vidu ankaŭ la klarigojn
vol⭑·/·i
vol⭑·i
(tr)
1.
Hav⭑·i dezir⭑·on, intenc⭑·on, decid⭑·on, sent⭑·i bezon⭑·on pri⭑ io aŭ⭑ iu:
vol⭑·i aŭ⭑ ne·vol⭑·i neniu mal·permes⭑·as ; mi hav⭑·as ĉiam⭑ la⭑ kapabl⭑·on
vol⭑·i, sed⭑ ne⭑ ĉiam⭑ la⭑ fort⭑·on re·al·ig⭑·i; kiu vol⭑·as, tiu pov⭑·as; vir⭑·o,
kiu ne⭑ sci⭑·as vol⭑·i; vol⭑·u, kio·n vi vol⭑·as; kio·n oni vol⭑·as, tio·n oni
pov⭑·as ; vol⭑·ant·a krur⭑·o ne⭑ lac⭑·iĝ·as de⭑ kur⭑·o . {em⭑·i} , {inklin⭑·i}
Rim.: La⭑ plej⭑ grav⭑·aj diferenc⭑·oj inter⭑ {dezir⭑·i^1} kaj⭑ vol⭑·i
konsist⭑·as en⭑ tio, ke⭑ _unu⭑·e,_ „vol⭑·i“ respond⭑·as al⭑ _bezon⭑·o, dev⭑·o_,
dum⭑ „dezir⭑·i“ rep⁽⁺⁾-ond⭑·as al⭑ _plezur⭑·o, plaĉ⭑·o_: mi vol⭑·as manĝ⭑·i (mi
est⭑·as mal·sat⭑·a) — vi dezir⭑·is glaci⭑·aĵ·on . — Ili frakas⭑·is la⭑ kap⭑·on
al⭑ sinjor⭑·o ŝi⭑·a patr⭑·o, kiu vol⭑·is ŝi·n defend⭑·i . _Du⭑·e,_ „vol⭑·i“ oft⭑·e
implic⁽⁺⁾·as plan⭑·at·an ag⭑·on, ekz‑e: Mi vol⭑·as ke⭑ vi tuj⭑ for·vetur⭑·u tie·n
[ordon⭑·o]; En⭑ la⭑ sekv⭑·a jar⭑·o mi vol⭑·as [mi plan⭑·as] vizit⭑·i la⭑
Kongres⭑·on. Ĉi⭑ tiu diferenc⭑·o manifest¹·iĝ·as ankaŭ⭑ en⭑ la⭑ deriv⁴·aĵ·oj:
„la⭑ ŝtal⭑·a vol⭑·o“ — „la⭑ ard³·a dezir⭑·o“; „bon⭑~vol⭑·u far⭑·i io·n“ (pet⭑·o pri⭑
ag⭑·o) — „mi⭑·aj bon⭑~dezir⭑·oj“ (sen⭑ real¹·aj konsekvenc⭑·oj). Sed⭑ tiu·j
diferenc⭑·oj est⭑·as oft⭑·e subjektiv²·aj: kio·n unu⭑ hom⭑·o opini⭑·as baz¹·a
bezon⭑·o, pov⭑·as ŝajn⭑·i kapric⭑·o al⭑ iu ali⭑·a.
2.
{Streb⁶·ant·e} al⭑ io, koncentr⁸·i si⭑·an atent⭑·on je⭑ ag⭑·o, por⭑ ke⭑ ĝi
efektiv⭑·iĝ·u; intenc⭑·i, decid⭑·i far⭑·i io·n: mi vol⭑·as dir⭑·i al⭑ vi la⭑
ver⭑·on ; mi vol⭑·as, ke⭑ vi tie·n ir⭑·u ; mal·diligent⭑·ul·o ŝov⭑·as si⭑·an
man⭑·on en⭑ la⭑ poŝ⭑·on, kaj⭑ ne⭑ vol⭑·as ven⭑·ig·i ĝi·n al⭑ si⭑·a buŝ⭑·o ; la⭑
ĉiel⭑·o vol⭑·u, ke⭑ mi est⭑·u kapabl⭑·a toler⭑·i [tio·n] ; [li] ne⭑ vol⭑·is
don⭑·i eĉ⭑ respond⭑·on ; ĉu⭑ vi vol⭑·as, ke⭑ mi kon⭑·ig·u mi⭑·an tut⭑·an pens⭑·on?
