vidu ankaŭ la klarigojn
vir·/·o

vir·o

   1.
          Hom·o  best·o de la seks·o organiz¹·it·a por de·met·i en ali+seks·an
          animal⁸·on la sem·on de id·o (kontrast¹·e kun in·o): Di·o kre·is la hom·on
          […], en form·o de vir·o kaj vir·in·o li kre·is ili·n ; Platon⁽⁺⁾·o dank·is
          la Di·ojn pro ke ili far·is li·n hom·o kaj ne best·o, vir·o kaj ne
          vir·in·o, grek⁸·o kaj ne barbar¹·o; pastr-in·o en tre escept·aj okaz·oj
          pov·as far·iĝ·i edz·in·o, sed nur de vir·o de reĝ·a sang·o ; kvazaŭ bov·o
          kaj bov·o-vir·o ; vir-bov·o-tir-pov·o ; la vir-ŝaf·o, kiu·n vi vid·is kun
          la du korn·oj ; vir-best·o kaj in·o el ĉiu karn¹·o, en·ir·is, kiel
          ordon·is al ili Di·o, kaj la Etern·ul·o ferm·is post ili. ; ĝi est·as
          vir+seks·ul·o, kaj la mal·bel·ec·o sekv·e ne tiom mult·e mal·util·as ;
          bru·ad·as kaj ĝem·as vir·ar·o .

   2.
          Matur+aĝ·a vir+seks·a hom·o (kontrast¹·e kun infan·o): el la mal·grand·a
          knab·o far·iĝ·is vir·o, brav·a vir·o, kiu kaŭz·ad·is al si·aj ge·patr·oj
          nur ĝoj·on ; la plej cert·a rimed·o vek·i vir·on el li·a am·a delir·o
          est·as ĵet·i mal·ben·ojn sur li·an fil·on .

vir·a

   1.
          Karakteriz¹·ant·a la vir·ojn: vir·a organ¹·o, bird·o, infan·o, seks·o.

        a)
                Karakteriz¹·ant·a vir-hom·ojn kontrast¹·e kun hom·in·oj: en la
                komenc·o la Kre·int·o far·is ili·n vir·a kaj vir·in·a ; ŝi nask·is
                fil·on, vir·an infan·on ; est·u kuraĝ·aj kaj vir·aj, ho Filiŝt¹⁰·oj
                ! fort·a vir·a voĉ·o ek·kri·is ; li las·is far·i al ŝi vir·an
                vest·aĵ·on, por ke ŝi pov·u akompan·ad·i li·n ankaŭ sur ĉeval·o ;
                vir·oj alt·aj, kun fier·a mien·o kaj vir·a energi·o en la vizaĝ·o
                ; li  ne vid·is la vir·in·an siluet²·on mal·antaŭ la vir·a
                figur·o ; vi aspekt¹·as tiel vir·e mal·tim·a !

        b)
                Karakteriz¹·ant·a {vir·ojn^2} , t.e. matur·an kontrast¹·e kun
                infan·oj: kiu nask·iĝ·as en vi·a dom·o, mort·os en la vir·a ·o ;
                [li] sonĝ·is pri la temp·o de si·a jun·ec·o kaj de si·a vir·a ·o
                ; {hero·a} .

   2.
          Gramatik·a {genr⁹·o} , kiu, kontrast¹·e kun la genr⁹·oj in·a kaj neŭtr²·a,
          mark·iĝ·as per la sam·aj artikol·oj, pronom·oj ktp. kiu·j est·as uz·at·aj
          por vir·aj hom·oj: vir·a pronom·o, sufiks·o (uz·at·aj por montr·i
          vir·ojn); en la lingv·o german·akap·ohav·as vir·an seks·on ;

   3.
          (p.p. {rim·o} ) Fin·iĝ·ant·a per akcent·a silab·o; (p.p. {cezur⁽⁺⁾·o} )
          sekv·ant·a akcent·an silab·on: „dolor·'“, „kor·'konsist·ig·as vir·ajn
          rim·ojn. {in·a} .

vir·ec·o

          Ec·o karakteriz¹·ant·a vir·on: tiu·n ĉi bat·on li el·port·as kun tia sam·a
          vir·ec·o, kun kia li renkont·ad·is kaj el·port·ad·is la mar·ajn
          vent·eg·ojn ; fort·o kaj komenc·o de mi·a vir·ec·o ; en tiu form·o de
          mens³·a primitiv²·ec·o, en kiu reg·as vir·ec·o, decid·an rol¹·on lud·as la
          gen⁹·oj de la patr·o ; neniu infan·o pov·us hav·i tia·n kruel·an
          danĝer·an viv·on kaj tamen ating·i vir·ec·on kaj ·i intelekt⁴·ul·o .

