·o antaŭ vi·aj okul·oj
          ; vid·aĵ·o ne·kompar·ebl·a ; kvazaŭ traf·it·a de terur·a vid·aĵ·o ; la
          bel·a vid·aĵ·o de Mont·o de la Ĝoj·o, nom·at·a tiel pro la gaj·ec·o de la
          iam·aj pilgrim¹·ant·oj . {spektakl¹·o ^2}

   2.
          Desegn·o, fotograf·aĵ·o prezent·ant·a ia·n vid·aĵ·on: unu vid·aĵ·o
          for·puŝ·is la ali·an, sed nur unu bild¹·o rest·is tut·e fortik·e en li·a
          anim·o, precip·e pro la gaj·aj, feliĉ·aj infan·oj, kiu·j trov·iĝ·is sur
          ĝi .

vid·ebl·a

          Kiu·n oni vid·as, kiu est·as el·met·it·a al rigard·o: ombr·o est·is
          vid·ebl·a sur la mur·o de la kontraŭ·a loĝ·ej·o ; la boat·o ankoraŭ ne
          est·is vid·ebl·a, kiom ajn mi streĉ·is la okul·ojn ; mi vol·as, ke […]
          vi·a konfuz·o est·u vid·ebl·a por ĉiu·j .

vid·ebl·i

   (ntr)

          Est·i vid·ebl·a, ating·ebl·a de rigard·o: ni ven·is sur vitr·o-mur·an
          verand¹·on, kies ĉiu·j fenestr·oj est·is supr~en·lev·it·aj kaj tra ili
          vid·ebl·is la mal·antaŭ·a ĝarden·o ; je la ali·a flank·o de la river·o
          vid·ebl·is […] la ruĝ·aj dom·oj de la car¹·a fusil⁽⁺⁾-faktori⁽⁺⁾·o ; la ver·o
          don·as fort·on al mi·a anim·o, sed ĝi vid·ebl·as nur al Alah⁽⁺⁾·o kaj mi ;
          se tiu demand·o traf·is ŝi·n, tio apenaŭ vid·ebl·is .

vid·ej·o

          Lok·o, de kie oni vid·as pejzaĝ·on: Montekarl⁽⁺⁾·o el vid·ej·o proksim·e
          de Princ·a palac·o ; ‚Vid·ej·o de Val·oest·as ŝtal·a konstru·aĵ·o en
          San-Paŭl⁽⁺⁾·o . {belveder⁽⁺⁾·o}

vid·ig·i

   (tr)

          Las·i  ig·i iu·n vid·i; {montr·i} : ne vid·ig·u vi·n al la vir·o, antaŭ
          ol li fin·os manĝ·i ; dum la tri pas·int·aj monat·oj la vest·o pli
          el·uz·iĝ·is, en divers·aj lok·oj ĝi vid·ig·is ripar¹·ojn kaj flik·ojn ;
          larĝ·a spegul·o re·vid·ig·is en si la […] grup·ojn da mal·alt·aj kaj
          mol·aj mebl·oj ; ek·vid·int·e ŝi·n, [li] ne vid·ig·is  la plej
          mal·grand·an mir·on ; ili·aj okul·oj vid·ig·as sang-avid·on .

vid·iĝ·i

   (ntr)

          Si·n montr·i, {aper·i} : en infan·o vid·iĝ·as, kia hom·o far·iĝ·os ; el
          la mez·o vid·iĝ·is bild¹·o de kvar kre·it·aĵ·oj ; jen iu ŝip·o, kiu
          vid·iĝ·as kaj mal·aper·as ie mal·proksim·e, jen fum-stri·o ĉe la
          horizont¹·o ; sen·vid·iĝ·os la rigard·ant·in·oj tra la fenestr·oj ; li·a
          vizaĝ·o akir·is serioz·an vid·iĝ·on.

vid·ind·aĵ·o

          {Kurioz¹·aĵ·o} , interes·a  bel·a ·o, kiu·n oni volont·e vid·as: mi
          jam vid·is ĉiu·jn vid·ind·aĵ·ojn de vi·a urb·o ; li ne lac·iĝ·is, kaj
          vizit·is ĉiu·n vid·ind·aĵ·on de Vien⁽⁺⁾·o ; la ĉef·a vid·ind·aĵ·o de la
          Koloni¹·a Ekspozici·o en Pariz·o est·is la fam·a Templ¹·o de  ,
          perfekt·a kopi·o de l' original¹·o .