; li rigard⭑·as nenia·n kompens¹·on, kaj⭑ li ne⭑ akcept⭑·as, se⭑ vi vol⭑·as
eĉ⭑ mult⭑·e donac⭑·i ; kial⭑ […] vi vol⭑·as serĉ⭑·i al⭑ vi plezur⭑·on ĉe⭑
fremd⭑·a vir⭑·in·o ? trov⭑·int·e neniu·n, kiu vol⭑·us (bon⭑~vol⭑·us) ŝi·n
akcept⭑·i . [la⭑ vort⭑·o aper⭑·as] en⭑ akuzativ⭑·o […] ĉar⭑ ni vol⭑·is
esprim⭑·i direkt⭑·on . {cel⭑·i} , {decid⭑·i} , {intenc⭑·i}
3.
Vol⭑·i ating⭑·i lok⭑·on, est⭑·i ie: mi vol⭑·as en⭑ milit⭑·on ; ŝi vol⭑·is en⭑ la⭑
kaleŝ⭑·on ; ne⭑ vol⭑·as kok⭑·in·' al⭑ festen⭑·o, sed⭑ oni ĝi·n tren⭑·as
per·fort⭑·e ; la⭑ nigr⭑·a hund⭑·et·o […] lev⭑·iĝ·as […] kaj⭑ vol⭑·as ankaŭ⭑ sur⭑
la⭑ balanc⭑·il·on .
4.
Vol⭑·i akcept⭑·i, hav⭑·i: vol⭑·us kat⭑·o fiŝ⭑·ojn, sed⭑ la⭑ akv⭑·on ĝi tim⭑·as .
vol⭑·a
Rilat⭑·a al⭑ vol⭑·o: vol⭑·a ag⭑·o, mov⭑·o; nerv¹·a patologi²·a stat⭑·o,
karakteriz¹·at·a per⭑ inert⁴·ec·o de⭑ la⭑ vol⭑·aj muskol⭑·oj kaj⭑ perd⭑·o de⭑
sent⭑-pov⭑·o ; ni pov⭑·as, per⭑ ni⭑·a vol⭑·a prem⭑·o, direkt⭑·i la⭑ evolu²·on ;
kiu […] hav⭑·as la⭑ inteligent¹·on, mens³·an disciplin²·on, lern⭑·em·on kaj⭑
vol⭑·an fort⭑·on por⭑ ating⭑·i tiu·n nivel⭑·on ? {em⭑·a} , {inklin⭑·a} ,
{konsci⭑·a}
vol⭑·o
1.
{Vol⭑-pov⭑·o} , unu⭑ el⭑ la⭑ kapabl⭑·oj de⭑ la⭑ {mens³·o} : ni dev⭑·as li·n
taks⭑·i ne⭑ laŭ⭑ li⭑·a sukces⭑·o, sed⭑ laŭ⭑ li⭑·a vol⭑·o kaj⭑ labor⭑·o ; iom⭑ post⭑
iom⭑ mi re·akir⭑·is la⭑ vol⭑·on kaj⭑ ia·n grand⭑·eg·an fort⭑·on, mi ĵet⭑·is mi·n
antaŭ⭑·en kun⭑ la⭑ mal·esper⭑·o de⭑ l'⭑ frenez⭑·o ; Di⭑·o don⭑·is liber⭑·an vol⭑·on
al⭑ la⭑ hom⭑·oj ; est⭑·i liber⭑·a kaj⭑ sekv⭑·i si⭑·an propr⭑·an vol⭑·on ; kie
est⭑·as vol⭑·o, tie est⭑·as voj⭑·o ; kia·j arm⭑·il·oj de⭑ instru⭑·it·ec·o, vol⭑·o
aŭ⭑ spert⭑·o pov⭑·is serv⭑·i ŝi·n en⭑ la⭑ batal⭑·o kontraŭ⭑ la⭑ komplik¹·aĵ·oj de⭑