vir·iĝ·i

   (ntr)

          Far·iĝ·i seks-matur·a vir·o: ankoraŭ en la ventr·o li re·ten·is si·an
          frat·on, kaj vir·iĝ·int·e li lukt²·is kun Di·o ; vigl·u, star·u firm·e en
          la fid·o, vir·iĝ·u, fort·iĝ·u ; jun·ul·o vir·iĝ·is kaj las·is la lud·on ;
          la oficir·oj, kiu·j el·ir·is en la milit·on preskaŭ infan·oj, re·ven·is,
          vir·iĝ·int·aj de milit·a aer·o . {matur·iĝ·i} , {plen+aĝ·a}

vir·il·o

          {Penis⁹·o} elefant·o demand·as la kamel·on: — kial vi port·as la
          mam·ojn sur·dors·e? — hm⁽⁺⁾! strang·e, ke tio·n demand·as iu, kies vir·il·o
          pend·as sur·vizaĝ·e .

vir·in·a

   1.
          Karakteriz¹·ant·a hom·in·on, kontrast¹·e kun vir-hom·o: larm·o vir·in·a
          baldaŭ sek·iĝ·as ; pli tir·as vir·in·a har·o, ol ĉeval·a par·o ; vir·in·a
          lang·o buĉ·as sen sang·o ; vir·in·a rid·et·o pli kapt·as ol ret·o ; li
          est·is bel·a jun·ul·o, kun vizaĝ·o preskaŭ vir·in·a ; ŝi·a vir·in·a
          instinkt¹·o puŝ·is ŝi·n al for·kur·o ; japan⁹·a vir·in·a korus⁽⁺⁾·o parker·e
          kant·is hungar⁸·ajn melodi¹·ojn ; fe-in·oj, el·fin·oj, sovaĝ·ul·in·oj kaj
          ali·aj vir·in·aj viv·aĵ·oj .

   2.
          Karakteriz¹·ant·a seks-matur·an vir·in·on kontrast¹·e kun knab·in·o: la
          pens·oj de la fraŭl-in·o far·iĝ·is pli delikat·aj kaj pli vir·in·aj ; mi
          kon·as nur unu vir·in·an demand·on, kaj tiu ĉi est·as: ĉu li jam
          est·as edz·ig·it·a ?

   3.
          Gramatik·a {genr⁹·o} , kiu, kontrast¹·e kun la genr⁹·oj vir·a kaj
          neŭtr²·a, mark·iĝ·as per la sam·aj artikol·oj, pronom·oj ktp. kiu·j
          est·as uz·at·aj por vir·in·aj hom·oj: en la lingv·o german·akap·ohav·as vir·an seks·on, en la lingv·o franc·a vir·in·an kaj en la lingv·o
          latin⁽⁺⁾·a neŭtral²·an ; la sufiks·o „  “ signif·as la vir·in·an
          seks·on .

vir·in·o

   1.
          Hom·in·o, kontrast¹·e kun vir-hom·o: en form·o de vir·o kaj vir·in·o Li
          kre·is ili·n ; en unu tag·o, kiam ŝi est·is apud tiu font·o, ven·is al
          ŝi mal·riĉ·a vir·in·o ; saĝ·a vir·in·o konstru·as si·an dom·on, sed
          mal·saĝ·a detru·as ĝi·n per si·aj man·oj ; la lang·o de vir·in·o est·as
          ŝi·a glav·o ; kie diabl·o ne pov·as, tie·n vir·in·on li ŝov·as .

   2.
          Matur+aĝ·a hom·in·o, kontrast¹·e kun infan·o:  lev·is si·ajn
          okul·ojn kaj ek·vid·is la vir·in·ojn kaj la infan·ojn ; la vir·in·o
          graved·iĝ·is, kaj nask·is fil·on ; jam vir·in·o, ne knab·in·o ; vir·in·oj
          kaj knab·in·oj danc·as unu kun ali·a .

vir·in·ec·o

          Ec·o karakteriz¹·ant·a vir·in·on: en ni montr·iĝ·os tuj la vir·in·ec·o ;
          tiu edz·in·ig·o al si cel·us detru·i la vir·in·ec·on de la vir·in·o por
          edz·iĝ·i al maskl⁽⁺⁾·o .

vir·in·ism·o

          {Feminism²·o} : vir·in·ism·o detru·is mult·eg·e da ge·edz·aj par·oj ; mit¹·o
          de naci·a unu·ec·o […] est·is drast⁹·a rimed·o kontraŭ klas-batal·o,
          social²·ism·o kaj vir·in·ism·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.132 2023/10/21 16:50:36 ]
     __________________________________________________________________