akr·a+vid·a

          Kiu hav·as akr·an vid-pov·on, bon·e rimark·as, bon·e disting·as, traf·e
          juĝ·as: nun sen·brid·e akr·a+vid·e salt·u, salt·u ; poet¹·o ĉiam akr·a+vid·a,
          sed kun iom distanc¹·a rigard·o-punkt·o .

antaŭ·vid·ebl·a

          Tia, ke oni pov·as antaŭ·vid·i, t.e. anticip³·e sci·i, ĝi·n: oft·e plej
          terur·a [est·as la] mal·plej antaŭ·vid·ebl·a kaj antaŭ·kalkul·ebl·a
          influ·o de la blind·a traf·o ; la projekt·oj de Di·o est·as ne
          antaŭ·vid·ebl·aj ; ribel·o […] pov·us ek·reg·i la tun⁸·an urb·an kaj kaŭz·i
          ne·antaŭ·vid·ebl·ajn konsekvenc·ojn ; la jun·ul·in·o ruĝ·iĝ·is, ĉar ŝi ne
          pri·pens·is tiu·n detal·on tamen tre antaŭ·vid·ebl·an . {konjekt·ebl·a} ,
          {kutim·a} , {normal¹·a^1} , {ordinar·a}

antaŭ·vid·em·a

          Prudent·e kalkul·ant·a probabl³·ojn kaj antaŭ·zorg·ant·e pro ili: vi
          est·as antaŭ·vid·em·a, re·ir·u en pac·o en la urb·on ; kun […]
          antaŭ·vid·em·o ili aranĝ·as, ke la nask·o-nombr·o sufiĉ·as nur por
          ekvilibr²·i la mort·o-nombr·on .

antaŭ·vid·i

   (tr)

          Anticip³·e koncept²·i la est·ont·ec·on, anticip³·e ricev·i  form·i al si
          ide·on pri la est·ont·ec·o: uz·u temp·on est·ant·an, antaŭ·vid·u est·ont·an,
          memor·u est·int·an ; prudent·ul·o antaŭ·vid·as mal·bon·on, kaj kaŝ·iĝ·as ;
          kio·n oni nun nom·as profet·o, tio·n oni antaŭ·e nom·is antaŭ·vid·ist·o ;
          mi antaŭ·vid·os ili·ajn ag·ojn kontraŭ mi kaj mi ĉiam for·ig·os la
          danĝer·on ; li vid·is ĝust·e en si·aj antaŭ·vid·oj pri la est·ont·o de
          l' kapital¹·ism·o. {antaŭ·flar·i} , {antaŭ·sent·i} , {atend·i} ,
          {esper·i} , {konjekt·i} , {supoz·i}

aŭd+vid·a

          Uz·ant·a por komunik·o son·ojn, bild¹·ojn kontrast¹·e al nur·a skrib·o:
          aŭd+vid·aj arkiv³·oj ; aŭd+vid·aj lud·il·oj ; la inform¹·ej·o posed·as
          aŭd+vid·ajn aparat¹·ojn, plan·ojn, skiz·on kaj fosili⁽⁺⁾·ojn ; per la plej
          modern¹·aj aŭd+vid·aj il·oj ĝi rakont·as la histori·on de la inund⁴·ig·o .
          {son+bild¹·a}

ek·vid·i

   (tr)

          ·i vid·ant·a io·n, ĝi·n {rimark·i} : ŝi el·salt·is el la vagon·o, – kaj
          ŝi tuj ek·vid·is Artur⁽⁺⁾·on ; ŝi ek·vid·is put·on kun akv·o, kaj ŝi ir·is
          kaj plen·ig·is la fel-sak·on per akv·o ; kiam ŝi·a patr·o ek·vid·is ŝi·n
          en tia stat·o, li ek·sent·is terur·on kaj dir·is, ke tio ne est·as li·a
          fi·lin·o ; ek·vid·i la lum·on de ĉi tiu mond·o (nask·iĝ·i).