la⭑ soci³·a viv⭑·o? ; ŝi rest⭑·is nun⭑ sol⭑·a, el·met⭑·it·a al⭑ la⭑ vol⭑·o de⭑ de⭑
la⭑ sort⭑·o ; mor⭑·oj […], kies⭑ plen⭑·um·ad·o aŭ⭑ ne·plen⭑·um·ad·o de·pend⭑·as de⭑
ni⭑·a vol⭑·o ; tia hom⭑·o trov⭑·u en⭑ si sufiĉ⭑·e da⭑ vol⭑·o, sufiĉ⭑·e da⭑
spirit⭑-ĉe·est⭑·o por⭑ […] ke⭑ li tio·n far⭑·u nokt⭑·e kaj⭑ tag⭑·e sen⭑ ia⭑
ŝancel⭑·iĝ·o ; ĉio tio ĉi⭑ est⭑·as afer⭑·oj, kiu·jn ĉe⭑ plej⭑ mal·grand⭑·a
doz¹·o da⭑ honest⭑·ec·o kaj⭑ bon⭑·a vol⭑·o ĉiu pov⭑·as facil⭑·e praktik⭑·e
tra·kontrol⭑·i ; vol⭑·o kaj⭑ dezir⭑·o leĝ⭑·ojn ne⭑ kon⭑·as; de⭑ la⭑ vol⭑·o la⭑
ordon⭑·o pli⭑ efik⭑·as ol⭑ baston⭑·o ;
2.
Tio, kio·n oni preciz⭑·e vol⭑·as: la⭑ vol⭑·on de⭑ la⭑ reĝ⭑·o pri⭑ tio oni
send⭑·u al⭑ ni ; ne⭑ for·don⭑·u mi·n al⭑ la⭑ vol⭑·o de⭑ mi⭑·aj prem⭑·ant·oj ; laŭ⭑
la⭑ vol⭑·o de⭑ ŝi⭑·a patr⭑·o li far⭑·iĝ·is ŝi⭑·a […] edz⭑·o ; ĝi est⭑·is la⭑ last⭑·a
vol⭑·o de⭑ mi⭑·a mort⭑·ant·a kamarad⭑·o ; ĉio far⭑·iĝ·as laŭ⭑ li⭑·a vol⭑·o ; li⭑·a
ne·ŝancel⭑·ebl·a vol⭑·o est⭑·as ne⭑ hav⭑·i plu⭑ kun⭑ vi ia·n rilat⭑·on ; kiom⭑ da⭑
kor⭑·oj, tiom⭑ da⭑ vol⭑·oj ; grand⭑·a parol⭑·o, sed⭑ mal·grand⭑·a vol⭑·o .
vol⭑·em·a
1.
Kiu prefer⭑·e mem⭑ dezir⭑·as, mem⭑ decid⭑·as, laŭ⭑ propr⭑·a vol⭑·o;
{rezolut⁽⁺⁾·a} : menton⭑·o vol⭑·em·a ; vi elekt⭑·is vir⭑·in·on tre⭑ vol⭑·em·an .
{mal·ced⭑·em·a}
2.
{Ced⭑·em·a} al⭑ ies⭑ vol⭑·o: ne⭑ ek·kon⭑·int·e sufiĉ⭑·e la⭑ krist⭑·an·ojn, nek⭑
ili⭑·an instru⭑·on, li kred⭑·is, ke⭑ ankaŭ⭑ inter⭑ ili li trov⭑·os vol⭑·em·ajn
il⭑·ojn .
3.
Vol⭑·ant·a: vi est⭑·as vol⭑·em·a ĉio·n sci⭑·i, sed⭑ apenaŭ⭑ hav⭑·as el·anim⭑·ajn
sent⭑·ojn kaj⭑ absolut⭑·e nenia·n lirik¹·an kapabl⭑·on ; sen·kuraĝ⭑·ig·it·e, mi
re·ir⭑·is al⭑ la⭑ aŭtobus⁸·o, eg⭑·e vol⭑·em·a re·ven⭑·i hejm⭑·en, post⭑ mizer⭑·a
ekskurs⭑·o .
Rim.: La⭑ ekzempl⭑·oj sub⭑ ^1 kaj⭑ ^2 montr⭑·as uz⭑·ojn laŭ·senc⭑·e rekt⭑·e
kontraŭ⭑·ajn. Por⭑ evit⭑·i mis·kompren⭑·ojn ebl⭑·e oni en·tut⭑·e evit⭑·u la⭑ vort⭑·on
„vol⭑·em·a“ kaj⭑ anstataŭ⭑·e el·turn⭑·iĝ·u per⭑ fort⭑+vol⭑·a, mal·ced⭑·em·a, {decid⭑·em·a}
unu⭑+flank⭑·e kaj⭑ mal·fort⭑+vol⭑·a, ced⭑·em·a, {obe⭑·em·a} ali⭑+flank⭑·e.
vol⭑·e-ne·vol⭑·e
Dev⭑·ig·it·e; ĉu⭑ oni vol⭑·as aŭ⭑ ne⭑: la⭑ okul⭑·oj per⭑ si mem⭑ ferm⭑·iĝ·is kaj⭑
li vol⭑·e-ne·vol⭑·e dev⭑·is en·lit⭑·iĝ·i ; vol⭑·e-ne·vol⭑·e dev⭑·is
aŭskult⭑·i li⭑·ajn postul⭑·ojn, sed⭑ li⭑·ajn ordon⭑·ojn ŝi ne⭑ plen⭑·um·is ; la⭑
mond⭑·o vol⭑·e-ne·vol⭑·e – hav⭑·as radik⭑·ajn komun⭑·ajn interes⭑·ojn: sang⭑·ad·o
de⭑ unu⭑ part⭑·et·o sang⭑·ig·as la⭑ tut⭑·an hom⭑·ar·on, prosper⭑·o en⭑ unu⭑
part⭑·et·o prosper⭑·ig·as la⭑ tut⭑·on .
vol⭑·ism·o
1.
Filozofi¹·a skol³·o kiu prezent⭑·as la⭑ vol⭑·on kiel⭑ la⭑ ĉef·princip⭑·on de⭑
la⭑ est⭑·ad·o (aŭ⭑ kompren⭑·ad·o): Kartezi⁽⁺⁾·o mem⭑ de·pend⭑·ig·is ĉio·n de⭑ la⭑
vol⭑·o ‐ laŭ⭑ tiu vol⭑·ism·o, de⭑ di⭑·a vol⭑·o de·pend⭑·as la⭑ logik¹·aj
princip⭑·oj, kaj⭑ de⭑ di⭑·a vol⭑·o de·pend⭑·as la⭑ etern⭑·ec·o de⭑ la⭑ anim⭑·o, kiu
do⭑ ne⭑ est⭑·us per⭑ si mem⭑ sen·mort⭑·a ; vol⭑·ism·o kontrast¹·e al⭑ la⭑
raci¹·ism·o.
2.
Skol³·o kiu rigard⭑·as la⭑ vol⭑·on kiel⭑ la⭑ ĉef·faktor²·on de⭑ la⭑ mens³·a
viv⭑·o.
3.
Ag⭑·ad·o, precip⭑·e ag⭑·ad·o politik¹·a, kiu ne⭑ sufiĉ⭑·e atent⭑·as la⭑
re·al·aĵ⭑·ojn kaj⭑ si·n direkt⭑·as per⭑ arbitr⭑·aj decid⭑·oj de⭑ la⭑ ag⭑·ant·oj
(de⭑ la⭑ politik¹·a estr⭑·ar·o). vol⭑·ism·o kontrast¹·e al⭑ la⭑ raci¹·ism·o.
bon⭑~vol⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·i tiel⭑ bon⭑·a, ke⭑ oni vol⭑·as; afabl⭑·e {konsent⭑·i} : bon⭑~vol⭑·u
silent⭑·i (t.e. silent⭑·u), mi pet⭑·as ; la⭑ reĝ⭑·o bon⭑~vol⭑·is for·liber⭑·ig·i
mi·n ; la⭑ nomarĥ⁽⁺⁾·o ricev⭑·is plej⭑ humil⭑·an al·vok⭑·on tuj⭑ bon⭑+vol⭑·e ven⭑·i ;
tiu pet⭑·o est⭑·is tre⭑ bon⭑+vol⭑·e konsent⭑·it·a ; princ⭑·a moŝt⭑·o, ĉu⭑ vi ne⭑
bon⭑~vol⭑·os ripoz⭑·i ? kred⭑·ebl·e vi bon⭑~vol⭑·os trink⭑·i tas⭑·on da⭑ te⭑·o […] ?