en·vid·o

          {Introspekt⁽⁺⁾·o} : la saĝ·ul·oj, kiu·j praktik·as koncentr⁸·iĝ·on kaj
          en·vid·on […], tia·jn […]  la di·oj ten·as kar·aj ; mi ne hav·as
          en·vid·on en la kor·on de la hom·oj, do mi ne pov·as sci·i, kiu est·as
          nov·e nask·it·a kaj kiu ne . {konsci·o}

ĝis·re·vid·i

          {Adiaŭ·i} dir·ant·eĝis re·vid·o“: tiu·j, kiu·j […] am·ind·um·as, / kiu·j
          ĝis·re·vid·as ; antaŭ unu hor·o proksim·um·e ni ĝis·re·vid·is ni·ajn
          venezuel⁸·ajn ge⁽⁺⁾-amik·ojn .

inter·vid·iĝ·i

          {Renkont·iĝ·i} kaj ek·parol·i kun unu  plur⁴·aj person·oj: ambaŭ
          okup·iĝ·as pri si·aj labor·oj kaj inter·vid·iĝ·as nur ĉiu·n du·an tag·on ;
          do ni inter·vid·iĝ·is, inter·parol·is, ŝerc·is .

re·vid·i

   (tr)

   1.
          De·nov·e vid·i io·n  iu·n antaŭ·e vid·it·an: ebl·e mi li·n re·vid·os
          neniam ; ne plu re·vid·os mi·n okul·o de vid·ant·o ; li ne plu re·ven·os
          kaj ne re·vid·os la land·on de si·a nask·iĝ·o ; kelk·an temp·on est·is
          tiel mal·lum·eg·e, ke ŝi nenio·n pov·is vid·i, sed jen ek·fulm·is kaj
          [ŝi] klar·e re·vid·is ĉiu·jn .

   2.
          {Revizi³·i^2} : la reĝ·o baldaŭ de·nov·e send·is ali·an bon+kor·an
          ofic·ist·on, por re·vid·i, kiel ir·as la teks·ad·o kaj ĉu la ŝtof·o
          baldaŭ est·os pret·a ; du·a el·don·o, re·vid·it·a, korekt·it·a, pli·ig·it·a .

re·vid·o

          La ag·o ankoraŭ foj·e vid·i, precip·e vid·i^4 iu·n jam renkont·it·an:
          sin⁸+car¹·an ĝoj·on […] kaŭz·is al ŝi la re·vid·o de la amik·o ; amik·oj
          […] kor-tuŝ·it·e dir·is al si reciprok·e ĝis la re·vid·o, kaj kun ĝoj·o
          ili atend·as tiu·n re·vid·on ; ĝis re·vid·o! — li ek·kri·is ; ĝis la
          re·vid·o en Antverpen⁽⁺⁾·o !

          Rim.: Kiel evident¹·as el la ekzempl·oj, en la adiaŭ·a formul¹·oĜis
          (la) re·vid·ola uz·o de la artikol·o de·pend·as je tio, ĉu tem·as pri
          antaŭ·fiks¹·it·a  ajn·a eventual¹·a renkont·iĝ·o.

tra·vid·i

   (tr)

          Penetr·i per rigard·o io·n, kio ne mal·help·as la vid·on: tra·vid·i
          akv·on, glas·on; la sabl·o tra·vid·iĝ·as tra la mal·dens·aj spik·oj de
          sekal·o ; la silent·a monaĥ·ej·a vilaĝ·o ricev·is tra·vid·on tra la
          musk·o-kovr·it·aj arb·oj ; oni per unu ek·rigard·o penetr·as en la
          kapt+urn·an profund·on kaj tra·vid·as en unu sol·a ek·fulm·o de la pens·o
          la ne·mezur·ebl·an voj·on ; tra·vid·ig·aj punt·oj ; ŝi direkt·is si·an
          rigard·on tra la tra·vid·an, vast·an, hel·e lu+mit¹·an fenestr·on ; Di·o,
          kiu tra·vid·as vi·ajn kor·ojn, ek·furioz·us ; riĉ·ul·o est·as saĝ·a en
          si·aj okul·oj, sed saĝ·a mal·riĉ·ul·o li·n tut·e tra·vid·as ; tre klar·e li
          tra·vid·is ĉiu·jn fakt¹·ojn kaj evit·is iluzi¹·ojn .