eminent⭑·aj person⭑·oj […] bon⭑~vol⭑·is en·ir⭑·i en⭑ la⭑ […] honor⭑·an
komitat⭑·on de⭑ ni⭑·a kongres⭑·o ; la⭑ sun⭑·o, kiu bon⭑~vol⭑·is part⭑·o-pren⭑·i la⭑
fest⭑·on, lev⭑·iĝ·is en⭑ ĉiel⭑·o sen·nub⭑·a ; permes⭑·u, ke⭑ vir⭑·in·o, kiu·n vi
bon⭑~vol⭑·is elekt⭑·i kiel⭑ objekt⭑·on de⭑ vi⭑·a amuz⭑·iĝ·o, ripet⭑·u al⭑ vi la⭑
vort⭑·ojn de⭑ mal·nov⭑·a fabl⭑·o: mal·bon⭑·e, mal·bon⭑·e vi temp⭑·on pas⭑·ig·as,
vi·n tio amuz⭑·as, ni·n tio mort⭑·ig·as! ! {favor⭑·i} , {komplez⭑·i} ,
{permes⭑·i}
Rim.: Iam⭑ oni uz⭑·as anstataŭ⭑·e la⭑ form⭑·on bon⭑+vol⭑·e ...-u, ekzempl⭑·e
bon⭑+vol⭑·e sid⭑·u ĉi⭑ tie! oni bon⭑+vol⭑·e pren⭑·u en⭑ konsider⭑·on, ke⭑ […] ;
tut⭑·e bon⭑·a alternativ²·o, sed⭑ ĝi est⭑·as mal·pli⭑ kutim⭑·a. Nepr⭑·e ne⭑ uz⭑·u
du⭑·obl·an u-formon: *bon⭑~vol⭑·u sid⭑·u ĉi⭑ tie!*; *la⭑ general⭑·o pet⭑·is la⭑
vic⭑-reĝ⭑·on, ke⭑ li bon⭑~vol⭑·u sci⭑·ig·u li·n pri⭑ ĉio, kio okaz⭑·os* .
2.
Vol⭑·i far⭑·i bon⭑·on al⭑ iu: la⭑ Etern⭑·ul·o bon⭑~vol⭑·is far⭑·i vi·n Li⭑·a popol⭑·o
; la⭑ kondut⭑·o de⭑ la⭑ pastr⭑·o est⭑·is tre⭑ bon⭑+vol⭑·a ; la⭑ bon⭑~nutr⭑·it·a
vizaĝ⭑·o montr⭑·is bon⭑+vol⭑·an rid⭑·et·on ; li ĉiam⭑ est⭑·as bon⭑+vol⭑·a por⭑ la⭑
simpl⭑·ul·oj ; sinjor⭑·in·o bon⭑+vol⭑·e rid⭑·et·is ; sekv⭑·at·e de⭑
mal·bon⭑+vol⭑·aj rigard⭑·oj de⭑ la⭑ kort⭑·eg·an·oj, kiu·j mal·estim⭑·is [ili·n] .
bon⭑~vol⭑·o
1.
Vol⭑·o, intenc⭑·o al⭑ bon⭑·o de⭑ iu aŭ⭑ io: , anstataŭ⭑ est⭑·i tuŝ⭑·it·a
per⭑ tia·j pruv⭑·oj de⭑ bon⭑~vol⭑·o, terur⭑·e ek·koler⭑·is ; mir⭑·ig·as mi·n, kiel⭑
vi, pastr⭑·o, hav⭑·as bon⭑~vol⭑·on por⭑ mi en⭑ vi⭑·a kor⭑·o ; tiu mon⭑-sum⭑·o, jen⭑
est⭑·as […], kio·n mi⭑·a klient¹·o pet⭑·as de⭑ vi⭑·a bon⭑~vol⭑·o ; ŝi⭑·a voĉ⭑·o
est⭑·is mol⭑·a de⭑ bon⭑~vol⭑·o . {ben⭑·o^2} , {bon⭑~intenc⭑·o} , {favor⭑·o^1} ,
{interes⭑·o^2.c} , {simpati¹·o}
2.
{Bon⭑~trov⭑·o} : Di⭑·o est⭑·as Tiu, kiu el·far⭑·as en⭑ vi la⭑ vol⭑·on kaj⭑ la⭑
energi⭑·on laŭ⭑ Si⭑·a bon⭑~vol⭑·o ; fraŭl⭑-in⭑·o, liber⭑·a kaj⭑ pov⭑·ant·e ag⭑·i laŭ⭑
si⭑·a bon⭑~vol⭑·o ; [rost⭑·it·a bov⭑·aĵ·o] sang⭑·ant·a – laŭ⭑ bon⭑~vol⭑·o .
{arbitr⭑·o}
bon⭑+vol⭑·em·o
{Bon⭑~vol⭑·o^1} : la⭑ orator¹·o prezent⭑·as si·n, klopod⭑·as ek·interes⭑·ig·i la⭑
publik⭑·on pri⭑ la⭑ tem⭑·o kaj⭑ hav⭑·ig·i al⭑ si ĝi⭑·an bon⭑+vol⭑·em·on ; rest⭑·u
moment⭑·on, – li dir⭑·is, kaj⭑ la⭑ tut⭑·a vizaĝ⭑·o hel⭑·iĝ·is de⭑ bon⭑+vol⭑·em·o ;
bon⭑+vol⭑·em·o de⭑ la⭑ aŭtoritat⭑·oj .
ek·vol⭑·i
(tr)
Komenc⭑·i vol⭑·i: kio […], plend⭑·i vi ek·vol⭑·is ? sed⭑ mi⭑·a patr⭑·o pov⭑·as,
tuj⭑ kiam⭑ li ek·vol⭑·us, aĉet⭑·i bombon⭑·ojn je⭑ cent⭑ spes⁽⁺⁾-mil⭑·oj ! se⭑ mi
ek·vol⭑·as ie·n ir⭑·i, diabl⭑·o, mi ir⭑·as .
kiam⭑+vol⭑·e
En⭑ ajn⭑·a, laŭ·vol⭑·a, liber⭑·e elekt⭑·ebl·a moment⭑·o: se⭑ li est⭑·is tiel⭑
mem·fid⭑·a ke⭑ li pov⭑·os kiam⭑+vol⭑·e aranĝ⭑·i dung⭑·on, li ja⭑ ŝajn⭑·e hav⭑·as
iom⭑ da⭑ influ⭑·o .
kontraŭ·vol⭑·a, malgraŭ⭑~vol⭑·a
Okaz⭑·ont·a malgraŭ⭑ ies⭑ vol⭑·o; trud⭑·it·a: kontraŭ·vol⭑·a sen·labor⭑·ec·o ;
vol⭑·o, kiu vek⭑·as esper⭑·on, sen·kuraĝ⭑·ec·on, aŭ⭑ ebl⭑·e eĉ⭑ malgraŭ⭑~vol⭑·an
hont⭑·on ; kontraŭ·vol⭑·a trem⭑·et·o en⭑ la⭑ voĉ⭑·o montr⭑·is, ke⭑ la⭑ demand⭑·o
ek·tuŝ⭑·is sen·tem⭑·an lok⭑·on en⭑ li⭑·a kor⭑·o ; ŝi kap⭑-jes⭑·is al⭑ la⭑
ĉef·deĵor⭑·ist·o kaj⭑ malgraŭ⭑~vol⭑·e koncentr⁸·iĝ·is sur⭑ li⭑·aj sen·karn¹·aj […]
lip⭑·oj . neces⭑·ec·o kontraŭ·vol⭑·a est⭑·as leĝ⭑·o mal·mol⭑·a .