tra·vid·ebl·a

          El tia substanc²·o, ke oni pov·as vid·i, kio est·as trans ĝi: vitr·o
          est·as romp·ebl·a kaj tra·vid·ebl·a ; tra·vid·ebl·a sukcen·o ; tra·vid·ebl·a
          kiel gaz¹·o ; la knab·oj […] kur·ad·is sur la bril·ant·e pur·a glaci·o,
          kiu est·is tiel tra·vid·ebl·a, ke ili pov·is vid·i, kiel la fiŝ·oj sub
          ili·aj pied·oj tim·iĝ·is ; ŝi·a haŭt·o est·is tra·vid·ebl·a kaj delikat·a,
          kiel foli·et·o de roz·o . {diafan²·a} , {kristal·a}

klar+vid·a

          Bon·e kompren·ant·a situaci·ojn: la knab·in·et·o ja rimark·is ĉio·n per
          okul·et·oj tre klar+vid·aj ; ĉu tromp·is mi·n mi·a klar+vid·ul·o ? saĝ·a
          kaj klar+vid·a ese⁽⁺⁾·ist·o .

ne·tra·vid·ebl·a

   1.
          Tra kiu oni ne pov·as vid·i; {opak⁽⁺⁾·a} : [li] hav·is long·an,
          ne·tra·vid·ebl·an vest·on, ferm·it·an ĝis la kol·o ; la cindr·o […]
          form·is en la strat·o ne·tra·vid·ebl·an vual·on . {mal·diafan²·a}

   2.
          Ne·kompren·ebl·a: Eŭrop·a Uni⁹·o […] est·as tre komplik¹·a konstru·aĵ·o kun
          struktur¹·oj, kiu·j por tre mult·aj hom·oj est·as ne·tra·vid·ebl·aj ;
          domin⁽⁺⁾·as ne·tra·vid·ebl·aj inter·naci·aj entrepren·oj .

nigrevidulo

          {pesimist²·o}

preter·vid·i

          Ne vid·i, kvankam oni pov·us; ne atent·i, ne rimark·i: oni ne
          preter·vid·u, ke Serbi⁽⁺⁾·o hav·as nenia·n tradici¹·on, nenia·n spert·on pri
          demokrati⁸·o ; la grand·ul·in·o preter·vid·is la polic·an patrol-aŭt⁸·on,
          kiu sen·bru·e kaj lant⁽⁺⁾·e descend⁽⁺⁾·is la strat·on ; ne·preter·vid·ebl·aj
          ne·perfekt·aĵ·oj .

vid-al·vid·e

          En kontraŭ·a pozici¹·o: la […] mal·liber·ul·oj kaj ili·aj famili·an·oj
          kaŭr²·is vid-al·vid·e ; vid·--al⁽⁺⁾·--vid·a trafik⁴·o .

vid-al·vid·e al, vid·--al⁽⁺⁾·--vid·e al

   (prepozici·aĵ·o)

   1.
          {Kontraŭ} , kun vizaĝ·o  front·o rigard·ant·a al: la graf-in·o sid·is
          vid-al·vid·e al mi ĉe la tabl·o ; la lok·a reg·ist·ar·o intenc·is
          vid-al·vid·e al la katolik¹·a preĝ·ej·o konstru·i protestant⁽⁺⁾·an preĝ·ej·on
          ; vid-al·vid·e al la medrese⁽⁺⁾·o de  , spegul·e ripet·ant·e ĝi·an
          ĉef·an fasad¹·on, alt·iĝ·as la medrese⁽⁺⁾·o  .

   2.
          {Kontraŭ} , iel re·ag·ant·e al la ĉe·est·o de: kvankam irland⁸·an·oj
          daŭr·e montr·as si·n gast+am·aj, mult·aj last·a+temp·e ·as suspekt·em·aj
          kaj mal·amik·aj vid·--al⁽⁺⁾·--vid·e al fremd·ul·oj .

vid-pov·o, vid-kapabl·o

          {Sens⁸·o} , per kiu oni percept¹·as bild¹·ojn de objekt·oj: la
          spirit-land·o est·as ekster vi·a vid-pov·o ; Georg·o  […]
          est·is traf·it·a de okul-mal·san·o, kiu tut·e per·dig·is al li la
          vid-kapabl·on por unu okul·o kaj la du·on·on de la vid-kapabl·o por la
          ali·a .

   [artikol-versi⁹·o: 1.170 2023/10/21 16:50:36 ]
     __________________________________________________________________