laŭ·vol⭑·e
Laŭ⭑ si⭑·a vol⭑·o aŭ⭑ gust⭑·o: ir⭑·ig·i la⭑ ĉeval⭑·on laŭ·vol⭑·e ; ŝi⭑·a bel⭑·a
vizaĝ⭑·o […] laŭ·vol⭑·e pov⭑·is aspekt¹·i tiel⭑ seren²·a, kiel⭑ lag⭑·o en⭑
trankvil⭑·a, sun⭑·a maten⭑·o ; port⭑·i ĉe⭑ la⭑ pantalon⭑·oj buk⭑·ojn, per⭑ kiu·j
oni pov⭑·as laŭ·vol⭑·e laĉ⭑·i ili·n pli⭑ vast⭑·e aŭ⭑ pli⭑ mal·vast⭑·e ; mi fin⭑·e
konvink⭑·iĝ·is, ke⭑ mi est⭑·as objekt⭑·o, kiu·n est⭑·as permes⭑·it·e laŭ·vol⭑·e
pren⭑·i kaj⭑ for·ĵet⭑·i ; plum⭑·o glit⭑·is sur⭑ ĝi⭑·a supr⭑·aĵ·o […], kiu·n ĝi
kvazaŭ⭑ laŭ·vol⭑·e ĵet⭑-kovr⭑·is per⭑ stri⭑·oj da⭑ lum⭑·o kaj⭑ ombr⭑·o ;
liber⭑·a vol⭑·o
Kapabl⭑·o elekt⭑·i inter⭑ plur⁴·aj ebl⭑·aj ag⭑·oj, konsci⭑·e kaj⭑ inteligent¹·e
taks⭑·ant·e, kio est⭑·as prefer⭑·ind·a: por⭑ re·ten⭑·i la⭑ sklav⭑·ojn en⭑ la⭑
sklav⭑·a stat⭑·o, neces⭑·as for·pren⭑·i de⭑ ili la⭑ liber⭑·an vol⭑·on kaj⭑ la⭑
ebl⭑·on de⭑ kler⭑·iĝ·o ; li van⭑·e dir⭑·is, ke⭑ liber⭑·aj est⭑·as la⭑ vol⭑·oj kaj⭑
ke⭑ li vol⭑·as nek⭑ la⭑ unu⭑·an, nek⭑ la⭑ du⭑·an pun⭑·on .
liber⭑+vol⭑·ism·o
Doktrin¹·o, kiu agnosk⁽⁺⁾·as {liber⭑·an vol⭑·on} en⭑ hom⭑·oj, kontrast¹·e al⭑
{determin²·ism·o^2} : Ali⭑·aj tem⭑·oj est⭑·as la⭑ debat²·o inter⭑
liber⭑+vol⭑·ism·o kaj⭑ determin²·ism·o, kaj⭑ la⭑ natur⭑·o de⭑ la⭑ real¹·o .
liber⭑+vol⭑·a, propr⭑·a+vol⭑·a
Okaz⭑·ant·a laŭ⭑ ies⭑ vol⭑·o, sen⭑ ekster⭑·a trud⭑·o aŭ⭑ prem⭑·o: propr⭑·a+vol⭑·aj
donac⭑·oj ; liber⭑+vol⭑·a don⭑·o ; mi far⭑·is propr⭑·a+vol⭑·an inter·konsent⭑·on
kaj⭑ mi plen⭑·um·is ĝi⭑·ajn kondiĉ⭑·ojn ; jug⭑·o propr⭑·a+vol⭑·a ne⭑ est⭑·as
mal·mol⭑·a .
mal·vol⭑·i
(ntr)
{Rifuz⭑·i} , ne⭑ vol⭑·i: ne⭑ mal·vol⭑·u pun⭑·i knab⭑·on ; [li] mal·vol⭑·os
plen⭑·um·i la⭑ ordon⭑·on ; las⭑·u ŝi·n viv⭑·i […] vi pov⭑·as, se⭑ nur⭑ vi ne⭑
mal·vol⭑·as .
mem·vol⭑·a
1.
{Liber⭑+vol⭑·a, propr⭑·a+vol⭑·a} : mem·vol⭑·a ofer⭑·o ; mem·vol⭑·a humil⭑·ec·o ; la⭑
humil⭑·ig·it·a princ⭑·o pas⭑·ig·is kelk⭑·e da⭑ monat⭑·oj en⭑ mem·vol⭑·a ekzil⭑·o .
2.
Ag⭑·ant·a laŭ⭑ si⭑·a propr⭑·a vol⭑·o kaj⭑ rezist⁴·ant·a la⭑ vol⭑·on de⭑ la⭑ ali⭑·aj:
hom⭑·o mem·vol⭑·a, mal·tim⭑·a, sufiĉ⭑·e mal·virt⭑·em·a kaj⭑ laŭ·bezon⭑·e eĉ⭑
senindugla ; fi·lin⭑·et·o, kiu montr⭑·iĝ·is tre⭑ fru⭑·e pens⭑·em·a kaj⭑
mem·vol⭑·a . {mal·ced⭑·em·a} , {obstin⭑·a}
ne·vol⭑·a
Sen⭑ part⭑·o-pren⭑·o de⭑ vol⭑·o: ne·vol⭑·a rid⭑·et·o ; nun⭑ mi hav⭑·as ne·vol⭑·an
ripoz⭑·on ; ili est⭑·is ne·vol⭑·a el·flu⭑·o el⭑ ŝir⭑·it·a, sen·esper⭑·a kor⭑·o ; ŝi
ne⭑ pov⭑·is de·ten⭑·i ne·vol⭑·an ek·mov⭑·on ; li trov⭑·us rimed⭑·on por⭑ ig⭑·i ni·n
li⭑·aj ne·vol⭑·aj kun·kulp⭑·ant·oj .
pli⭑+vol⭑·e
Kun⭑ pli⭑·a vol⭑·o, {prefer⭑·e} : mi pli⭑+vol⭑·e fier⭑·os pri⭑ mi⭑·aj
mal·fort⭑·aĵ·oj ; Mose⁽⁺⁾·o, plen⭑~kresk⭑·int·e, rifuz⭑·is est⭑·i nom⭑·at·a fil⭑·o de⭑
fi·lin⭑·o de⭑ Faraon⁽⁺⁾·o, pli⭑+vol⭑·e elekt⭑·ant·e kun·sufer⭑·i kun⭑ la⭑ popol⭑·o de⭑
Di⭑·o ; pli⭑+vol⭑·e mi renkont⭑·us koler⭑·an mal·saĝ⭑·ul·on ol⭑ far⭑·i al⭑ vi
mal·plezur⭑·on .
preter·vol⭑·a
Far⭑·at·a sen⭑ klar⭑·a vol⭑·o aŭ⭑ decid⭑·o, {spontane³·a} : la⭑ larm⭑·oj
preter·vol⭑·e flu⭑·is ; se⭑ iu pentr⭑·ist·o ĝi·n vid⭑·is li preter·vol⭑·e
kapt⭑·is la⭑ penik⭑·on por⭑ ĝi·n pentr⭑·i.
sen·vol⭑·a
1.
Ne⭑ kapabl⭑·a vol⭑·i: li⭑·aj pens⭑·oj est⭑·is kiel⭑ sen·vol⭑·a faden⭑·o, el·met⭑·it·a
en⭑ la⭑ vent⭑·on .
2.
{Sen·intenc⭑·a} : la⭑ sen·vol⭑·a ek·mov⭑·o […] li·n sav⭑·is de⭑ ne·evit⭑·ebl·a
mort⭑·o ; li re·kon⭑·is, ke⭑ li est⭑·is sen·vol⭑·a kun·kulp⭑·ant·o en⭑ la⭑ kulp⭑·o
far⭑·it·a ; sen·vol⭑·a mis·kompren⭑·o ; ni oft⭑·e far⭑·iĝ·as sen·vol⭑·aj viktim³·oj
de⭑ reklam¹·aj kapt⭑·il·oj .
vol⭑-pov⭑·o
Kapabl⭑·o por⭑ vol⭑·i; {vol⭑·o^1} : vir⭑·o de⭑ super·estr⭑·em·a vol⭑-pov⭑·o ; li
ne⭑ posed⭑·is sufiĉ⭑·e da⭑ vol⭑-pov⭑·o sukces⭑·e batal⭑·i kontraŭ⭑ la⭑ dezir⭑·oj,
kiu·j antaŭ⭑·e instig⭑·is li·n ; per⭑ la⭑ tut⭑·a fort⭑·o de⭑ si⭑·a vol⭑-pov⭑·o, li
el·ig⭑·is si·n el⭑ la⭑ du⭑·on-dorm⭑·o .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.145 2024/01/14 18:30:20 ]
__________________________________________________________________